Diozuenez, “krisi kapitalista bete-betean” sortu da EHKS. Gaztetxo nintzenean petrolioaren krisiaren ondoren kapitalismoa “hil ala biziko krisian zegoen”; 1990eko hamarraldian ere, birmoldaketa eta langabezia itzelarekin, berdintsu, hiltzear zegoen. Geroago burbuilen leherketagatik hondoratu behar zen eta, azkenik, 2008ko finantza krisiarekin. Aldi bakoitzean, baina, bere burua berrasmatu eta gero eta indartsuago atera da.
Beñat Aldalur: Kapitalismoak bere burua infinituki erregulatzeko mekanismoak baldin badauzka, horrek esan nahi du erreformatu daitekeen sistema bat dela eta, beraz, perspektiba iraultzaileak pisua galtzen du bertan. Marxismoaren barruan etengabe errepikatzen dena da: zein puntutaraino ari da agortzen kapitalismoa? Zein puntura arte zuzendu dezake bere burua? Kapitalismoaren historia krisian sakontzearen historia bat da eta horregatik, 1970eko hamarkadan desindustrializazioaz asko hitz egingo zen, eta orain ere gaiak badu gaurkotasuna.

Mendebaldeko ikuspegitik begiratuta, guk hitz egiten dugu lanaren zentraltasunaren galeraz. Horrek ez du esan nahi kapitalismotik automatikoki sozialismora joko dugula, baina kapitalismoak bestelako gizarte eredu baterako baldintzak jartzen ditu. Beraz, krisiak hor daude eta kapitalismoak baditu, halaber, horiek leuntzeko mekanismoak krisi kapitalista atzeratzeko, hala nola, zorpetze masiboak, finantzarizazioa, gerrak, soldaten debaluazioak...

Peio Ormazabal: Krisiaz ari garenean ez gara ari kapitalismoaren berehalako kolapsoaz, baizik eta etengabe kontraesanak birsortzen dituen sistema bati buruz. Bere burua indartzeko moldeetan, austeritatea eta soldataren kontrako ofentsiba dira egun erabiltzen dituen mekanismo ikusgarrienetakoak. Horrez gain, ikusten dugu gerra testuingurua eta estatu autoritarioaren joera ere handitu egin direla; kapitalak arazoak dituen une batean, potentzia inperialistak beraien artean lehiatzen dira irabaziak eurenganatzeko.

Orain arte GKS nabarmendu da Mugimendu Sozialistan. Gizarteko beste esparru eta adinetara heltzeko bidea da Kontseilu Sozialista?
P. O. Urte hauetan esparru zehatzei erantzuteko antolakundeak sortu ditugu, adibidez GKS gazteei erantzuteko eta Itaia generoari, edo Erraki eta beste hainbat. Kontseilu Sozialistak Mugimendu Sozialista osoaren bozeramailetza eta ikuspegi estrategikoa biltzen ditu. Orain arte erantzun ez ditugun arazoen aurrean proposamenak egitea da bere helburua, eta finkatzen ditugun helburuen aurrean tresna egokiak abiaraztea.

Orain Kontseilu Sozialista eratu duzue, baina gero Alderdi Komunistaren unea ere etorriko litzateke zuen ikuspegian. Zein da Kontseiluaren funtzioa fase honetan?
B. A. Aurkeztu dugun Kontseilu Sozialista guretzat gaur egungo alderdi bat da. Dena den, guk erabiltzen dugun hizkuntza estrategikoan Alderdi Komunista ere badago, baina hori eratzeko zenbait aurrebaldintza bete behar dira eta une honetan ez gaude egoera horretan. Baldintza horiek honakoak dira: bat, Alderdi Komunistak hegemonikoa izan behar du langile klasean; eta bi, kapitalismoari hegemonia lehiatuko badio, alderdi hori nazioartekoa izan behar da. Kontseilu Sozialistak baldintzak jarri behar ditu egoera hori sortzeko.

Une honetan, batetik, langile klasean pobretze bat ematen ari da, eta bestetik, eskubide politikoak galtzen ari dira. Testuinguru horretan, langile klasea antolatzeko erremintak ematea eta komunismoaren perspektiba hegemoniko bilakatzea da bere zeregina. Egiteko horiek betetzen baditu Alderdi Komunista bihurtuko gara, baldin eta horrek guztiak nazioarteko ikuspegia badu.

