Noiz hasi ginen kantatzen?

Divje babeko txirula orain arte aurkitutako musika tresnarik zaharrenetakoa da. 42.000-43.000 urte inguru ditu, Geissenkloesterleko txirulak bezala.
Divje babeko txirula orain arte aurkitutako musika tresnarik zaharrenetakoa da. 42.000-43.000 urte inguru ditu, Geissenkloesterleko txirulak bezala.Babe parke arkeologikoa

Geissenkloesterle (Alemania), dela 42.000 urte. Danubio ibaiaren arroko kobazuloan bizi zirenek txirula bat egin zuten hegazti hezurrak eta mamut bolia erabiliz. Garai bertsuan, Esloveniako Divje Babe kobazuloko biztanleek ere txirula bat egin zuten hartz baten femurra baliatuz. Horiek dira orain arte aurkitu eta datatutako musika tresnarik zaharrenak. Eta, beraz, badakigu ordurako musika egiten zela. Baina hominidoek ez dute tresnarik behar musika egiteko; nahikoa dute ahotsarekin.

Duela 530.000 urte hominidoek hioide hezurra gure posizio ia berdinean zuten. Hau da, soinuak egiteko eta kantatzeko gaitasun fisikoa zuten. Zertan hasi ginen lehenago, hitz egiten ala kantatzen? Musikak eta mintzairak jatorri bera dutela dioen teoria eztabaidagai izan da azken hamarkadatan.

Berriki Keioko Unibertsitateko (Japonia) Yuto Ozaki eta Patrick Savage ikerlariek gai horren inguruko ikerlana argitaratu dute Science Advances aldizkarian. 50 hizkuntzetako abestiak, melodiak eta diskurtsoak aztertu ondoren iradoki dute musikak komunikazio modu eraginkorrago eta emozionalago moduan eboluzionatu zuela.

50 hizkuntzetako abestiak, melodiak eta diskurtsoak aztertu ondoren iradoki dute musikak komunikazio modu eraginkorrago eta emozionalago moduan eboluzionatu zuela.

Horrez gain, Savagek berak Australiako Unibertsitate Nazionaleko San Passmore buru izan duen beste ikerlan batean ere parte hartu berri du. Global Jukebox doako datu baseko 5.000 abesti ingururen estiloak eta jatorri geografikoak aniztasun genetikoa eta linguistikoa jasotzen duten datu baseekin alderatu dituzte. Emaitzen arabera, historia musikala ez dago uste bezain lotua hizkuntzari eta genetikari; beste markagailu batzuengandik gertuago dago, esaterako, antolaketa sozialarengandik.

Ikerlan horiek musika eta hizkuntzaren arteko erlazioa konplexua eta anitza dela berretsi dute. Iradokitzen dute musikak mintzairaren garapena erraztu zuela, ahozko komunikaziorako oinarri estruktural bat ezarri zuelako. Lanok ez diote izenburuko galderari erantzun zehatzik eman. Baina balio dute gure espeziearen eboluzioaren eta musikaren artean dagoen loturan pixka bat gehiago sakontzeko.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Denboraren makina
Francis Williamsen bikaintasunaren froga

Londres, 1928. Victoria and Albert Museum-era koadro berezi bat iritsi zen dohaintzan: margolanean gizon beltz bat ageri da, ileordea eta lebita jantzita, liburuz eta tresna zientifikoz inguratua. Museoan horrela katalogatu zuten: “Erretratu satiriko bitxia, beltzen... [+]


Lucy: izar mediatikoak 50 urte

Etiopia, 1974ko azaroaren 24a. Lucy-ren hezurdura aurkitu zuten Hadarren, giza arbasoen arrasto zaharrenetakoa. Australopithecus afarensis espezieko hominidoak 3,2 eta 3,5 milioi urteren artean ditu.

Homo espezieen arbasotzat jo zuten orduan, gu guztion amatzat. Mende erdi... [+]


Non zegoen nire herria duela 750 milioi urte?

Ancient Earth mapa birtualak gure herrialdea, eskualdea, hiria... duela milioika urte non zegoen ikusteko aukera ematen du Dinosaurpictures.org/ancient-earth helbidean.

