Amore eman, ala ez
Hetero
Uxue Alberdi
Susa, 2024
----------------------------------------------------
Negazionismoaren, manosferaren eta trollen aroan ezinbestekoa da literaturaren ekarpena, errealitatearen tolesei begira jartzeko tresna paregabea delako: inguruan ditugun zapalkuntza egoerak –sarri, zenbait pribilegioren ondorioz, igartzen ez ditugunak– begien parean jartzen dizkigu. Eta hori da, besteak beste, Uxue Alberdiren azken ipuin bildumak eskaintzen diguna: heteropatriarkatuak egunerokoan naturalizatu dituen zenbait mekanismo agerian jartzea.
Hetero berba grezieratik dator eta bestea, ezberdina eta diferentea esan nahi du. Heterosexual hitzaren laburdura da, baina, desira normatiboarekin batera, identitate ‘normala’ ere auzitan jartzen da; gizon eta emakume izatea zer den eta gizon-emakumeen arteko harremanen dinamikak planteatzen dira angelu ugaritatik (bikotekideak, lehen esperientzia sexu-afektiboak, gurasotasuna eta familia, militantzian, lan munduan, galeran…).
Zortzi ipuinetatik, aitortuko dut, nigan gehien eragin duena hirugarrena izan da. Buruan Pablo Milanesen Amo esta isla kantua izan dut, eta bularraldean zurrunbilo txiki bat eragin dit ipuinak irakurri nuenetik. Ezagunegia egin zait deskribatutako egora eta ipuin honen bidez egindako salaketa publikoak harritu egin nau –eta gustatu–. Zapaldu-zapaltzaileen afera, ostera.
Jorratutako gaiekin eta ikuspegiekin batera, hizkuntzaren malgutasuna eta bizitasuna, egiturarekin esperimentatzea, eta bizpahiru esalditako girotzeak dira lan honetako indarguneak (euskalkiak, erdarakadak, metaforak, elkarrizketak, atzekoz aurrerakoak, akotazioak, 1990eko hamarkada, haurren mundua, ibilbide luzeko bikote harremanak…).
Idazteak eta irakurtzeak elkar elikatzen dute beti eta horrekin jolastea posible da orriotan. Adibidez, niri, irakurle gisa, lehen ipuina irakurtzean Amelie Nothomb-en Katilinarenak etorri zait burura, eta bi lanak elkarrizketan ipini ditut; edo, Alberdi, idazle gisa, bosgarren ipuinean idazlea den protagonistak bere irakurketa batzuk aletzen ditu, inspirazio iturriak aitortzeko.
Finean, gaira bueltatuta, zer da hetero-amodioa?. “Furia denak batera esnatzen zaizkio eta inguratu egiten dute”, edo zer bestela?. Ala “urrundu egin zen irribarre behartuaren erruz ezpain gaina oraindik hortzoian trabatuta”?. Batzuentzat batzuetan, amore ematea ere bada. Edo ez.
Guardasolak euria nahi du
Patxi Zubizarreta
Ilustrazioak: Irrimarra
Ibaizabal, 2024
---------------------------------------------
Duela 30 urte argitaratu zuen Patxi Zubizarretak Marigorringoak hegan liburuxka; J. M. Lavarellok ilustratua eta Edebé argitaletxe... [+]
Begiak zerumugan
Idazlea: Miren Agur Meabe
Ilustratzailea: Ane Pikaza
Elkar, 2020
-------------------------------------------------------
Askotariko testuak eta liburuak argitaratu ditu Miren Agur Meabek. Literatur genero guztiekin aritu da: haur eta gazte literatura,... [+]
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
(Itzulpena: Fernando Rey)
Txalaparta, 2024
------------------------------------------------
Barrengaizto izenburua aukeratu du Fernando Reyk Beatrice Salvioni-ren La malnata itzultzeko. Reyk dio idazlearen ahotsa izaten ahalegindu dela,... [+]
PELLOKERIAK
Ruben Ruiz
Ilustrazioak: Joseba Beramendi, Exprai.
Elkar, 2022
-----------------------------------------------
Ruben Ruizek kontakizun laburrez osaturiko obra berri bat eskaini digu. Ez dira mikroipuinak, kontakizunek, modu independentean irakur badaitezke... [+]
Memet
Noemie Marsily eta Isabella Cieli
A fin de centos, 2022
--------------------------------------------------
Kolore gorriko kanpineko kremailera ireki eta atetxotik begira gaude Lucyrekin batera. Portada honekin hartzen du irakurlea Memet komikiak. Hitz gutxiko... [+]
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Gazte-egarri da euskal kultur sistema. Horixe zioen Leire Vargasek Berria-n idatzitako zutabean. Odol freskoa nahi du industriak: askotarikoa eta dibertsoa. Azkenean, baina,... [+]
Norberak maite duena. Hitza gogoan, irakurketa biziz
Miren Billelabeitia
Pamiela, 2022
------------------------------------------------
Miren Billelabeitia institutuko irakaslea da, literaturzalea eta Literatura unibertsala irakasgaia ematen du duela zenbait urtetatik... [+]
Snarkaren ehizan
Lewis Carroll
Irudiak: Henry Holiday
Itzulpena eta edizioa: Manu LÓpez Gaseni
Pamiela, 2024
-------------------------------------------------------
Udaberrian argitaratu zen esku artean dugun obra hau. Alizia herrialde miresgarrian,... [+]
Argialdiak
Miriam Luki
Susa, 2023
-------------------------------------------------
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Elkar, 2023
--------------------------------------------
Iaz kaleratu zuen Miren Agur Meabek Itzulerak eleberria. Pertsonaia nagusiak gazteak direnez, gazte literatura dela esan genezake, baina literatura ona denean, gazte zein helduentzat da,... [+]
Soka-tira
Testua: Ilan Brenman
Ilustrazioak: Guilherme Karsten
Itzulpena: Ipar Alkain
Denonartean, 2024
-------------------------------------------------
Album honen bukaeran bada Benjamin Franklinen aipu bat: “Sekula ez da izan gerra onik, ezta bake txarrik... [+]
Putzua
Goiatz Labandibar
Erein, 2024
----------------------------------------------------------
Goiatz Labandibarren Putzua egun batean gertatzen den hazkunde nobela bat da: hilekoa jaisteak markatzen duena, hain zuzen ere. Edo bestela esanda, heroiaren bidaia bat,... [+]
Barkamena existituko ez balitz bezala
Mariana Travacio
Erein, 2024
---------------------------------------------------
Izenburuak autolaguntza liburu batena eman lezakeen arren Ereinek narratiba sailean argitaratu duen western itxurako testua da honako hau. Fernando... [+]
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Josefa Agirre Etxeberria frankismo garaian neskame aritu zen emakumeetako bat izan zen. Hamalau urterekin deserriratu ondoren, bizitza osoan zehar bizilekuz aldatzera... [+]
Antzerkiaren labirintoan I
Ander Lipus
EHAZE eta Susa
---------------------------------------------
Ander Lipus antzerkigileak EHAZE eta Susarekin argitaratu ditu bere autobiografia teatrala eta antzerkiari buruzko argitalpenak. Antzerkiaren labirintoan I. Bitakora... [+]