Nola egituratzen da EHKS? Nor da militante? Kuotak badaude? Boterea nola antolatzen duzue?
B. A. Printzipio nagusia militantzian oinarritutako proiektua da, alderdi politikoen ohiko profesionaltasun eta instituzionalizatzetik aparte. Hala ere, militantzia maila desberdinak daude eta proiektuari ekarpena egin nahi dion edozeini bere lekua egiten diogu. Lehenbizi eskualde mailako kontseilu sozialistak sortu genituen, eta ikusi dugunean nahiko indar dugula, Euskal Herri mailako kontseilua. Zazpi lurraldeetan dago egituratuta eta eskualdeka antolatuta, nahiz eta eskualde guztietan ez dugun indar berdina.
P. O. Tokian tokiko arazoei erantzuten saiatzen gara, adibidez lan munduko autodefentsa sareak sortu ditugu, soldaten kontrako ofentsiba horri aurre egiteko; edo etxebizitza sindikatuak langile klaseak dituen hainbat arazori aurre egiteko. Finantzaketari dagokionez, gure burua autofinantzatzen dugu: diru ekarpenak jasotzeko kanpainak, txosnak, borondatezko ekarpenak, bonu laguntzak, zozketak... Baina dirua ez da ezinbestekoa militantziarako eta ulertzen dugu bakoitzak bere denboraren zati bat ematea proiektuarentzat nahikoa dela proiektu honetako militante izateko.

Eta boterea? Nola erabakitzen duzue?
B.A. Zentralismo demokratikoaren bidez. Batetik, oso garrantzitsua da printzipio demokratikoa, demokrazia ulertuta parte-hartze politiko kualitatibo gisa; baldin eta nahi badugu gizartearen osotasunari erantzungo dion mugimendu bat eratzea, hori ezin da pertsona gutxi batzuen esku egon, baizik eta militante sare zabal eta kualifikatuak parte hartu behar du horretan. Eta aldi berean, zentraltasuna ere eduki behar du, gauza orokorrei erantzuteko eta kolektibo guztiak parte har dezan.

Oso uzkurrak zarete koadroen profesionalizazioarekin eta haiek soldatapekoak izatearekin. Zuek badituzue liberatuak?
B.A. Guretzat oinarrizko printzipioa da jardun politikoa ez izatea soldatapeko lanaren menpekoa, eta prozesu politikoaren motorra konpromiso politikoan eta militantziaren eskuzabaltasunean oinarrituta egotea. Gure egungo dinamika ez da liberatuekin egiten, baina ez dugu baztertzen funtzio zehatzen baterako liberatuak izatea, adibidez komunikaziorako edo abokaturen bat behar badugu, hau da, oso funtzio tekniko zehatzak gauzatzeko.
P. O. Historiari begiratuta, mugimendu iraultzaile askoren usteltzeko eta asimilatzeko modu bat izan da soldatapeko dinamika. Beraz, guk ere ez dugu uste gure aurrekoak baino hobeagoak garenik eta horregatik jartzen dugu zentroan militantearen figura.

Borroka sektorial guztiek klase borrokaren mende egon behar dutela diozue, eta antolaketa sozialistaren barruan. Horrek, batzuetan talka dakarkizue beste sektore batzuekin, hala nola feminismoarekin. Posible da bakoitzak bere bidea egitea talka egin gabe?
B. A. Hainbat ikuspegi ideologikorekin talka egin dugu, baina beste batzuekin elkarlanean ari gara, nahiz eta seguruenik gauza guztietan ez gauden ados haiekin. Palestinaren auzian elkarlanean ari gara beste batzuekin, ekologismoaren munduan ere bai, emakumearen alorrean...
P. O. Etxebizitzaren arazoari erantzuteko, Diru Sarrerak Bermatzeko errenta dela eta manifestazio batera deitu genuen hamarnaka eragilerekin... Etengabe eta jende guztiarekin talkan gauden ideia hori interesatua da. Irekita gaude elkarlanera eta, baldintza batzuk betetzen badira behintzat, ezinbestekoa da. Azpeitian duela bi aste lurraren defentsan egindako manifestazioan, adibidez, han izan ginen.
B. A. Sozialdemokraziak orokorrean, eta ezker abertzaleak haren adierazpen hegemoniko gisa, fobia dio kritikari eta kritikak eraso gisa hartzen ditu. Guretzat, aldiz, kritika ezinbestekoa da modu arrazional batean egiten bada. Azken urteetan gure oinarria finkatzeari eman diogu denbora luzea, baina orain beste eragile batzuekin elkarlanean aritzeko unea ere bada, eta hori ikusten ari da.

