Urte askoan Megiddoko espetxearen ondoan bizi izan nintzen, Israel iparraldean, non palestinarrak masan torturatzen dituzten guardia israeldarren irudi berriak argitaratu dituen Haaretz egunkari israeldarrak. Presondegiaren aurretik ehunka aldiz pasa nintzen. Denborarekin, apenas erreparatzen nien zaintza dorrez eta txarrantxaz inguratutako eraikin gris eta zapalei.

Israel iparraldean Megiddokoa bezalako hainbat espetxe handi daude. Horra eramaten dituzte palestinarrak beren etxeetatik ateratzen dituztenean, askotan gauaren erdian. Israelek eta Mendebaldeko hedabideek diote palestinar horiek “atxilotu” egin dituztela, Israel bere okupazioaren subjektu –edo, hobeto esanda, objektu– zapalduekin legezko prozedura legitimoren bat aplikatzen ari balitz bezala. Egiaz, palestinar horiek bahituak dira.

Espetxeak Israelgo errepide nagusien ondoan daude beti, ustez, israeldarrei lasaitasuna ematen dielako palestinarrak hain kopuru handitan giltzapean dituztela jakiteak. (Ohar gisa, aipatu behar dut gerra krimena dela presoak lurralde okupatu batetik okupatzailearen lurraldera lekualdatzea; baina tira, utz dezagun horretan).

Azken urtebeteko sarekada masiboen aurretik ere, Palestinako Aginte Nazionalak kalkulatu zuen 800.000 palestinarrek –gizonezkoen %40–  pasa dutela denbora bat Israelgo espetxeren batean. Askori ez zioten inoiz deliturik leporatu, ezta epaitu ere. Horrek ez du esan nahi ezer aldatuko zukeenik: Israelgo auzitegi militarren zigor indizea palestinarrekiko %100era hurbiltzen da. Badirudi ez dela palestinar errugaberik existitzen.

Aitzitik, espetxeratzea hastapen-erritu beldurgarri moduko bat da, palestinarren belaunaldi ugarik pairatu eta Israelen okupazio eta apartheid sistema kudeatzen duen burokraziak exijitu diena.

Duela ia 60 urte okupazioa hasi zenetik, tortura ohikoa izan da espetxe horietan, baita haurren aurkakoa ere, giza eskubideen aldeko talde israeldarrek aldian-aldian dokumentatu duten bezala.

Zenbait helburu lortzeko balio dio Israeli palestinarrak espetxeratzeak eta torturatzeak. Palestinarren espiritua zapaltzen du, norbanakoena eta kolektiboa. Traumatizatu egiten ditu belaunaldiz belaunaldi, beldurra eta mesfidantza sortuz. Eta laguntzen dio erreklutatzen Shin Bet izeneko Israelgo Polizia sekretuarekin ezkutuan lan egiten duten informatzaile eta laguntzaile palestinarrak, Israelen okupazio indar ilegalen aurkako erresistentzia operazio palestinarrak zapuzteko.

Erresistentzia palestinar mota hori, argi utzi behar dugu, nazioarteko zuzenbideak baimentzen du berariaz. Bestela esanda, Mendebaldeak “terrorismo” gisa salatzen duena, berez, legezkoa da Bigarren Mundu Gerraren ostean Mendebaldeak berak ezarri zituen printzipioen arabera. Paradoxikoa, emeki esatearren.

Ehunka mila palestinar horiei eta, oro har, gizarte palestinarrari sistematikoki eragindako umiliazioek eta traumek –eta “nazioarteko komunitatea” deritzon horren erabateko axolagabekeriak, edo, are okerrago, konplizitateak– ezinbestean elikatu dute estremismo erlijiosoa garai batean nagusiki laikoa zen gizarte palestinarrean.