Toponimoa idatzi eta 750 milioi urte atzera egiten duen kronologian garai bat aukeratuta, emaitza puntu... [+]


Mamutak ehizatzeko teknika

Berkeleyko unibertsitateko (Kalifornia, AEB) arkeologo talde baten arabera, ezkerreko irudian ageri den eszena ez litzateke zuzena. Hau da, gizakiek ez zituzten lantzak jaurtitzen mamutak eta beste ugaztun handi batzuk ehizatzeko. Horixe zen orain arte zabalduen zegoen... [+]


Sexu erromanikoa

Zamora, X. mendearen amaiera. Duero ibaiaren ertzean eta hiriko harresietatik kanpo Santiago de los Caballeros eliza eraiki zuten. Eliza barruko kapiteletan askotariko eszenak irudikatu zituzten, besteak beste, eduki sexualak zituztenak: orgia bat, emakume biluzi bat gizon baten... [+]


Berako matxinada eta Primo de Riveraren irribarrea

Bera (Nafarroa), 1924ko azaroaren 7a. Anarkista talde bat Beran sartu zen goizaldean, Primo de Riveraren diktaduraren aurka egin eta Espainiako Estatuan iraultza abiatu asmoz.

Espainiatik eta Hego Euskal Herritik Baiona, Hendaia eta Donibane Lohizunera ihes egindakoen artean... [+]


Ginekologiaren ama esklaboak

Washington (AEB), 1807. AEBetako Konstituzioak esklaboen trafiko transatlantikoa debekatu zuen. Horrek ez du esan nahi esklabotza abolitu zenik, esklaboen iturri nagusia eten zela baizik. Hala, emakumezko esklaboak bihurtu ziren esklabo berriak “ekoizteko” bide... [+]


Afrikaren erromanizazio matematikoa

Berlingo Unibertsitate Libreko eta Zuse institutuko diziplinarteko ikerlari talde batek eredu matematiko konplexua garatu du Afrika iparraldean erromanizazioa nola hedatu zen hobeto ulertzeko.

Plos One aldizkarian argitaratutako ikerlanaren arabera, eredua osatzeko galtzada... [+]


Duela 200 urteko arkeologoaren mezua

Normandiako erromatar garaiko aztarnategi batean lanean ari zirela, arkeologia ikasle batzuek aurkikuntza bitxia egin dute berriki: buztinezko eltze baten barruan kristalezko flasko txiki bat topatu zuten, XIX. mendean emakumeek lurrina eramateko erabili ohi zuten... [+]


Bakerik ez hibakushentzat

Japonia, 1945eko abuztuaren 6a eta 9a. AEBek bonba atomiko bana bota zuten Hiroshima eta Nagasaki hirietan milaka eta milaka hildako eraginez; kopuru zehatzik ez dagoen arren, urte horren bukaeran hildakoak gutxienez 210.000 inguru izan zirela diote kalkulu zuhurrenek. Baina... [+]


Beste hainbeste geoglifo Nazcan

Yamagata unibertsitateko Masato Sakai arkeologo japoniarra buru duen ikerlari talde batek geoglifo ugari aurkitu berri ditu Nazcako basamortuan (Peru). Guztira 303 geoglifo topatu dituzte, orain arte ezagutzen zen geoglifo kopurua ia bikoiztuta. Horretarako adimen artifiziala... [+]


Tlatelolcoko sarraskiaren aitortza

Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]


Emakume mochica nabarmen bat

Peru iparraldeko  kostaldean, Pañamarca aztarnategian, mochica kulturako (K.a. 330- K.o. 800) tronu areto bat aurkitu berri dute. Arkitektura ikusgarriagatik, iruditeria erlijioso zabalagatik eta xehetasunez betetako hormairudi koloretsuengatik ezaguna da kultura... [+]


Awarei izarrak lapurtu zizkieten

Tijarafe (Kanariar Uharteak), XIV. mendearen erdialdea. Lehen monje katolikoak La Palma uharteko inguru horretara iritsi zirenean, ikusi zuten awarek, bertako aborigenek, Eguzkia, Ilargia eta izarrak gurtzen zituztela.

Eta azken urteetan Tijarafen egindako kanpaina... [+]


Enarak beti itzultzen dira

Maule, 1892. Zaraitzu ibarreko zortzi emakume espartingile Zuberoako hiriburutik etxera abiatu ziren, baina bidean, Larrainen, elurteak harrapatuta, hotzak hil omen zituen denak. Zortzietatik zazpiren izenak iritsi zaizkigu: Felicia Juanko, Felipce Landa, Dolores Arbe, Justa... [+]


Eguneraketa berriak daude