EUSKAL ANTROPOLOGIA IKASI DU BEREZIKI


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jose Maria Basabe, Biologo Antropologoari elkarrizketa.
Jose Maria Basabe, Biologo-Antropologo.
EUSKAL ANTROPOLOGIA IKASI DU BEREZIKI
–Nor zaitugu, Basabe jauna?
-"Ciencias Naturales" delako karrera egin nuen Barcelonan. Au bukatu nuenean, doktoradorako tesisate egin nuen gai au artuz: «Kanpotik Barcelonara etorritakoen semeak nola azi izan ziran». Ots, migrazio-fenomenoa.
Izan ere, garrantzi aundia dute erri batetik bestera jende asko al datzen danean sortzen diran bal dintza eta ondorenek. Bai gizarte aldetik, bai jokaera aldetik eta batez ere gorputzaren azitze aldetik aldakuntzak sortzen balt dira. Ez da berdiña baserriko giroa eta urietakoa.
Murcia eta Almeriatik Barcelo nara etorri ziran talde berdintsu xamarrak ikasi ahal izan nituen nik orduan. Familia auek 1928 urte al dera iritxiak ziran. Auen seme-ala betaz egin nituen nik ikasketak.
–Zer xehetasun ikasi zenituen?
–Azkuntza, esate baterako. Nik berropei bat neurri ikasi nituen, 11 urtetatik 18 arteko gazteetan. Ba naka artu nituen mutillak. Murcia eta Almerian jaioak behar zuten izan orien gurasoak. Eta gero Mur cia eta Almerian zeuden adin berdiñeko gazteak artu nituen.
Eta azkuntza ikasi nuen: gorputzaren luze-zabaleroa, zaiñetako presioa, pulsazioak, larru-kolorea, bu ruaren forma, muskuloen indarra eta beste neurri batzuk, azkuntza nolakoa izan zuten argi jakitearren.
Au guztia, giroaren zer ikusia jakiteko, azkuntzan. Askotan esaten balt da urietan baserrian baiño ge hiago azten dela pertsona, eta azkarrago gizontzen dela. Besterik gertatzen zen nik ikusi nuenez. Geldiago esnatzen eta azten ziran. Orriek izan ziran nere asierako lanak.
–Orain zer irakasten duzu Unibersitatean?
–Biologia, orain bertan Baiña antropologiaz egiten ditut inbestigazioko lanak. Ots, giza-soiña, bai prehistorian eta bai historian zehar eta orain berton. Zer ikusi duen giroak eta inguruak giza-endarekin eta bere izatearekin
–Euskal-antropologian arloan ikasia zera...
–Bai, euskal antropologia ikasi dut bereziki. Emengo Barandiaran eta Altunarekin arreman estuak di!tut eta auek bidalitako giza-ezurrak ikasten ditut eman ala. Euskal Erriaren zaiñak. prehistorian emen bizi ziren gizonen aztarnak, ikasi ditut. Dolmenetan eta illobietan eta beste arzuloetan azaldu direnak. Lezetxikiko besa-ezuna eta beste asko.
–Lan asko idatzi al dituzu «Munibe»-n?
–Bai. Baita «Munibe»-tik kanpora, ere, ordea. Geoqrafia libururen batean, Bilbaoko aldizkariren batean eta batez ere nazio-arteko kongreso guztietan. Amar-amalkaren batera joan naiz eta euskal antropologiaz lanen bat eraman izan dut beti: Paris, Erroma, Mosku, Txekoslobakla, Japon, Canarias, Iruñe, Burdeosera. . .
–Beste nazioetan ematen al diote garrantzirik euskal antropologiari?
-Jakiña, euskal kutsuaz kezkatzen dira. Batez ere etnografia, folklorea eta linguistika aldetik esan nahi dutenençatik. Baiña baita antropologia aldetik ere. Ez balt da Europa osoan beste erririk Euskal Erria bezain berezirik.
-Zer berezitasun?
–RH negatiboa, "O" taldearen ugaritasuna, "B" taldearen eza, gauza mikatzak bereiztea, kromosoma "Y"-ren txikia, zeharkako behatz markak. Buru-ezurra batez ere. Aranzadik ainbeste ikasi duen okzipital-zuloa oso barrenean, aurpegia oso zuzena, angulo oso irekiarekin...
–Zer iruditzen zaizu gaurko "Aranzadi" taldea?