Talkarena aipatzen dut besteak beste zuek proletariotzaren alderdia eta burgesiaren alderdia kontrajartzen dituzuelako. Proletariotzaren alderdian zuek behintzat bazaudete eta burgesiarenean ezkerreko beste sektore batzuk eta hainbat esparru sektorial ere bai. Ikuspegi horretatik talka ia ezinbestekoa da, edo?
B. A. Eremu sektorialak ez nituzke sartuko burgesiaren alderdian... Edozein modutan, banaketa hori ulermen orokorrerako ikusmolde bat da. Funtsean, esaten dugu instituzioek egikaritzen duten eremua dagoela, instituzioak kapitalismoa erreproduzitzeko sistema moduan ulertuta, eta horri aurre egiteko beste bloke bat eratu behar dela, non gu ere kokatzen garen. Langile klaseko kidez osatuta dauden ehunka eragile eta kolektibo daude eta horiek bidelagun izatea gustatuko litzaiguke, izan momentuko gauzetarako edo izan aliantza estrategikoetarako.
P. O. Burgesiaren alderdiaz ari garenean instituzioen kudeaketan ari diren alderdi politikoez ari gara, zeintzuek kapitala erreproduzitzeko beharrezko neurrietan hartzen parte hartzen duten. Hori ez da une oro estrapolatzen gainerako eragile sindikal eta sozialetara.

Iraultza sozialista egungo estatuetatik haragoko ikuspegi batean kokatzen duzue, adibidez Europa mailan. Horren arabera, Europa mailako Alderdi Komunista sortu beharko litzateke denborarekin, eta antolaketa horren barruan legoke Euskal Herriko Kontseilu Nazionala? Zein litzateke bakoitzaren funtzioa?
B. A. Prozesu horrek printzipio unibertsal batzuk ditu, baina egoera partikularrei ere arreta jarri behar die. Beraz, gure ustez, komunismoak izan behar du Internazional baterako nahia, eta uste dugu datozen urteetan emango direla urratsak norabide horretan. Hala ere, lurralde eta nazio bakoitzeko adierazpen zehatzak ere kontuan hartu behar dira eta, adibidez, Espainiako Estatuko nazio zapalduei antolaketa propioa ematen zaie, Herrialde Katalanetan, Galizian edo Euskal Herrian. Eta prozesu hori Europa mailan gorpuztu ahala ikusi beharko da zein forma hartzen duen.

Hori zuen ikuspegia da edo Horitzó Socialista (Herrialde Katalanak) eta sortu berri den Espainiako Estatuko Coordinadora Juvenil Socialistarekin partekatutako ikuspegia?
P. O. Perspektiba partekatua da eta, Mugimendu Sozialista eratzeko bidean, indarra hartzen ari da Herrialde Katalanetan, Euskal Herrian eta Galizian ere bai.

Europan ere ari dira sortzen ikusmolde hori duten mugimenduak?
B. A. Ari dira bai, baina, logikoa den bezala, batez ere eragiten ari gara gertuen dauzkagun lurraldeetan. Errazagoa da Burgoseko gazte batzuek Euskal Herriko gazteek egin dugun hausnarketa partekatzea, Alemaniako batzuek baino. Ditugun anaitasun edo ahizpatasun harremanengatik katalanekin erraza izan da, estatuko beste lurralde batzuetan ere gertatu da eta Portugalen ere badaude prozesu honetara batzeko nahia dutenak. Lana ondo egiten badugu prozesu hau epe motz eta ertainera Europa osoan hedatuko dela uste dugu.

Ulertzen dudanez, Europako Mugimendu Sozialista berri horren epizentroa Euskal Herria eta Espainiako Estatua dira.
B. A. Gaur gaurkoz bai, eta beste lurralde batzuekin harremanetan ari bagara ere, oraindik ez dago ezer zehatzik, Portugalekin ez bada.
P. O. Batasun estrategikoa lantzen ari gara eta ez aldebiko harreman soila. Oinarri sendoarekin eraman nahi dugu prozesu hori eta horrek bere denbora eskatzen du, baldin eta, helburuetan diogun moduan, Europa mailako Alderdi Komunistaren lehen kimua sortuko badugu.

