Maiatzaren 20an sartuko da indarrean Atzerritarren Legearen azken erreforma. Zer dago haren atzean?

Izango duen eragina aztertzen ari gara oraindik, baina dirudienez, erreformaren atzean dagoen borondate politikoa argia da: Regularización Ya (Erregularizazioa orain) mugimenduaren Herri Ekimen Legegilea bertan behera uztea. Izan ere, ekimen herritarrak egoera irregularrean dauden pertsona asko erregularizatzea ekarriko luke.

Besteak beste, erregularizazioa lortzeko epeak laburragoak izatea ekarriko du erreformak, ezta?

Erreformaren asmoa, ustez, erregularizazioa lortzeko epeak murriztea da, izapideak arindu eta sinpleago egitea. Egia da  epea hiru urtetik bi urtera jaitsiko dela. Hala ere, orain arte bezala baldintza zehatz batzuk betetzen dituzten pertsonei soilik emango dizkiete erresidentzia baimenak, eta atzerritarrentzako bulegoetan zitak eskatu behar dira horiek izapidetzeko; lan bolumen gehien eta langile gutxien dituzten bulegoetan. Ez du ezertarako balio legegileak pertsonak erregularizatzeko asmoa izateak gero ez badago langile nahikorik espediente horiek jarritako epeen barruan ebazteko.

Zer dakar bulegoetako gainkarga horrek?

Adibide bat jartzearren, espediente bat ebazteko zazpi hilabete behar dira gaur egun, nahiz eta legeak argi eta garbi esaten duen administrazioak hiru hilabeteko epea duela gehienez ere. Ondorioz, espedientearen zain dagoen pertsona batek, lan egin nahi badu, legeak eskatzen dituen bi urteez gain praktikan beste zazpi hilabetez itxaron beharko du.

Polemika sortu du erreformak asilo eskatzaileetan izango duen eraginak.

Bai. Asiloa jasotzeko baldintzak betetzen dituzten migratzaile askori ziurgabetasun handia eragiten die erreformak. Euren orientazio sexual, ideologia politiko, erlijio zein nazionalitateagatik jazarpena jasan dutenak dira asilo eskatzaileak, eta ez dakigu beraiekin zer gertatuko den. Erreformak hutsune bat utziko du hor, eta erregularizazioa errotzearen bidez eskatzeko, asiloari uko egin beharko diote. Hau da: pertsona zaurgarrienak behartuko ditu asiloari uko egitera, erregularizatu ahal izateko.

Errotze soziolaboralarekin gaur egun dagoen arazoari ere konponbiderik ez dio jartzen legearen erreformak.

Ez. Ezin du izan pertsona bat hona iristea turista bisa batekin, bisak ematen duen hiru hilabeteko epean lan kontratu bat izatea, eta, hala ere, bi urte itxaron behar izatea erregularizatu ahal izateko. Linbo juridiko batean egon beharko du bi urtez, zigor prozedurarik ez jasotzeko kontuz ibilita, horrek dakarren guztiarekin: gastu ekonomikoa berarentzat eta administrazioarentzat, higadura fisiko eta psikologikoa... Erreformak ez dio horri konponbiderik ematen, erakunde batzuek errekurtsoak jarri dizkiote horregatik. Izan ere, erreforma indarrean jartzen denean errekurtso eta instrukzioei atea zabalduko zaie, eta ez dakigu nolako kaosa ekarriko duen horrek, eta nola eragingo dien pertsona migratzaileei.

Eguneroko praktikan, betetzen al dira legeak zehazten dituen migratzaileen eskubide eta askatasunak?

Lege aldetik badaude mekanismoak pertsonek modu seguruan migratzeko edo beraien egoera erregularizatzeko. Zein da arazoa? Traba eta oztopo ugari jartzen direla pertsona horiek legea baliatu dezaten. Egunero ikusten dugu instituzioek Atzerritarren Legea sistematikoki urratzen dutela.

Non ikusten dira urraketa horiek?

Jo dezagun, adibidez, Mohamed izeneko migratzaile batek Espainiara migratu nahi duela. Emaztea Espainian du, eta berrelkartze baterako baldintza guztiak betetzen ditu: egiaztatu du baliabide ekonomikoak dituela, aurrekari penalik ez duela, etxebizitza egokia duela... Atzerritarren bulegoak eta gobernuaren ordezkariordetzak bizileku baimena eman diote, baina jatorrizko herrialdeko kontsulatuaren aldeko ebazpena iristen denean, galga jartzen zaio eskaerari, eta pertsona horri eragotzi egiten zaio legeak baimentzen dion zerbait eskuratzea. Erregularizazioak ahalbidetuko luke atzerritarrak Espainiako gizartean integratzea, eta instituzioek aipatzen dituzten bide seguru, legal eta ordenatuen bidez hona iristea. Baina galga hori sistematikoki jartzen da erregularizazioa eragozteko.

