Ume Txikien Arduratzaz Blbao'ko Arrospide Jon Jaunarekin Izketaldia


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jon Arrospide sendagileari elkarrizketa.

Ume Txikien Arduratzaz Blbao'ko Arrospide Jon Jaunarekin Izketaldia
Gaurkotasuna eskatzen yaku gure lanetan orain, euskal idazleoi. Euskerazko lanak, gaurkotasunez yantziak agertzea, bear-bearra litzakela, alegia. Eta alantxek da izan be. Gure izkuntzeak aurrerapiderik egitekotan, orretara izan bearko dau. Irakurleak gogotsuago irakurten ditue beti orretariko idaz-lanak.
Gizonaren osasuna baiño, gai urkoagorik billantzen gaitz izango dala ta, Bilbo'ko osagille ezagun batzuei, osasun gaietzaz itaune batzuk egitea otu yaku, "ZERUKO ARGIA" astekariaren irakurleak gai oneik pozik eta arretaz irakurriko dituelakoan.
Gaurko onetan, Arrospide'tar Jon jauna izango dogu erantzule. Osagille au, birietako eta biotzetiko gaizotasunetan aitua da; baina gure lan oneri azikerea emoteko edo, gaur, ume txikien arduratzaz itandu nai dautsogu beroneri. Urrengorik-urrengora, beste osagille batzuen erantzunak be, ekarriko ditugu; batean, birietako gaitzak, bestean guntzurrunetakoak, urrengoan, gibeletikoak; geroago, urdallekoak eta abar erabilliko ditugu.
Asi gaitezan ba gaurko arloan.
–Arrospide jauna, gure egunetan, lengo gizaldietan baino ume gitxiago ilten dira, askozaz be, eta ori zegaitik dan yakin nai genduke lenbizi.
–Ume jaio barriak eta bizitzaren lenengo illebetetan edo urteetan dabiltzanak, eriotzaren atzaparretatik len baino errezago iges egite orrek, zio bat baiño geiago ditu; baiña ziorik urtenena auxe dogu: gure egunetan antxiñako aldietan baiño osasun-zainbide geiago eta ugariago erabilten doguzala. Osasuna yagoteko edo gaizoari aurreak artzeko aukera ugari daukoguz gaur, antxinako gizonak ezagutzen ezebezanak, eta baita, osasuna bein galdu ezkero, osagarriak be, baditugu gaur asko ta nunnai. Gizaldi onen lenengo urteetan, esaterako, irurogei urteko gizona, agure zaar zimeldua zan, eta gaur barriz, or ikusten ditugu, larogei urteko gizonak, gordin-gordin oindiño.
–Orregaitik ba, jauna, ume txikien osasun-zaintzez ari garala, esaidazu mesedez, zenbat bider emon bear yako bularra umeari egunean?
–Lenengo iru illebetetan, iru ordutik iru ordura. Baiña, gabaz, sei ordu gitxienez itxi bear yako ezer emon barik. (Gaubeko amabietatik goizeko seirak arte).
–Egun osoan zenbat bider orduan?
–Egun osoan zazpi bider edo, emon bear yako umeari bularra.
–Eta lenengo iru illebeteak pasauta gero?
–Lau, bost eta sei illebetegaz, iru ordu terditik iru ordu terdira; sei emonaldi egun osoan.
-Eta aurrerantzean?
–Zazpi illebetetik aurrera, bost emonaldi izango ditu naikoa.
–Titi utsegaz azi bear da umea?
–Ez, amak bular ugari eukiarren, lau illabetetik aurrera beintzat, ondo da naranja, maats edo tomate urtua emotea, egunean bein, kutxarilla txiki bategaz. Umea aziaz, jateko geitxoago emon bear yako, gero esango dogun lez.
–Eta ama bular gitxikoa baldin bada?
--Amak bular naikoa eztaukonean, lenengo, berak daukon apurra emon bear dautso, eta gero, bei-esnez lagundu, biberoian emonda.
–Lenengo amarena beti, ezta?
–Bai, amari bular guztia amaitu arte, edo umetxoa urte betera eldu arte beintzat. Ez aiztu, amaren bularra dala umetxoen janari ta bizigairik egokiena.
–Eta, bapere eztaukanean, orduan zer egin?
–Orduan, bei-esnea edo beste esne klase gertaturen bat; Pelargon, Eledon, Celac edo beste antzeko esneren bat emon leikio umetxoari.
–Beien esnea zelan emon leioe?
–Lenengo, esnea ondo egosi, ta gero, toki fresko baten euki, eulirik edo autsik sartu eztakion ardura andiaz, ontzi garbi-garbi baten. Umeari emon bear yakon bakoitzean esnea epeldu.
–Eta zenbat emon bear yake?
–Umearen lenengo illebetean, erdibana ipini bear da biberoian esnea ta ur irakina edo egosia. Bigarren illebetean, esnea zati bi ta ura zati bat. Irugarren illebetean, esnea iru zati ta ura zati bat. Laugarren illebetetik aurrera, esne utsa. Edataldia amaituta, biberoia ondo garbitu; onetarako, ontzia ago zabalekoa izatea beti da oba, ta ez batzuek erabilten dabezan botilla ago estudunak.
–Edataldi bakoitzean zenbat esne artuko dau umeak?
–Lenengo illean, ogetamar gramo esne ta ogetamar gramo ur. Bigarren illean, berrogetamar gramo esne ta ogetabost ur. Irugarren illean, irurogeta amabost gramo esne ta ogeta bost gramo ur. Laugarren illebetetik aurrera, eun da berrogei edo eun da irurogei gramo esne utsa edataldi bakoitzean. Egunean bost aldiz emon leikioe.
–Eskerrik asko, Arrospide jauna, urrengo baten jarraituko dautsogu arlo oneri, Jaungoikoa lagun.
Arrutza eta Egia'tar Mikel
6

GaiezGizarteaAdin sektorHaurrak
GaiezGizarteaOsasunaUmeak
PertsonaiazARROSPIDE1
EgileezARRUTZA1Gizartea

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude