Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren hausnarketa etengabeetan. Halere, erranaldi horrek harrapatu ninduen, efektu izugarria egin zidan. Beharbada, bai, batzuek uste dute beti pentsatzen aritzea eritasuna dela? Anormaltasuna? Gaixotasun psikiatrikoa? Zoini hiltzen ote zaio pentsaketa, egunean zehar?
Berriz oroitu naiz erran hartaz azken aste hauetan, ikusiz bereziki gure herrikide anitzek bozkatu dutela eskuin muturraren alde, bai Europako hauteskundeetan, bai Frantziako Legebiltzarrekoetan. Nik anormaltzat dauzkadanak dira preseski beren burua aurkezten duten Rassemblement National (Batasun Nazionala, RN) alderdi horretakoak, bihozgabeko gezurtari lanjerosak, ziriak bezain alferrak direnak. Jordan Bardellak ez omen du mikorik egin Bruselan, Europako diputatu gisa. Ene boz eremuko hautagaiak ez du gorde, lurraldeko bost irrati libreek antolatu zuzeneko eztabaidan, uztailaren 3an, ez dituela ezagutzen azken urteetako lege garrantzitsuak, adibidez, Iparralde honetan hain beharrezkoa genuen bigarren etxebizitzen fiskalitatea arautzen duena. Baina zer ari dira? Deus ere, haize hotza higitzen dute. Denbora guzia iragaten duten itxurakerien bidez funtsik gabeko eta azaleko ideia sinpleak botatzen. Beldurgarriena da haien bozkatzaileek sinets dezaten burutik sanoak direnak haiek direla, eta ez besteak, ez dutenak ukatzen bizitzaren konplexutasuna eta pentsaketa konplexuaren beharra.
Nik anormaltzat dauzkadanak dira preseski beren burua aurkezten duten RN alderdi horretakoak, bihozgabeko gezurtari lanjerosak, ziriak bezain alferrak direnak
Duela 50 bat urte, Edgar Morin filosofoak teorizatu zuen pentsaketa konplexua kontzeptua La méthode obra erraldoian. Erakutsi du mundua osatua dela sistema askoz, jakitate alor guztiak elkarreraginean jarriz ere ez daitekeela ezagutza sistema bakunera heldu bizia eta gizakia ulertzeko. Garai horretan sortu zuen ere polisistemaren kontzeptua Itamar Even-Zoharrek. Hainbesteko abstrakzioraino joan gabe ere, norberak esperimenta dezake, bere bizitzan, zoin anitza den natura, zoin konplexuak eta kontraesankorrak, giza harremanak. Bai izadia, bai jendartea mugarik gabeko itsasoak dira, mila galdera inarrosatzaileren iturriak.
Zergatik, bada, hain nabarmen den konstatazio horrengatik, herrikide batzuek konfiantza erakusten diete txotxongilo haiei? Haserre eta aspertuak direlako gainbehera sozioekonomikoaz? Ala ez dutelako pentsatu nahi? Kognizio sozialean, jujamendu heuristikoak deitzen dira laburpen eta sinplifikazio kognitiboak, konplexutasuna saihesten dutenak. Gezur sinplifikatzaile eta garbitzaileak jasotzeak izpiritua lasaitzen ote diete, eskuin muturreko jarraitzaileei? Bizipoza eragiten ote diete? Nik ez ditut uros ikusten, hasteko. Izaki etsitu, auher, berekoitzat dauzkat: hamaika hertsadurez nahitara leuntzen eta mugatzen dute beren bizitzeko gogoa, ez badute gorrotoa zabaltzen.
Zoriontsuagoak zaizkit, berriz, munduari eta gizarteari zentzu bat eskaintzeko lan egiten dutenak, zailtasunak zailtasun, idealak ideal, onartzen dutelako konplexutasunaren bidez baizik ez direla gauzak konprenitzen eta prezatzen ahal.
Hain zuzen ere, arrunt apropos, ekainaren 26ko Le 1 astekariak erakarri ditu Robert Desnos poetak 1936an idatzi zituen neurtitz batzuk, fronte popularra altxatu zelarik faxismoaren kontra: “Kantatzen dut gau honetan ez borrokatu behar dugun hori / Baina defendatu behar duguna. / Bizitzaren plazerak”.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Ez da lehenengo aldia, aditua izan ei naiz kontraesanetan. Oreka, baietzaren eta ezetzaren arteko muga non marraz daitekeen bilatzen. Analisi topografikoa, neurriz neurri morala triangelatzen. Tatuaje erraldoia bekokian: Bai, baina… Erabaki batera iristeko, inoiz nire... [+]
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Jada bizpahiru aste izango dira irakurri nuenetik, Maialen Akizuren zutabe batean. Aner Peritzek telebistan esandakoak zekartzan: “Bertsolaritza da gizon zis heteroekin ez harremantzera eraman nauena, bertsolaritza delako disidente egin nauena, eta, era berean,... [+]
Beldur hori bada. Badirudi Donald Trump etorri dela Washingtoneko bulego borobila luzerako okupatzera. Bigarren mandatua du, baina bere hurbileko aholkulariei, ez dela txantxetan ari berretsiz gainera, Konstituzioan zenbaki bakan batzuk aldatzeko bere xede zurruna aipatzen die,... [+]
Ansorena´tar Joseba Eneko.
Edonori orto zer den galdetuz gero, goizaldea erantzungo, D´Artagnanen mosketero laguna edo ipurtzuloa, agian. Baina orto- aurrizkiak zuzen adierazten du eta maiz erabiltzen dugu: ortodoxia, ortopedia, ortodontzia... Orduan (datorrena... [+]
“Erresilientzia poltsa”, “biziraupen eskuliburua”, “ebakuazio bizkar-zakua”: hara nolakoak entzun daitezkeen agintarien ahotan azken asteetan.
Iragan hilabeteko adierazpenen artean, Europako Batasunak herritarrei eskatu die... [+]
Ez da Aberri Eguna, Aberri Aukera da euskaldunok behar duguna. Urtean behin errepikatzen dira balizko alderdi zein talde abertzaleen deialdiak, data hauetan, Euskaldunon aberria Euskadi/Euskal Herria da aldarriaren inguruan. Egun bateko kontua izaten da, hala ere. Eta ez batera... [+]
Joan den astean topaketa polit bat izan dut, aspaldi ikusten ez nuen emakume talde batekin, eta egitearen inguruan aritu gara berbetan, teknologia eta sorkuntza espazioei lotuta.
Emakume hauetako nagusiena, jubilatzeko mugan dagoena, programatzailea da eta kodea programatzen... [+]
Hainbatetan esan izan didate arkitektoen lanaren gauzarik indartsuena dela ekoizten duguna betikotu egiten dela. Eraikinaren betikotasunak gizakiaren presentzia tenporala gainditzen duela eta geroko etorkizunean iraunkor egingo gaituela. Eta liburu batekin gertatzen ez den... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]