Nevada
– Zelan zaude, tio?
– Txarto, txarto. Makinara lotuta.
– Emango diozu buelta, zu gogorra zara eta.
– Ez dakit, ba. Oraingotan ez dakit.
Horixe izan zen Ameriketako osabarekin izandako azken elkarrizketa. Artzain joan zen Nevadara, aspaldi, eta hantxe sortu zuen bere familia, bere bizimodu berria. Lantzean behin etorri izan dira Euskal Herrira geroztik, baina ez gehiegitan. Behin zahartuta, are gutxiago.
Berarekin eraman ditu, dagoeneko ez baitizkigu kontatuko, Ameriketara iritsi berritan bizi izandako pozak eta penak, hango negu hotz eta bakartiak, eta dirua egin beharraren larritasuna. Edo hori irudikatu nuen nik Amerikanuak dokumentala ikusterakoan. Ez ziren gutxi izan burua galdu zutenak; askok neguan irabazitakoa xahutzen zuten udan; beste asko zoriontsu bizi izan dira; beste batzuek ez lukete joateko erabakia hartuko, beharbada, berriro jaioz gero.
Migrazio prozesuak bortitzak dira, pobreziatik ihesi doanarentzat batez ere. Euskal artzainak ibili ohi ziren eremu idor haietan langile hegoamerikarrak daude orain. Munduak eta teknologiak aurrera egin dute, baina lanbide gogorrak ez dira desagertzen, eta beti da klase sozial bera lan horiek egiten dituena. Pobreen jatorria da aldatzen den bakarra.
Munduak eta teknologiak aurrera egin dute, baina lanbide gogorrak ez dira desagertzen, eta beti da klase sozial bera lan horiek egiten dituena
Ez dakit migratzaile batek zenbat gauza senti ditzakeen; leku berrira egokitzeko gogoak edo atzean utzitako lurraren faltak, zeinek irabaziko duen sokatira. Ziurrenik bien arteko etengabeko joan-etorri bat izango da. Pentsatu egin beharko da zer hartu eta zer utzi, zenbat oroitu eta zenbat ahaztu, biziraupena jasangarri izan dadin. Gure osabak euskara ederra zeukan, duela 60 urtekoa, bere gurasoek zerabilten berbera, formoletan mantendua. Baina berarentzat gordetzea erabaki zuen, ez zien bere ondorengoei erakutsi. Baliteke gure telefono bidezko elkarrizketa huraxe izatea etxe horretan euskara entzungo zuten azkeneko aldia.
Beti harritu izan nau horrek, norbere seme-alabei norbere jatorrizko hizkuntza ukatzearenak. Badakit ez dela hain sinplea, eta indar asko gurutzatzen direla hor, zer esanik ez hizkuntza gutxituen kasuan. Jakin nahiko nuke zertzuk pentsatu zituen berak, zer sentiarazten zion euskarak osabari. Agian gainetik kendu beharreko pisu bat bezala biziko zuen, iragan triste batera lotzen zuen narra zahar bat lez. Edo bere ondorengo amerikarrei ezertarako balioko ez zien berba multzo bat irudituko zitzaion, bestela. Posible da ondorengoek eurek ere interesik agertu ez izana, umetan ikasitako esaldi pare batetik haratago. Ez dakit, eta inoiz jakitekotan, ingelesez kontatuko didate.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
Adimen artifiziala gizakion eremu asko ordezkatzen ari dela badakigu: erosotasuna, abiadura, efizientzia... Mundu kapitalista honen abiadura beharretan, gizakion ahalegina oztopo dela sinetsarazi digute. Gure, klase xumeen, egiteko eta sortzeko aukerak murrizteko erasoak leku... [+]
Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]
Autoestimuak batzuetan gauza intimoa dirudi. Baina autoestimuak zerikusia baldin badu norberak bere buruaz duen irudiarekin, norbere buruari ematen zaion balioarekin, zerikusia izango dute hartu ditzakeen erabakiek ere. Zer balio du erabakirik hartu ezin duen norbaitek? Eta... [+]
Sanmartinak gure baserrietan oso ezagunak dira, txerria hiltzeko garaia baita. Jende askok, ordea, ez du jakingo antzina San Martin egunak nekazaritza urtearen amaiera ezartzen zuela. Eta hori ez zen ahuntzaren gauerdiko eztula. Izan ere, urte amaierarekin etxeko ugazabari... [+]
Aste oso batez aritu gara Collodiren Pinotxoren abenturak liburuaren inguruan, unibertsitateko ikasgelan, Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako irakaslegaiekin. Gure erreferentzia nagusia Galtzagorrik 2011n argitara emandako edizio ederra izan da –hitzaurrea barne, 171... [+]
“Ibiliz ikasten da ibiltzen, eta kantuan kantatzen”. Horixe izan da aste honetako ikasgaietako bat C2ko taldeetan. Helburua ez zen abesten edo oinez ikastea, gerundioa behar bezala erabiltzea baizik. Zer pentsatua eman dit jarduerak, eta irakasten nola ikasten dugun... [+]