–Ikaragarri ona dela. Gogo aundiz egiten du lan. Gero eta obeak artikuluak, gero eta zientifikoagoak. Espezialista mordoa ikasten. Taldea or dago D. Jose Migel Barandiaren gidaritza argiarenpean: antropoloqia, paleontologia, genetika, estatigrafia, linguistika, etnologia, folklorea...
Lastima da Unibersitatearekin boroblidua ez izatea. Gerona, Tarragona, Leridan bada Unibersitaterik. Emen, Donostiak berak ez dauka. Bilbaon asten ari da oraindik. Gasteizek ere ez dauka. Nafarroakoa bera ere ez dakit zenbateraiño sartua dagoen erriaren bihotzean... ugarte bat bezala bizi dela iruditzen zait.
–Zer alde arkitzen duzu Kataluiñako erriaren kultura eta Euskal Erriaren kultura artean?
–Emengoak baiño tradizio aberatsagoa du. Gu baiño aurrerago daude. Ikus argitaratzen dituzten lan zoragarriak, geografiaz, musikaz, historias, arteaz, teatroaz... Baiña arritzekoa, gu baiño kultura gehiagoko eta kultura giro aberatsagoko izanik euskaldunok baiño kezka gutxiagoko dituzu. Gizatasun aldetik berriz ez diegu inbiririk. Baiña ikustekoa da benetan katalaneraz atera duten geografia, esate baterako Olako obra bat egiten duen erria zerbait bada. Emen ere onelako zerbait egin bageneza jakintsuak elkarturik! Esate baterako nork ikasi du oraindik Euskal Erriko demografia-problema? Nola uztartzen dira bertakoak eta etorkiñak? lzkuntza aldetik, erlijio, kultura, biologia aldetik?
–Zientifikoak behar ditugu, dudarik gabe. Baiña nola egiten da zientifiko bat?
–Lehenbizi, barruko eragin bat behar da, amets bat. Gero, lan egin gogotik, ordutan aulkia berotuz. Izan ere zenbatek ezagutzen dute euskal kulturaren kondaira? Zenbatek zehatz mehatz geografia, jazkera, erlijio-ohiturak, dantzak deiturak .. ?
–Ortan dabiltzanak ere ez ote dira araletik bakarrik ari? Beste lanen batetik ogia irabazi eta gero...
–Bai. Eta gaiñera, talde-lanik egiten ez dugu.
–Jende gaztez osaturiko talderen bat sortuko balitz, zu zerorri talde orren zuzendaritzarako eskeñiko al ziñake?
–Danok daukaqu "kapillismo" egiteko arriskua edo besteek ala uste izatearen arriskua. Baiña ori da egin behar dana. Gaiak ez dira falta. Lanak ere izango lirake nahikoa. Emen, Aranzadiren bidez egin ditekean qauza da.
–Eta Euskal Erriaren etorkirunerako asko balioko luke inbestigazio lan onek, noski?
–Euskal Erriko enda bezala artuz gero, lan mugatuagoa izango litzake. Baiña etnia bezala artuz gero oso zabala eta garrantzi aundikoa. Ugari bait dira emengo bereiztasunak. Au da Euskal Errian bizi dan giza-taldeen ikasketa. Tradizio bat du. Eboluzio bat oso berea,
–Ipar Euskal Erriaz ezer ikasi al duzu?
Oraindik ez Baiña badut joateko asmorik. Bordelerako eskolara doitu didate. Riquet jaunak lan asko eskeiñi dit, aztertzeko Biarnesen bereiztasunak ikasi ditu Marquet andereak. Interesgaria litzake euskal-enda eta blarnes-enda aurrez aurre konparatzea. Pirineoko ipar aldeko arzulo guztiak ikastekodaude orandik. Isturtzen asi dira-zerbait aztertzen.
-Bukatzeko, au esan nahi nuke: Nik beste katedratiko askok bezala -Pirineo-sartaldeko benetako endaberezi eta jator bat badala uste dut.
ERRIALDE

Lezetxiki-ko besa-ezurra. Jose Migel Barandiaranek aurkitua, Jose Maria Basabek aztertua. Gure endaren berezitasuna eta aintziñatea erakusten ditu "Musteriense" maillapean arkitu zan.
1

GaiezGizarteaientziaAntropologi
PertsonaiazBASABE2
EgileezHERRIALDE1Gizartea

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude