Berrarmatze berri honen ardatzean dagoeneko badira Ukrainako gerrako milioi bat hildako. Zifrak izan daitezke apur bat txikiagoak edo handiagoak, baina edozein kasutan ehunka mila lirateke alde bietan hildakoak eta zauritutakoak. Donald Trump AEBetako lehendakari hautatu eta azkar hasi zen su-etena bultzatzen –bere estiloan, 24 ordutan bideratu behar zuen afera–, baina asteak daramatzate hitz egiten eta aurrerapenak urriak dira. Hala ere, herrialde biei interesatzen zaie su-etena, baita dirua jartzen duten AEBei ere, eta denak adierazten du, kosta ahala kosta, lortuko dutela. Une honetan negoziazioen egoera zein den aztertzen da ondorengo lerroetan.

“Gerra bukatu da”
Jeffrey Sachs ekonomialari estatubatuarraren ustea da. Badu zerbait jakiteko moduko bizitzarik. Bera izan zen 1992an Errusian indarrean jarri zen liberalismo basatiaren arkitektoa, eta harrez geroztik AEBak, EB, Ukraina eta Errusiaren arteko harremanak oso gertutik jarraitu ditu, askotan bertatik bertara, aholkulari gisa. Hala zioen Europako Legebiltzarrean otsailean emandako hitzaldi batean: “Gerra bukatzen ari da. Beraz, mesedez atera ezazue burutik. Mesedez, esaiezue zuen lagunei bukatu dela”. Analista eta diplomatiko gehienak dira iritzi berekoak.

Ukraina galtzen ari da
2022ko otsailean Errusia Ukrainan sartu zenean, “operazio militar berezia” deitu zion inbasioari. Denbora gutxian Kiev hartzeko asmoa zuen, agintzaritza aldaketa behartu, eta bereziki, Ukraina NATOn sartzea saihestu. Ukrainak, aldiz, indartsu erantzun zuen eta, Mendebaldearen laguntza militarrarekin, Errusiako indarrak atzera bota zituen, gerra batez ere Ukrainako hego-ekialdera eramanda. 2023an Ukrainak egindako kontraerasoa oso gaizki atera zitzaion. 2024an, aldiz, arrakastaz hartu zuen Errusiako Kursk eremua, baina gero porrot egin du eta Errusiak hilabete batzuetan ia osoa berreskuratu du. Errusiak gaur egun Ukrainako lurraldearen %18 bat kontrolatzen du. Baliabide ekonomiko eta demografikoen ikuspegitik ere Errusiak Ukrainak baino askoz hobeto eutsi diezaioke gerrari. Nazioarteko zigor ekonomikoek min handia egiten diote Errusiari, baina horien aurrean pentsatu baino hobeto erantzun du Kremlinak.

Meniak denbora behar du
Saudi Arabian sinatutakoaren arabera, Ukrainak eta Errusiak adostuta dute energia azpiegiturei erasorik ez egiteko akordioa, baina ez ei da betetzen ari. Itsaso Beltzean militarki ez jarduteko ere ados jarri ziren bi aldeak, baina akordioa ez da indarrean sartu, batez ere Errusiak nekazaritza esportazioei lotutako zigor ekonomikoak altxatzeko baldintzak jarri dituelako, eta AEBak ados egon arren, Ukraina eta Europar Batasuna ez daude. Herrialdea odolusten duen gerra bukatzea nahi dute errusiarrek, baina apurka eraikitako abantaila sendoa lortu dute, eta ez daude edozein akordio lortzeko prest. Denak adierazten du negoziaziorako denbora hartuko dutela eta, bake sakona baino, su-eten luze bat erdituko dela. Denbora horretan alde biek izango dute berrarmatzeko aukera.

Lurralde galduak?
Ukraina ekialdean Krimea, Donetsk, Luhansk, Kherson eta Zaporizhiako eskualdeen gehiengoa Errusiaren menpe dago. Krimea 2014an bereganatu zuen, beste biak inbasioaren aurretik Errusiako errepublika autonomo gisa onartu zituen Moskuk, eta azken biak 2022ko irailean. Ukrainako gerrako arazorik arantzatsuena da, Errusiak bereak direla onartzea eskatzen du, baina Ukrainak ez du horrelakorik onartuko, eta Europar Batasunak ere ez, gaur egun dioenez. Irtenbide gisa aipatzen da Ipar Korea eta Hego Korearen arteko formula, non 1953tik gaurdaino su-eten luze batean bizi diren. Ez da bake erabatekoa, gerra arriskua gainean da beti, baina bake egoera dago. Formularen arabera, lurraldeen artean mugatzat hartzen ez den zatiketa bat egiten da, eta alde batera zein bestera lur eremu desmilitarizatu bat finkatzen da, atzerriko indarren zaintzapean. Askoren ustez, Ukrainak onartuta zuen lurralde galera maila bat –Donbass– gerra hasierako negoziazioetan, baina Europak eta AEBek ez onartzeko eskatu zioten eta gerrara bultzatu zuten. Kherson eta Zaporizhiako eskualdeak ere galdu zituen ondoren.

NATO: azkenean Ukraina kanpo
2008tik ari da aztertzen NATO Ukraina erakundean sartzea, baina Errusiak beti ohartarazi du hori akats handia litzatekeela. Aditzera ematen denez, su-etenaren negoziazioetan onartuta dago jada Ukraina ez dela NATOn sartuko. Trukean, NATOk eta bereziki Europar Batasunak sendotasunez jarraituko dute Ukraina militarki hornitzen. Horretarako Kievek hitzarmenak indartuko ditu hainbat herrialderekin, berbarako Frantzia, Erresuma Batua edo Alemaniarekin. Behin su-etena erdietsita, Frantzia eta Erresuma Batua soldaduak bidaltzeko prest daude, baina Errusiak ez ditu onartzen, etsaitzat hartuko lituzke. Aurretik ere, bai 2015eko Minskeko akordioetan, bai gerraren lehen asteetan Turkian egindako bake negoziazioetan NATOrena aski garbi zegoen.