Sarako trinketean Xabi Pery eta Jojo Bordagarairekin hitzordua egin, eta musikaz hizketan hastea dena da bat. Aspaldiko oroitzapenei buruz ari garela, egungo kontzertuen proposamenak horman zintzilik daude trinketeko ostatuan. Saran sortua da Pery musikaria, eta Amikuzetik jina elkarrizketara Bordagarai kantaria.

“Marokora oporretara joan nintzen duela bi urte, eta itzulitakoan gaizki nintzen. Ezin nuen oinez egin, ezin ohetik jaiki. Bi hilabetez egon nintzen horrela, eta hamar bat kilo galdu nituen”, gogoratzen eta kontatzen hasi da Pery. “Medikuek ez zuten asmatzen zer neukan, ezta nik ere. Azterketak, pisua galtzen jarraitu, arrangura, eta bizitza bera jokoan dela uste duzu une batez. Galdera bat egin nion ene buruari: ‘Zer da bizitzan egiteko daukazun hori?’ Bizitza honetan Errobi eskertu nahi nuen, beraiek gabe ez nintzatekeelako sekula musikari izanen”. Estimu berezia dio Errobiri: “Hemen bizi izan naiz beti; 10 urte nituenean, ardiak eta bonetak baino ez nituen ikusi. Errobi ezagutu eta zerbait aldatu zen ene bizitzan, euskaraz abesturik, sekulakoa izan zen niretzat”.

Bi hilabeteren ostean, gibel barnean mikrobio tropikala zuela jabetu ziren medikuak, gibelari eragiten ziona. Behin gaitza aurkitzean, bizkor sendatu zen. “Baina ene asmo horrek hor jarraitzen zuen, zerbait egin nahi nuen eta lantzen hasi nintzen”. Esan bakarrik ez; sendatu bezain fite, musikariak biltzen hasi zen.

“Musikari zerrenda bat banuen, oso musikari onak, baina batzuk ezagutu ere ez nituen egiten. Banan-banan deitzen hasi, eta denek baiezkoa eman zidaten. Ideia ona iruditu zitzaien Errobiren kantuak hartu eta taldea eta 1970eko giroa omentzea” azaldu du apal-apal.

Aurretik, Mixel Ducau eta Anje Duhalde ere deitu zituen –Errobiren bi zutabeak–, beraiek proiektua aurretik ezagutzea nahi zuelako: “Mixel etxera etorri zen, dena aurkeztu nion, ordubete baino gehiago hizketan aritu ginen, eta horrela agurtu ginen. Arratsalde berean deitu nion Duhalderi. Zalantzak agertu zituen, baina egin nahi banuen, egiteko erran zidan. Berak ez balu ongi ikusi, ez nuen Atzar hadi martxan jarriko”.

Musikariak hautatzen
“Grabazio estudioa nuenean ezagutu nuen Bordagarai, eta banekien bere ahotsa ondo moldatuko zela Errobiren kantuekin. Mikel Artieda, berriz, ezagutzen dugun baxu jolerik onena da dudarik gabe. Patrick ere, bateria jotzen duena, saratarra da, eta txikitatik ezagutzen dugu elkar. Umetan sortu genuen gure lehen rock taldea, pentsa. Zazpiak bat dantza taldearen entsegu lokalean aritzen ginen gu ere. Xabi Albistur, gitarra akustikoan, oso-oso ona. Teklalaririk ez nuen ezagutzen, baina topatu dugun Javier Perez de Azpeitia izugarria iruditzen zait”.

Bordagaraik ere ondo atxikitzen du memorian Peryren deia jasotzean zer pentsatu zuen: “2022ko uztaila zen, bere ideia azaldu zidan, Errobi taldea omentzeko talde bat muntatu nahi zuela. Baietz erran nion. Errobi taldearekin handitu bainaiz, etxean entzun ditut beti, eta ez nuen zuzenean entzuteko aukera izan. Gauza bera erran nien Anje eta Mixeli, telefonoz”.

Musikarien baietza lortuta, lanean jarri ziren. “Abestiak hautatu genituen lehenbizi: lehen bi diskoetakoak denak, hirugarren lana zuzenekoa da, eta azken diskoan, abestiak ordu laurdenetik gorakoak dira; beste bide bat dago hor”. 

50 urte dituzten abestien konponketak
1973. urtean sortu zen Errobi taldea, eta oso denbora laburrean bi disko plazaratu zituzten. Lehenbizikoa Errobi, 1975ean, eta Gure lekukotasuna gero, handik bi urtera.

