Trumpkonomia


2024ko azaroaren 27an

AEBetako agintaldi berriak ekonomiaren esparruan ekarriko duena zehaztea ez da lan erraza. Estrategia ekonomiko berriaren ardatza liberalismoaren eta kanpo sektorerako protekzionismoaren arteko uztarketa bitxia izango da. AEBetan aldian-aldian halakorik gertatu den arren, oraingoan bi ildo ekonomiko kontrajarri horiek muturrera eramateko arriskua dago.

Ikusteko dago gobernu berriak ortodoxia liberala noraino eramango duen. 2025 proiektu ultrakontserbadorea guztiz martxan jartzea ezinezkoa izango da. Baina bere lerro nagusiak mantenduko dira gutxienez ondoko lerroetan: gastu sozialaren eta administratiboaren murrizketan, migrazioaren aurkako politikan, erregai fosilak indartzeko neurrietan, zergen beherakadan eta protekzionismoan.

Bidenen gobernuak uzten duen egoera makroekonomikoa balekoa da enplegua, hazkundea eta inflazio-tasaren kasuan, baina makurra da kontu publikoei dagokienean. Izan ere, Munduko Bankuaren arabera, AEBetako zor publikoa inoiz izan duten altuenetakoa da eta aurrekontu defizitaren nahiz kanpo zorraren datuak ez dira hobeak.

Arazoa da AEBetako presio fiskala oso apala dela, Europako Batasuneko herrialde gehienen azpitik dago. Gainera, Trumpek zerga jaitsiera garrantzitsua iragarri du. Ekonomia berdeari emandako dirulaguntzen gutxitzeak eta aduana zergen diru sarrerek kitatuko lukete zergen jaitsierak ekarritako diru sarrera murrizketa hori, Trumpen esanetan. Baina zalantzarik ez da aurrekontu defizitaren eta zorraren handitzea ekarriko duela zergen beherakadak. Faktore batek leuntzen du AEBetako zor estrukturalaren auzia, dolarrak nazioartean duen posizio hegemonikoak, hain zuzen. BRICS+ taldearen helburuetako bat da dolarraren hegemonia horri aurre egitea. Epe ertainean halakorik gertatuko balitz, AEBek ezingo lukete bere horretan mantendu mundu mailan duten posizio hartzekodun ikaragarria.

Bidenen gobernuak uzten duen egoera makroekonomikoa balekoa da enplegua, hazkundea eta inflazio-tasaren kasuan, baina makurra da kontu publikoei dagokienean

Nolanahi den, AEBetako ekonomiak oso ahaltsua izaten jarraitzen du, puntako enpresa teknologikoak –militarrak barne– eta finantza erakunde boteretsuak baititu. Adibidez, AEBetako enpresa erraldoiek adimen artifizialaren balio kate osoaren gaineko kontrola dute eta bertako enpresa transnazionalen mozkinen herena baino gehiago erbestean lortzen dute. AEBek munduko ekonomiaren gainean duten hegemonia ez da bat-batean ahituko, baina Txinaren teknologi dinamismo bizkorrak itzala egiten dio. Horrek azaltzen du, hein batean behintzat, Trumpen lerrokatze protekzionista sutsua.

Aipagarria da Elon Muskek ere horren aldeko interes pertsonala duela. Gobernu Efizientziarako Saileko buru izendatu berriaren negozioen errentagarritasuna hobetzeko, tresna eraginkorra da babesa indartzea. Berea den Tesla kotxeari Txinak egiten dion lehia zuzena saihestea eragingo luke neurri horrek. Beraz, azken hamarkadetako merkataritzaren liberalizazioaren oldeari errematea emanda multilateralismoaren garaia atzean uzteko asmoa du Trumpek. Amerika first leloa nazioarteko jarrera unilateralarekin identifikatzen da.

Klima larrialdiaren ukapena da gobernu berriaren beste ezaugarri bat. Lehen agintaldian egin zuen bezala Pariseko akordioa alboratzeko asmoa azaldu du. Bide orri argia du nazioarteko erakunde eta foro multilateralak uzteko edota oztopatzeko. II. Mundu Gerra osteko Bretton Woodseko Mendebaldeko esparru erregulatzailea eraisteko arriskua bistakoa da. Orain arteko eraikuntza multilaterala oso kritikagarria izan arren, kudeaketa partekaturako instituzioen eta foroen galerak unilateralismo orokortua eta gatazka gorakorra ekarriko dituzte nazioarteko ekonomian.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
2024-12-31 | Josu Iraeta
Borroka luzearen ametsak, egiazko nahi ditut

Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]


2024-12-30 | Patxi Aznar
Hilketak, arma-eskalada eta ondorioak

Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]


2024-12-30 | Rober Gutiérrez
Gazte landunen %51k

Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]


2024-12-30 | Josu Jimenez Maia
Izenorde guztiak

Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.

Argazkilariaren lanari soraio,... [+]


Teknologia
Gai izango ez garenean

Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]


Materialismo histerikoa
Idatzi nahi nuen

Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]


2024-12-21 | Iñaki Lasa Nuin
Pagadiak

Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.

Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]


Elkar mugituz?

Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.

Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]


Gobernu berriaren aurrekontu neoliberal zaharrak

 Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.


2024-12-20 | Nekane Txapartegi
Izartxoak *, arriskutsuak patriarkatuarentzat

Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]


2024-12-20 | Edu Zelaieta Anta
Pereza

Ez dakit zuek ere pertzepzio bera ote duzuen –aitor dut: modu azientifikoan hasi naiz idazten hemen–. Pereza hitzaren hedatze naturalaz ari naiz. Gero eta gehiago aditzen baitut Hego Euskal Herriko bazterretan: euskaraz, espainolez eta, jakina, euskañolez... [+]


2024-12-20 | Hiruki Larroxa
Irribarre egin, murtxikatu eta isildu

Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]


2024-12-20 | Sonia González
DSBEren ‘humilladeroa’

Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]


Siriako Arabiar Errepublikaren amaiera

Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]


Eguneraketa berriak daude