Kultura grekoaren seme-alabak gara?
Anbraziako golkoa (Itsaso Jonikoa). K.a. 31ko irailaren 2a. Aktiumgo itsas guduan garaipena lortu eta Egiptoren gaineko kontrola ziurtatu zuten erromatarrek. Horrenbestez Mediterraneoko hegemonia grekoa amaitutzat jotzen da data horretan, baina eragin helenikoak gaurdaino iraun du. Arnaldo Momigliano (1908-1987) historialariak duela ia mende erdi idatzitako Alien Wisdom: The Limits of Hellenization (1975) lanaren hasieran zioenez, “homo europaeus arbaso helenikoek intelektualki baldintzatzen dute gaurdaino”. Lan hura italierara itzuli zuten 1980an Saggezza straniera. L’Ellenismo e le altre culture izenburupean. Eta 1988an titulu hau jarri zioten gaztelaniazko itzulpenari: La sabiduría de los bárbaros: los límites de la helenización. Arrotz, atzerritar eta barbaro hitzak sinonimotzat jo daitezke kasu honetan, jatorri grekoa duen barbaro hitzak horixe esan nahi baitzuen: arrotz, atzerritar. Baina Grezian bertan, eta geroago eta areago Erroman, hitzak kutsu despektiboa zeukan, haien ustez inguruko kulturekiko zeukaten nagusitasuna agerian utzita.
Baina Momiglianok bere lanean, helenismoaren eragina ukatu gabe, beste kultura batzuekiko harremanak lantzen ditu: erromatarrak, zeltak, juduak, egiptoarrak, pertsiarrak… Eta ondorioztatzen du zenbaitetan, eragin grekoa ez zela uste bezain sakona izan, judaismoan esaterako. Greziar pentsamenduak azaleko eragina izan zuen judaismo itxian. Eta, gainera, erromatarren presiopean helenismoa disolbatu zen arren, hebrear kulturak bizirauteko gaitasuna izan zuen.
Eta beste kasu batzuetan, eragina ere kontrako norantzan esanguratsua izan zela dio Momiglianok. Persiarrei dagokienez, aspalditik gainera. K.a. VI. mendean persiarrek Lidia eta Jonia mendean hartu zituzten, eta bi kulturen trukea ahalbidetu zuen horrek. Hala, Momiglianok dio persiarren eragina nabarmena dela, esaterako, Heraklitoren justizia kontzeptuan edo Anasimandroren astronomian, eta pentsamendu filosofikoaren jaiotzan Zaratustrak zeresana izan zuela.
“Guztiak greziarrak gara” zioen Percy Bysshe Shelley poetak. Arnaldo Dante historialariak, aldiz, harreman kulturaniztunetatik jaio ginela azaldu zigun.
Beste detektibe triste baten telesail bat ikusi berri dut. Eskoziako irla urrun batean gertatzen dira trama guztiak. Badakizue nola funtzionatzen duten fikzio horiek: hildako asko, jende arrunta baina ez hainbeste, eta paisaia berde iluna. Oraingo honetan duela urte pila bat... [+]
Japonia, VIII. mendea. Nara Aro betean furoshiki terminoa erabiltzen hasi ziren, baina Edo Arora arte (XVII-XIX. mendeak) ez zen hedatu. Furoshiki objektuak ohialetan biltzeko artea da, baina bere etimologiak garbi uzten du bere jatorria: furo hitzak bainua esan nahi du eta... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Duela 3.300 urteko egiptoar momia batean Yersinia pestis-en arrastoak topatu berri dituzte, hau da, VI. mendean Justinianoren izurria eta XIV. mendean Izurri Beltza eragin zuen bakterioarenak.
Adituek orain arte uste zuten garai hartan izurria soilik Eurasian hedatu zela,... [+]
Groenlandia, X. mendearen amaiera. Lehen esploratzaile eta kolono eskandinaviarrak uhartera iritsi ziren. Baina XV. menderako kokaleku horiek abandonatuta zituzten eta jatorrizko inuitak geratu ziren. Baina 1721an, Hans Egede misiolariak espedizio bat antolatu zuen eta kolonoak... [+]
Burgosko Gamonalen 2014ko urtarrilean gertaturikoa M15 mugimenduak eta antzekoek hauspotutako protesta soil batzuk izan zirela uste duena, oso erratuta dabil. Auzoaren memorian arakatzea besterik ez dago konturatzeko zer nolako eragina izan zuten iraganeko galera sentimenduak,... [+]
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
1937 eta 1940 artean, Eusko Jaurlaritzak bere zerbitzu sozialen bidez, Iparraldeko osasun zentro handiena izango zena zabaldu zuen Bidarten: La Roseraie ospitalea. Helburua zen Hego Euskal Herritik gerraren ondorioz uholdeka zetozen zauritu eta elbarriak artatu eta... [+]