Mendebaldeak sortutako nazioarteko erakundeek, bere laikotasuna aldarrikatu eta aldi berean balio kristauak goraipatzen dituztenek, ez badute ez justiziarik ez erreparaziorik eskaintzen, palestinarrek ondorioztatzen dute justizia aurkitu ahal izango dutela –edo, gutxienez, ordaina–, ez alferrikako eta iruzurrez beteriko “negoziazioen” bidez, baizik eta Islamaren izenean egindako erresistentzia bortitzarekiko konpromiso handiagoaren bidez.

Horrek azaltzen du zergatik sortu zen Hamas taldea 1980ko hamarkadaren amaieran, eta zergatik duen gero eta babes handiagoa. Hamaseko militantzia islamiarrak kontraste handia egiten zuen Al Fatah-ren nazionalismo laiko moldaerrazarekin, urte askoan Mahmud Abbasek zuzendua. Hamasen igoera pozarren landu zuen Israelek. Ulertzen zuen islamismoak Palestinaren kausari balioa kenduko ziola Mendebaldeko herritarren begietara, eta are gehiago lotuko zuela Mendebaldea Israelekin.

Baina Israelen tortura sistemak –izan Megiddo bezalako espetxe “normaletan”, izan Gazan egin zuen aire zabaleko espetxe erraldoian– Hamas bezalako taldeen artean ere, eragin du indarkeriaren bidez askatzeko gero eta jarrera irmoagoa. Ez bazen aukerarik Israelekin hitz egin eta arrazoitzeko, ezpata bakarrik ulertzen bazuen, hori izango zen palestinarrek Israelekin hitz egiteko erabiliko zuten hizkuntza. Hori izan zen, hain zuzen ere, urriaren 7ko basakerien oinarria.

Urriaren 7a izugarria iruditu bazitzaizun, baina ez bazaizu izugarriagoa iruditzen Israelek mende erdi baino gehiagoz bere kartzeletan palestinarrei egiten diena, orduan edo ezjakintasun sakonean murgilduta zaude –ez litzateke harritzekoa ikusita Israelgo erregimen despotikoak palestinarrei egiten dienaz dagoen jarraipen mediatiko falta–, edo negazionismo sakonean zaude.

Ez bazara gai ikusteko belaunaldiz belaunaldi palestinarrek pairatzen dituzten gehiegikeria barbaroek eta urriaren 7an egindako krimenek duten lotura kausala, ez duzu giza izaera ulertzen. Ez zara kontziente nola jokatuko zenukeen torturatuak izan bazinate zu, zure aita eta zure aitona, Israelgo espetxeren batean. Gurasoek seme-alabei transmititzen dieten trauma da.
Megiddon filmatutako eszenak. Gizon demakratuen irudiak, espetxean jasotako jipoiek txikituak. Ehunka medikuren desagerpena Israelgo tortura ganberetan. Israelgo espetxezainek bortxatutako palestinarraren bideoa. Israelgo eta nazioarteko erakundeen berrespena, baietz, hori sistematikoki gertatzen dela. Izugarrikeriek aurpegira begiratzen digute. Baina gutako gehiegik beste aldera begiratzen dugu, gure haurtzaroko pentsamendu magikora itzuliz, non, begiak estaltzen ditugunean, mundua desagertu egiten den.

Israelgo espetxe sistemaren izugarrikeriak ez dira berriak. Hamarkadak daramatzate horrela. Berria dena da, Israelek areagotu egin izana abusuak. Lehen sekretu ilun bezala ezkutatzen zituen izugarrikeriekin gozatu egiten du orain.

Israel galduta dago. Zulo beltz eta genozida batean murgilduta dago. Galdera da: utziko al diozu zeure buruari zulo horrek xurga zaitzan? Begiak estaltzen jarraituko duzu? Tortura amaituko al da nahiago duzulako ez ikusi?

* Jonathan Cook Nazarethen bizi den kazetari ingelesa da, nazioarteko berriemale gutxik bezain ongi ezagutzen du Palestinako egoera. Hau da bere webgunea.