Nola prestatzen dira duela 50 urteko abestiak gaurko egunean jotzeko? Bizkor erantzun du Peryk: “Lehenbizi diskoak berriz entzun, eta musikari bakoitzak bere partea etxean landu behar du. Hasieran notaz nota, abestiak diskoan agertu bezala egitea pentsatu genuen, baina oso zaila zela konturatu ginen berehala. Mixel Ducauren jotzeko modua eta Anje Duhalderen abesteko gaitasuna ezin dira jarraitu. Bakoitzak dakien moduan moldatu ditu kantuak, eta lasaiago aritu gara”.

Bordagaraik bere metodoa azaldu du: Youtubetik eta beste plataforma batzuetatik abestien zerrenda sortu eta etengabe entzun ditu. Duhalde eta Ducau kantuz nola ari ziren ondo behatzen aritu da; aitortu du hobe moldatu dela arrangoiztarraren moldean, Ducaurenean baino. “Egiteko gisan ikusi nuen nire burua. Ez notaz nota, baina erronka bezala hartu nuen, eta lotu nintzaion lanari. Gure pertsonalitatea eman diogula iruditzen zait”.

Berarekin batera beste abeslari bana izan du Miarritzeko eta Astigarragako kontzertuetan: Patxi Amulet aritu zen Miarritzen –600 lagun baino gehiago egon ziren emanaldi horretan–, eta Patxi Etxeberrik kantatu du Astigarragan. 

[Entzun hemen 'Gure lekukotasuna' abestia]

Franco hil ostean, Errobi itzuli da Gipuzkoara
Entsegu gehiago egin, eta urte berriarekin batera, promozioan aritu ziren. Hego Euskal Herriko irrati eta hedabideetan elkarrizketak eskaini, eta jendearen artean ezezaguna den proposamena izan arren, jende andana bildu zuten sagardotegi giroko asteburuan: “Garaian musika hau debekatua zen Hego Euskal Herrian, eta 50 urteren buruan, Franco aspaldi hil ostean, Errobiren doinuak itzuli dira Oialumera ere; oso garrantzitsua izan da guretzat”.

Bordagarai luzaz ibili zen Ramuntxorekin kantuan, baina batez ere Lapurdi eta barnealdeko plazak eta aretoak zituzten girotzen: “Oialume ez nuen ezagutzen, eta sagardotegia izanik bitxia da. Historiaz betetako leku mitiko bat, gogoa nuen bertan egoteko eta Hegoaldeko publikoarekin gurutzatzeko berriz”. Kontent eginiko emanaldiarekin eta izandako giro ederrarekin.
Bordagaraik aitortu du, musika estiloari dagokionean, bera gehiago folkari loturik egon dela: “Errobi rocka da, baina ez soilik rocka”. Eta albotik Peryk zehaztapena egin dio: “Errobiren abesti guztiak gitarra akustiko batekin jo daitezke”. Eta horretan bat datoz biak.

Eta jarraian, beste gogoeta luzatu du Peryk: “Errobiren musika jo eta entzuteak bere zentzua du giro batera atxikirik. Telebista abestia jo dezake plazako talde batek herriko jaietan, eta ongi dago, baina zentzu guztia bere testuinguruan hartzen du, horregatik garrantzia berezia eman diogu 1970eko hamarkadako kokapenari”.

Hortik aurrera, proiektua egokitu eta aldatu daitekeela dio Peryk: “Errobirena egin dugun bezala, garai horretako beste talde batzuk eta beraien abestiak sartu daitezke garai horretan, Itoiz edota Guk”.

“Merezi izan du”
Bistan denez, Errobi baino harago doan omenaldia da Atzar hadi: “Ireki egin dugu proposamena; 1970eko hamarkada oroitarazteko, bizi zutenek berriz gogoratzeko, eta ezagutu ez dutenentzat ikasgai bat da”.

“Oso pozik gaude egin dugunarekin. Musika bizitza da. Musika bizi behar da. Eta proiektuak egitea beti da ederra”, adierazi du baikor Pery saratarrak: “Nik Itoiz taldearekin bizi izan nuen. Prozesu artistikoa zinez ederra da, eta zuzenean jotzea ere bai. Eta abentura hau ederra izan da. Zuzenean jotzea eta historia kontatzea”. Errobik merezi izan du horrenbeste.