Erregularizatu gabeko pertsonei errolda ukatzen zaiela ere salatu izan dute hainbat erakundek.

Pertsona migratzaile askori galarazten zaizkie erroldatzeko dituzten eskubidea eta betebeharra. Ez dezagun ahaztu betebehar bat dela, bai pertsona horrentzat, baina, batez ere, udalarentzat, bertan bizi diren herritarrak erroldatzea. Erroldatzeak sarbidea ematen du beste eskubide batzuetara: erregularizaziora, osasun txartela izatera, zein zerbitzu sozialetara. Baina eragotzi egiten diete erroldatzea: batzuetan, etxeko errentatzaileek, eta, beste askotan, zerbitzu sozialek. Administrazioko langileek frogak eskatzen dizkiete askotan, herri horretan bizi direla ziurtatzeko. Baina pertsona horrek bertan bizi dela frogatzeko daukan mekanismo bakarra zerbitzu sozialak badira, eta zerbitzu sozialek frogak eskatzen badizkiote, nola frogatuko du? Ez dauka zentzurik, eta migratzaileak blokeatzen ditu. Hedatzen ari diren diskurtsoen arabera, badirudi migratzea erraza eta sinplea dela. Baina errealitatea beste bat da: ez dago erraza den ezer, eta prozesu osoan zehar zaurgarrienak diren pertsonen eskubideak behin eta berriz urratzen dira.
 

Pertsona etorkinen eskubideak arautzen dituen lege organikoak integraziorako dituzten eskubideak ere aipatzen ditu.

Legeak ez du ezertarako balio, eskubide horiek behin eta berriz zapalduak eta mespretxatuak badira, eta ez badira betetzen. Ezin dugu pertsonen integraziorako legea bete, etorkinei sistemarako sarbidea debekatzen badiegu: erroldatzen uzten ez badiegu, erregulariza daitezen galarazten badiegu, modu legalean lan egiten uzten ez badiegu, eta, funtsean, beraien buruaren jabe izateko aukera kentzen badiegu. Eta, hori guztia lortzeko urteak igaro behar badira, zertara bultzatzen ditugu pertsona horiek? Erabateko bazterkeriara. Guztiz deshumanizatzen ditugu, eta gero, gainera, zaurgarri modura etiketatzen ditugu, sistemara sartzen uzten ez diegulako.

Migrazioaren aurkako diskurtsoek askotan darabilte segurtasun ezaren kontzeptua.

Segurtasunagatik kezkatuta dauden horiek jakin behar dute segurtasuna bermatzeko modu bakarra herritar guztiei eskubide gehiago ematea dela. Hau da: beraien auzoko, herriko edo hiriko inor bazterkeria sozialean ez dagoela bermatzea da herri seguruagoak eraikitzeko bidea. Hori da benetako arazoa: gure komunitateko pertsonak erabateko bazterkeria sozialera kondenatuta egotea.

Mugetan ere gertatzen dira lege urraketak?

Bai. Eta ez bakarrik Espainiako lurraldean. Mugak kanpora atera ditugu, eta giza eskubideak errespetatzen ez dituzten herrialdeen esku utzi ditugu. Guk hemen giza eskubideen inguruko akordioak, legeak eta direktibak dauzkagu, baina beste herrialde batzuei ordaintzen diegu lan zikina egin dezaten. Mugetan hiltzen den jendearen odolarekin zikinduta dauzkagu eskuak. Pertsonen eskubideak errespetatzen ditugula esateak ez du ezertarako balio, era berean mugak kanpora atera, Espainiako mugak militarizatu eta jendea pasatu ez dadin hesiak jartzen baditugu.

Alarma mezuak piztu dira, "jende gehiegi" iristen ari delako.

Kanaria uharteetatik, 30 urtetan, 255.000 pertsona sartu dira Espainiara. Baina kontuan hartzen badugu bi urtean 190.000 ukrainarri harrera egin zaiela, Kanarietako kopurua ez da oso altua. Orduan, nori interesatzen zaio alarma sentsazio bat transmititzea? Argi ikusi daiteke horren atzean intentzio politiko bat eta ageriko arrazakeria daudela.

Nola sortu daitezke alternatiba legalak, migratzeko bide seguruak egon daitezen?

Ez dago alternatiba beharrik; gaur egungo legea betetzearekin nahikoa litzateke. Nahikoa da dokumentazioa duen eta bidaia txartel bat ordaindu dezakeen pertsona bati hona etortzeko oztoporik ez jartzea. Europatik edo Ameriketako Estatu Batuetatik datozen pertsonei ez badiegu zailtasunik jartzen, zergatik ez dugu berdina egiten Hegoaldetik datozen pertsonekin?