Mila esker, euskara, gure gaitzaren sintomak erakusteagatik. Izan ere, hemen arazorik ez dugula emanen luke, zuregatik ez balitz, menderakuntzarik ez dagoela, posible dela garrantzizko ezer gertatuko ez balitzaigu bezala bizitzea. Tira, nahiko genuke hori ameskeria fantasiosoa ez izatea, baina hala ez denez, bizi dugun normaltasun susmagarri hau astintzera etorri ohi zaigu euskara. Gauzak ez doazela ongi, erabilera beheraka doala, ez dakit zein epai edo neurri bidegabe hartu dutela. Eta hara non arazo bat dugula ohartzen garen, bere horretan dirauela euskararen arazoak, eta horrelakorik nola gertatu ahal den galdetzen diogu geure buruari; zergatik ote, zer kalkulatu genuen gaizki, edo zerk huts egin duen kontrolpean genuela uste genuen gure estrategian.

Euskarak azaleratzen ditu euskaldunok daukagun gaitzaren sintomak, hizkuntza delako herri gisa dugun berezitasun ikusgarriena. Eta eskerrak, sintomek bakarrik ekarri ahal dutelako salbabidea barnean eritasuna dugularik, horien bitartez baizik ez baita jakiten ahal zerbait ez doala ongi, botika eraginkorra bilatu eta sendabide egokian jartzeko.

Horretarako, baina, diagnostiko egokia egin behar izaten da. Buruko min baten kasuan, esaterako, mina zerk eragiten duen jakin beharra dago, migraina episodioa den, ala burmuineko tumore baten ondorio, botika ezberdinak behar direlako gauza bat izan ala bestea, eta tumore bat ezin delako migraina balitz bezala tratatu. Esango nuke horretan ez gabiltzala ongi, zeren eta nola harritu gaitezke bestela herri menderatu baten hizkuntzaren mendekotasun egoeragatik? Zergatik zaigu harrigarria, herri zapaldu batean hizkuntza zapaldua delako albistea?

Horrekin harritzeak eta asaldatzeak erakusten du euskaldunon kokaleku politikoa nolakoa den: gure egoeran euskararen egoera ona izan daitekeela sinesterainokoa bezain inozoa, edo gure arazoaren iturburua halako epaileren erabaki bidegabea edota ez dakit zein dekretu edo legeren urraketa dela uste izateraino bezain eskasa.

Noski, egia da ongi-edo bizi gintezkeela, bai, baina halako ghetto-bizimodu prekarioan, beharko genukeen anbizio politiko gorenik gabeko jarreran instalatuta, amore emanda. Bada, ados, konforma gaitezen otapur horiekin, horien kantitatea baizik borrokatzen ez dugula, baina ez dezazuela eskatu gero herri libreen hizkuntzek bakarrik izan dezaketen osasuna eta bizitza kalitatea geurearentzat ere, oso espektakulu negargarria ematen dugulako herri independente izan gabe halakoek dituzten pribilegioak nahi eta exijitzen ditugunean.

Euskararentzat duintasuna nahi badugu, jar gaitezen herriaren askapenerako beharrezkoa den politika gorenaren bidean, hizkuntzak eragiten digun kezka bakoitza independentziarako energia dosi bilakatzen. Euskararen sintomak Espainiak eta Frantziak gure herriaren kontra ezarria duten egiturazko zapalkuntzak eragindakoak izanik, zapalkuntza hori gainetik kentzea delako euskararen biziraupena berma dezakeen botika bakarra, herriaren biziraupenerako ere bide bakarra den neurri berean.

Bestelakoak, heriotza bitarteko botika paliatiboen bide antzu besterik ez dira, eta hori hala dela aitortzea beharko luke euskararen (eta Euskal Herriaren) aldeko erakunde politikoen lehen eginkizuna, zapalkuntza hori seinalatuta, eta hortik askatzeko estrategia eraginkor eta sinesgarriak proposatuta. Baina batere horrela egiten ez denez, herriari dagokio orduan horren salaketa egitea, eta beste bide batzuetatik ekitea gure arazoari.

Oso arduragabeak gara, eta garesti ordaintzen ari gara, oso garesti.