Zinearen historiak utzi duen Drakula mitikoenaren hitzak dira, 1973ko abenduaren 6an estreinatutako eta Robin Hardy zinegile britainiarrak zuzendutako The Wicker Man filmaren harira eginikoak. Aktoreak xaman lanak egiten dituen aristokrata baten pertsonaia antzezten du filmean. 1970eko hamarkadako film britainiar onenetarikoa da, eta askotariko izaera du: erotikoa, musikala, poliziakoa, eta, jakina, terrorezkoa. Horrekin batera, garaiko beldurrezko generoan ezohikoak ziren elementuak ditu, tartean, paganismoa, zelta mitologia eta folk-rock psikodelikoa.

Nortasun poliedriko horrek zaleen arreta erakarri zuen, kultuzko bihurtzeraino, eta kultu horrek gaurdaino dirau. Christopher Lee: "Ez zidaten ezer ordaindu, jendeak ez du sinesten, baina kontratua gordetzen dut froga gisa, batzuetan maitasunagatik baino ez baitituzu gauzak egiten. Filmaketa esperientzia zoragarria izan zen, banekielako zerbait harrigarria egiten ari nintzela”. Aktoreak aipatzen duen xarma zoroa filmak haizatzen duen giro artegagarri eta onirikoaren bidez jasotzen du ikusleak, zeina eguzkipean zabaltzen den, beldurrezko filmen kanon itzaltsuetatik urruntzeko. Puritanismo kristaua eta antzinako erlijioen gozamen paganoa aurrez aurre jartzen ditu Robin Hardy zuzendariak, eta borroka horren emaitza bitxia da, asaldatzailea eta misteriotsua. Horrek guztiak egiten du The Wicker Man aparta, kasik genero bat osatzeraino, bere bakartasunean.

Zumezko Gizonak, hain justu, Folk Horror azpigeneroaren hazia erein zuen Witchfinder General (Michael Reeves, 1968) eta Blood on Satan's Claw (Piers Haggard, 1971) filmekin batera. Hiruki horrek jaiotzaz erabat britainiarra eta zeharo lurrari lotutako terrore landatarra eratu zuen. Azpigenero horrek, baina, britainiar irlen mugak gainditu zituen planeta osora hedatzeko, eta gaur egun berpizte oparoa bizi du, saldoka baitira jarraitzaile eta filmak. Horren erakusle, Kier-La Janisse zinegile kanadarrak 2021ean estreinatutako Woodlands Dark and Days Bewitched: A History of Folk Horror (Folk Horror: Baso ilunak eta sorgin-egunak) dokumentala edo Ari Aster zinegile estatubatuarrak 2019an filmatutako Midsommar, zeina The Wicker Man filmaren kopia merkea baino ez den, beldur folklorikoaren zale amorratuenen aburuz.

Paganismoaren sugarrak
Robin Hardy zuzendariaren asmoa argia zen: kutsu paganoko beldurrezko filma egitea. “Antzinako erlijioa, kristautasunaren ondoren mende askotan ezkutuan egon zena, pentsatu nuen dibertigarria izango zela hura berriro agertuko zuen istorio bat asmatzea; paganismoa erlijio lagungarria da, jainkoei sakrifizioak egiten zaizkiena, zeinean haiek gero gauza onak egiten dituzten zeure alde”.

Horretarako, irakurketa jakin batzuetan murgildu zen Hardy, besteak beste, Robert Gravesen The White Goddess eta James Frazer-en The Golden Bough: A Study in Religion and Magic liburuetan. Irakurraldi horietan ezagutu zuen zinegileak zumezko gizonaren erritual paganoa: zumezko gizona gai horrekin egindako estatua handia omen zen, antzinako druida zeltek sakrifizioak egiteko erabiltzen zutena, betiere Julio Zesarrek Bello Gallicoren Kommentarii (Galien gerrari buruzko iruzkinak) obran jasotakoaren arabera. Erritual horren existentzia adituek zalantzan jarri izanagatik ere, kondairaren oihartzuna ez da sekula itzali. Sleuth (Joseph L. Mankiewicz, 1972) eta Frenzy (Alfred Hitchcock, 1972) filmen gidoilari Anthony Shaffer-i eskatu zion gidoia egiteko Hardyk, eta David Pinner idazlearen Ritual eleberritik abiatu zen Shaffer, testua osatzeko.

Irla paganoa
Filmaren abiapuntua oso sinplea da: Britainia Handiko irla batean neskato bat galdu da. Desagerpen hori ikertzeko polizia iritsiko da komunitate txiki horretara. Herritarrek ez dute bisitaria begi onez ikusiko, eta agenteak, era berean, uharteko giro bitxi eta itxian borrokatu beharko du. Desagerpenaren inguruko ikerketak aurrera egin ahala, poliziak atzemango du zelta jatorriko kultu pagano bat egiten dela irla horretan, zeinetan sexua eta hedonismoa modu librean bizi diren. Hala, desagerketa aitzakia baino ez da puritanismo kristaua –polizia–eta antzinako erlijioen gozamen paganoa –uhartetarrak– kontrajartzeko.

Zentzu horretan, oso esanguratsua da Britt Eklan aktore suediarrak –filmean irlatarra– eta Edward Woodward aktore britainiarrak –polizia– antzezten duten eszena, Willow's Song folk kantu psikodelikoa entzuten den bitartean: Eklan dantzan ari da bere logelan, biluzik, horma joka, eta beste aldean, sufrikarioak pairatzen ari da polizia, izerdi patsetan, errezoan, paretaren beste aldetik heltzen zaion tentazioari eusteko lanean.

Poliziaz eta herritar xumeez gainera, kontakizunean bada pertsonaia oso xelebre eta garrantzitsu bat, Christopher Leek antzezten duena: erritu paganoak zuzentzen dituen herriko aristokrata, Folk Horror estiloko filmetan oso ohikoa den pertsonaia, antzinako garaiak, balioak eta tradizioak sinbolizatzen dituena, betiere bere pribilegioak mantentzeko asmotan.

250 pelikula baino gehiagotan parte hartu izan du Leek, baina The Wicker Man lan berezia zen berarentzat. Izan ere, musutruk lan egiteaz harago, filmaren sustapena ere bere gain hartu zuen aktore britainiarrak, pelikula ekoitzi zuen estudioari, British Lioni, ez baitzitzaion filma gustatu. Estudioak metrajea laburtu eta ez zuen sosik inbertitu publizitatean. Eta egoerak Lee sutu zuen. "Ezagutzen nituen kritikari guztiei deitu nien, eta mesede bat egin ziezadatela eskatu: zinema aretoetan zegoen filma ikustera joan zitezela, sarrerak nik ordainduko bainituen. Denak joan ziren ikustera, sarrera ordaintzeko eskatu gabe, eta aho batez goraipatu zuten". Aktoreak, halaber, filma sustatzeko bere bira finantzatu zuen. "Baton Rougera joan ginen, Louisianako Unibertsitatea zegoen lekura, eta ikasleek ikusi zutenean, filma aireratu egin zen, eta, ondorioz, garai guztietako kultuzko film handienetako bat bihurtu da".