Benetako ninjek ez dute misteriorik
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta beste batzuek uste dute Heian Aroan (794-1185) hedatu zela ninjutsua, ninjek erabiltzen zituzten trebetasunen eta taktiken multzoa.
Azken hipotesi horren arabera, ninjak samuraiekin batera sortu ziren, IX. mende inguruan. 1868an errejimen feudalaren gainbehera arte, samuraien kasta Japoniako piramide sozialaren gailurrean egon zen. Eta ninjak samuraiak ziren; samurai ejertzitoaren barruko unitate espezializatua.
Nagusiki espioitza eta infiltrazio lanetan aritzen ziren. Ia beti itzalean aritzen ziren eta horrek misterioz eta liluraz inguratu ditu ninjak. Beltzez jantzita eta aurpegia estalita irudikatu dituzte, eta ahalmen magikoak erantsi dizkiete: ikusezinak izatea, uraren gainean ibiltzea, hegan egitea… Baina Daimyoa hiltzeko gazteluaren hormak ia hegan igotzen zituen gudari maskaratuaren arketipoa mito hutsa da.
Ninjak monjez, eskalez, nekazariz jazten ziren. Pertsona arruntez, alegia, hori baita jende artean nahasteko eta susmorik piztu gabe mugitzeko modurik eraginkorrena
Gehienetan ninjen lana informazioa biltzera, sabotaje ekintzaren bat egitera, zurrumurruak zabaltzera edo etsaiaren mugimenduak zaintzera mugatzen zen. Eta horretarako monjez, eskalez, nekazariz jazten ziren. Pertsona arruntez, alegia, hori baita jende artean nahasteko eta susmorik piztu gabe mugitzeko modurik eraginkorrena. Izar formako jaurtigailuak eta bestelako arma deigarriak erabiltzen irudikatu ditugu, baina arma praktiko, soil eta ez-nabarmenak hobesten zituzten, maiz laborantzako lanabesak egokituta. Ninjen benetako trebezia ingurura egokitzean zetzan.
Orain arte ninja hitza aipatu arren, japonieraz eliteko talde honi shinobi-no-mono (edo, besterik gabe, shinobi) esan izan zaio beti. Hitz hori lau kanji edo zienuk osatzen dute eta horietako bi irakurrita sortzen da ninja hitza. Mendebaldekoontzat ninja ahoskatzea errazagoa omen delako zabaldu da hitz hori.
Japoniak mendetan isolamendua bultzatu zuen eta Aro Garaikidean, nagusiki Bigarren Mundu Gerraren ondoren zabaldu zen mundura haien kultura. Eta Mendebaldeak, ohi duen moduan, nahi bezala moldatu zuen elementu askoren izena. Eta izana.
Orain arte uste izan dugu Erdi Aroan eta inprenta zabaldu baino lehen liburuak kopiatzeaz arduratu zirenak gizonezkoak zirela, zehazki, monasterioetako monjeak.
Baina Bergengo (Norvegia) unibertsitateko ikerlari talde batek ondorioztatu du emakumeak ere kopista... [+]
Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz egindako saltsa duena”. Pizza hark “zikinkeria konplexu tankera” zuela... [+]
Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]
Hertfordshire (Ingalaterra), 1543. Henrike VIII.a erregearen eta Ana Bolenaren alaba Elisabet hil omen zen Hatfield jauregian, 10 urte besterik ez zituela, sukarrak jota hainbat aste eman ondoren. Kat Ashley eta Thomas Parry zaintzaileek, izututa, irtenbide bitxia topatu omen... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]
Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte.
Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]
Porzheim (Alemania), 1945eko otsailaren 23a. Iluntzeko zortziak jotzear zirela, hegazkin aliatuak hiria bonbardatzen hasi ziren bonba su-eragileekin. Erasoak sarraski izugarria eragin zuen denbora gutxian. Baina Pforzheimen gertatutakoa itzalean geratu zen, egun batzuk lehenago,... [+]
Poloniar ikerlari talde batek Sevillako Italica aztarnategiko Txorien Etxea aztertu du, eta eraikinaren zoruko mosaikoak erromatar garaiko hegazti-bilduma xeheena dela ondorioztatu du.
Txorien etxean 33 hegazti daude mosaikoetan xehetasun handiz irudikatuta. Beste... [+]
Judea, K.o II. mendea. Erromatar probintziako giro nahasi betean, Gadalias eta Saulosen kontrako epaiketa egin zuten, iruzurra eta zerga-saihestea leporatuta. Epaiketaren berri grekeraz idatzitako 133 lerroko papiro batean jaso zuten (argazkian). Dokumentu nabateoa zela... [+]