Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko dizkiote, kupula handia barne, Franco hil zen egunean jakinarazi dutenez.
Adieraberritzea adostu dute EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik Iruñeko Udalean. Erorien Monumentuak hor jarraituko du, ez dute osorik eraitsiko azkenean, baina "sinbologia frankista duten" elementu arkitektonikoak kenduko dizkiote, eta bere kanpoko itxura eta barruko esanahaia ere aldatu egingo dira.
Denbora asko eraman duten eztabaida eta negoziazioen ostean, akordio politikoa erdietsi dute hiru alderdiek eraikinaren inguruan, eta azaroaren 20an eman dute horren berri, Francisco Franco espainiar diktadorea hil zen egunean hain zuzen. Hala ere, xehetasun guztiak ekitaldi publiko batean eskainiko dituztela azaldu dute.
Maravillas Lamberto zentroa
Iruñeko Erorien Monumentua 1942an jaso zuten, erregimen faxista goraipatu eta 1936ko Gerran altxamendu militarraren alde hildakoak gogoratzeko. Frankismoak eraikitako halako izaerako monumentu handiena da, Madrilgo Cuelgamurosen dagoen Erorien Haranaren ostean. Horregatik, alderdi horiek azaldu dute eraikinarekin modu "irmo, argi eta adierazgarrian" jokatu behar dutela.
Espazioari esanahaia guztiz aldatzea adostu dute hiru alderdiek, faxismoa salatzeko memoria demokratikoaren zentro bihurtuta, Naiz.eus-ek aurreratu duenez. "Maravillas Lamberto" izena jarriko diote zentroari, 1936an frankistek hildako Larragako neskatilaren omenez.
Kupula estalita
Besteak beste, egun monumentuaren sinboloa den kupula handia estali egingo dute. Kanpoaldetik ez da orain bezala ikusiko, "sekularizatua" baizik, eta barrualdetik ere, agerian dauzkan Ramón Stolzen margo frankistak publiko orokorrari estali egingo zaizkio, soilik helburu pedagogiko eta kritikoekin ikusi ahal izango dira.
Gainera, Emilio Mola eta José Sanjurjo militar faxisten kriptak eraitsi eta desagerrarazi egingo dira, egun dauden marmolezko harri eta inskripzioak eta guzti. Bi jeneral frankista horien gorpuzkiak 2016an atera zituzten Erorien Monumentutik.
Herritarren parte hartzea
"Garai historiko horren [Frankismoaren] irakurketa kritikoa eskaini, belaunaldi berriei ideologia faxistaren arriskua azaldu eta balio demokratikoen eta giza eskubideen etengabeko defentsaren" beharra nabarmetzea izango dira zentro horren helburuak, dokumentuak dioenez.
Beharrezko lege aldaketak egiteko proposamenak aurkeztuko dituzte EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik, "eraikinaren eraldaketari segurtasun juridikoa emateko"
Horretarako, lehiaketa publiko bat egongo da, baina aurretik herritarrekin batera espazioaren ezaugarriak definitzeko parte hartze prozesua eramango dute aurrera udalean. Gainera, beharrezko lege aldaketak egiteko proposamenak aurkeztuko dituzte EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik, "eraikinaren eraldaketari segurtasun juridikoa emateko".
Erorien Monumentuaren etorkizunaren inguruan eztabaida sakona eta zorrotza izan da Iruñean eta Nafarroan. ARGIAko Xabier Letonak mahai-ingurua egin zuen hainbat aditu eta eragileren ordezkariekin Larrun gehigarrian: Iruñeko Erorien Monumentua. Eraitsi, adieraberritu edo historia museo bihurtu izenburupean duzu irakurgai.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea bermatzeko... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
