Zutabe hau idazten ari naizenean, eskola-oporrak hastear daude. Lankide eta ikasleek besterik ez dute ahoan, nola ez. Norabait joanen ote zara? Baietz, ezin duzu moztu, bestela. Etxean geldituz, begi bistan egonen zaizu lanerako deia: zuzendu beharreko kopiak, prestatzekoak diren kurtsoak, borobildu nahi dituzun artikuluak, jarraitzen dituzun elkarte biltzarren prestaketa… Batzuek opor lekura eramanen dute ordenagailua, lana aitzinatzeko, denborarik ez galtzeko, lanean berriz hastea gogorregia litzatekeelakoan. Badu zenbait urte, gainera, ikasleek eta burasoek normaltzat daukatela irakasleekin harremanetan segitzea bakantzetan, etenik onartu gabe. Eta lortzen baduzu zure burua lanetik iraiztera, behin opor lekura heldurik, zer eginen duzu? Ibili, bisitak antolatu, familiarekin atera… eta suertez bakarrik gelditzen bazara, zutaz etsitu zuen liburua edo testua hartuko duzu, fite-fite zenbait lerro irakurtzeko edo idazteko. Hondarrean, itzuliko zara berdin nekatua, mila gauza kudeatu behar izan ondotik.

Egia erran, ez zara nehoiz gelditzen. Baina gelditu nahi ote duzu? Menturaz, ez. Zergatik? Beharbada inkontzienteki oraino erne duzulako aspaldiko ahotsa, deus ez egitea edo plazer hutsarendako aritzea alferkeria dela diotsuna. Aitatxik erraten zigun: “Lan sanja, pausa”. Hau da, pausatzea, ez da lanik egin gabe egotea, baina lan erritmoz aldatzea. Beharbada, lanetik ez zara askatzen mendetan hazi instintuak herio beldurrarekin lotzen duelako, zure baitako geldotasun egarria. Marina Tsvetaieva errusiar olerkariaren Insomnia poemak honela dio, Blaise Pascal filosofo jansenistari oihartzun eginez: “-Ez lo egin! Gogor egin! Egia diot! / bestela, betiereko loa da! / bestela, betiereko loa da!”. Beharbada, lanean tematzen zara jendarte ero honek presio izugarria ezartzen dizulako, ezin duzulako haria galdu, behin-behinean bada ere, ezin duzula nonbait geratu ezer egin gabe. Lotan.

Zonbat denbora badu, hain zuzen ere, ez duzula nahi adina lo egin? Ez zarela iratzargailuarekin lehian, goizetan, ea zoinek hasiko duen lehenik eguna? Hainbeste bada egiteko, hain dira premiatsuak eginbehar pertsonal eta kolektiboak! Eta Axular leitua duzu, badakizu ez daitezkeela gerorako utz.

Loa: gai tabua da oraindik. Gai hori du jorratzen, manera interesgarriz, apirilaren 10eko Le un hebdo astekari frantsesak. Zenbaki horretan ikasi dut gaur egun 25-45 urte artekoen %45ak dioela ez duela behar bezainbat lo egiten, eta izugarriki areagotu direla lo arazoak gizarte osoan, adin guztietan, klase sozial orotan. C. Rauch soziologoak frogatua du emazteek, bereziki, pairatzen dutela lo eskasaz eta, egun bakarrean, lau “lan egun” dauzkatela erraten du: aktibitate profesionala, etxeko lana, lan emozionala eta gaueko lana, hori, loaren ordez. P. Zawieja-k, berriz, aztertzen du zein heinetan errentagarria zaion kapitalismo handiari lotan pasatu beharko genukeen denbora. Akiduraren historia psikosoziologiko argigarria proposatzen du, egungo unadura mota berriak azalduz, hala nola “informazio-unadura”, karga gehiegikeria edo deskantsu ezintasuna.

Arroztu zaigu loaren gozamena, nork gure intimitatean amiltzeko une berezi hori, beldurgarria bezain atsegingarria izan daitekeena. Zorionez, loria handiko momentuak gerta dakizkigu, non baketsuki atseden hartuko dugun, hala nola haur ttipia kulunkatzean, kantu ezti bat lagun, harekin batean lokartzeraino. Azkenean.