Oso gaurkoa den beste gai bat: planetaren suntsipena. Diozuenez, irtenbidea bakarrik etor daiteke proiektu sozialistaren eskutik, baina jakina, oso gai premiazkoa da, iraultza sozialistaren zain egon behar badugu, akaso jai dugu. Zein urrats orokor har daitezke gaur egunetik hasita?
P.O. Kapitalismo berde baterako urratsak emanda, trantsizio energetiko deitzen duten hori bultzatzen ari dira instituzioetatik, baina karbono isuriari buruzko datuak gero eta okerragoak dira. Prozesu hori ez da benetan egiten ari ekosistemen eta naturaren babeserako, baizik eta zenbait sektore enpresarialen irabaziak handitzeko. Beraz, natur baliabideak modu arrazionalean bideratuko dituen sistema bat behar dugu, eta hori kapitalismoaren barruan egitea ezinezkoa da, kapitalismoak bai ala bai irabazia bermatu behar duelako. Horregatik salatzen dugu trantsizio energetikoaren fartsa.
B. A. Uste dut ekologismoaren parterik handienak garbi duela kapitalismoaren barrutik ezin zaiola aurre egin naturaren suntsipenari. Hori aitortuta, ez dago argi zein izan behar duen kapitalismoaren ondorengo egoera hori, baina gure ustez hori komunismoa da. Jakina, honek guztiak premia handia du, sar gaitezkeelako atzerabiderik ez duen egoera batean, eta orduan bestelako gizarte bat eraikitzeko baldintzak ere kolokan jartzen direlako. Beraz, kapitalismoa azkar amaitu behar dugu, bestela hondamendi are handiago batera eramango gaituelako.

Ekologismoaren barruan bada eztabaida handia desazkundea irtenbidea den ala ez. Zuek nola ikusten duzue?
B. A. Argi dago gizarte antolaketa ereduak aldatu beharko direla, besteak beste kontsumo ereduak, baldin eta naturarekin eta baliabideekin dauzkagun harremanak jasangarriak izango badira. Alde horretatik, desazkundeari buruzko hainbat ikuspegi daude, batzuen ustez desazkundea azkar egin beharreko zerbait da eta, beste batzuen ustez, hori proiektu politiko batekin lotuta izango da, non gizarte berri bat sortzen den neurrian egokitzen joango den. Gu bigarren perspektiba horretan kokatzen gara eta erantzun zehatzik ez dugu, baina prozesuak aurrera egin ahala sortuko dira erantzun zehatzak.

Zuen zereginen artean jartzen duzue “ekoizten denaren banaketaz eta kontsumoaz arduratzen diren mekanismo guztien kontrola eskuratzea”. Zer esan nahi du horrek egunerokotasunean?
P. O. Gizarte antolaketa berri batek arrakasta izango badu, bere funtzionatzeko forma eta boterea bi esparru horietan antolatu behar dira. Hau da, ekoizten den hori ez da soilik modu ekitatiboan banatu behar; ekoizten dugun hori transformatu behar dugu gehiengoaren ongizateari begira, eta ez interes pribatuari begira. Hau da, osasunak nolakoa izan behar duen, hezkuntzan zein lan mota egin behar den, industria nola antolatu behar den eta zer ekoitzi behar duen... Horretan guztian ere jarri behar du arreta mugimendu komunistak eta ez soilik lan baldintzen defentsan. Azken finean, langile mugimendu antolatuak, gero eta gaitasun handiagoa izan beharko luke gizartean bere ikuspegia nagusitzeko burgesiaren eta kapitalisten kontra.
B. A. Gure ustez, modu orokor batean esanda, egungo gizarteak baditu baldintzak pertsona guztien ongizaterako, baina horretarako ezinbestekoa da nazioarteko oligarkiari boterea kentzea eta eskura dituen bitartekoen gaineko kontrola eskuratzea. Beraiek izaera pribatua ematen diote antolaketa horri, partikularra eta berekoia, eta guk antolaketa demokratikoa eta unibertsala eman nahi genioke. Gure ustez, gaur egun munduan badaude baldintzak soldatapeko lanetik aparte pertsona guztien ongizatea bermatzeko, eta hori egingo litzateke kontsumo funts handi baten bidez. Hau da, jendeak lan egiten jarraitu beharko du, baina ez du izango lanarekiko derrigorrezko menpekotasunik.