Bankuek eta enpresa handiek beren eraginaren itzala zabaldu dute giza jarduera ezagun eta imajinagarri orotan. Parlamentuak eta ordezkarien ganberak alboratuta, botere korporatiboak mundua gobernatzen du, bere aldeko legeak egin eta gatazkak ebatziko dituzten auzitegiak ezartzen ditu, beren neurrira egindako araudia aplikatuta. Lex mercatoria berria, Juan Hernández Zubizarretak eta beste batzuk ikertu dutena.

Hezkuntza-sistemetan, esaterako, muineraino sartu dira. Teorian, hezkuntza hobetuko luketen metodologia eta sistema ustez berritzaileak sartu nahi zituzten. Egia esan, beren merkatu-interesen arabera hezkuntza eraldatzea lortu nahi dute eta lortzen ari dira; ez dute horrela esaten, jakina, emozioen eta zoriontasunaren hizkuntza atsegina erabiltzen dute.

Ikasle orok ordenagailu bana dauka eta ikasgela guztietan Internetera konektatutako pantaila gisa funtzionatzen duen arbel digitala dago. Konexioa eta abar baldin badabiltza, oso erraza da ikustea, demagun, K.a. V. mendeko kolonia feniziarren mapa; zerbait txalogarria, ehunka gizaldiek amestu ere ezin zutena, guk eskura dugu. Baina ez dohainik.

Komunikazio teknologiak egituratu dira multinazional handien boterearen eta euren publizitatearen inguruan. Babestu behar gintuzten erakunde publikoek ez dute halakorik egin; aitzitik, gure datuak eta gure bizitzak korporazioen eskuetan jarri dituzte. Gelako pantailan feniziar kolonien mapa ikustearen prezioa publizitate tonak irenstea da. Normaltasun osoz, ikasgela barruan, irakaslea bertan dela. Kotxeak, kirol-zapatilak, bankuak, aseguruak, jogurtak, edozer.

Irakasle izan nuen Javier Echeverríak duela asko ohartarazi zuen zer nolako mundua iristen ari zitzaigun. Argi ikusi zuen "hirugarren ingurunea" deitu zuena ezartzen ari zela, alegia, giza habitat digital eta telematikoa, ordura arte ezagutzen genituenen oso bestelakoa. Lehen giza ingurunea natura izan zen; bigarrena, polisa, hiri-espazioa. Orain (orduan) terra ignota baten ateetan aurkitzen ginen, esploratu behar zena, baina eraiki eta antolatu ere bai. Ohartu zen gauzak neofeudal dei zitekeen era batean ari zirela egituratzen: aire-jaun boteretsuak (sortzen ari ziren teknologia eta komunikazioen sektoreko enpresa handietako jabeak) dagoeneko hasiak ziren gainerakoei basailutza eta morrontza eskatzen. Filosofo nafarrak honako galdera hau planteatu zuen: posible al da hirugarren ingurunea hiri demokratiko bihurtzea? Posible, desiragarri eta beharrezkoa zen. Telepolis demokratizatzeko proposamen batzuk egin zituen eta gogoratu zuen hiri global digitalaz gain, tokiko esparruak ere ezar zitezkeela hirugarren ingurune horretan.

Argitaletxe pribatuek eta erakunde publikoek bere lana aitortu, txalotu eta saritu zuten. Baina inork ez zuen ezer egin prozesu antidemokratiko horiek gelditzeko. Echeverríak gai honi buruzko lehen gogoetak argitaratu zituenetik hiru hamarkada igaro dira, denbora nahikoa finantza-kapitalismoak eta berarekin batera doan ideologia ultraliberalak hiru inguruneak (natura, hiria eta hodeia) erabat suntsitzeko. Hirugarren ingurunean lortu dugun guztia Wikipedian zertzen den lankidetza da, gutxi gehiago. Gainerakoa oihan latza eta etsigarria da. Eta hobe dugu ez jakitea zer onartzen dugun "onartzen dut" klikatzen dugunean (hamaika aldiz egunean).

Orain, Echeverría eta garaiko beste irakasle aparten ikerketek bestelako norabideak hartu dituzte, berrikuntzaz eta ezagutzaren ekonomiaz hitz egiten dute, banku- eta enpresa-fundazioetako hitzaldi eta elkarrizketa bikainetan, online eskuragarri, klasean pantaila digitaletan ikusteko aproposak.