Tifoi argal, pekatsu eta harroa

  • Aditu andanaren arabera, historiak eman duen emakumezko aktore estatubatuarrik onena da Katharine-Houghton Hepburn (1907-2003). Erreparatu palmaresari: emakumezko antzezle onenaren lau Oscar sari jaso duen emakume bakarra da. Lautik hiru, gainera, 60 urtetik gora zituenean jaso zituen. Kontu bitxia Hollywoodeko izar sistemaren eta emakume aktoreen harreman matxista aintzat hartuta, emakumezko antzezleen ibilbidea goiz mozten baitute, emakumeen "zahartze onartezinaren" ondorioz.

(Domeinu Publikoa)
(Domeinu Publikoa)
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Aktore lan laudatu horrez gainera, bere jarrera inkonformistagatik ere nabarmendu zen Hepburn, 1930eko hamarkadako zinema irauli baitzuen bere nortasun independente, liberal eta feminista tarteko. Irlandar jatorriko Spencer Tracy aktorearen bikotekidea izan zen, hala zinean, nola maitasunean. Bien arteko aferak 27 urte iraun zituen, Tracyren alkoholismoa eta sinesmen katolikoak gorabehera.

Iragan ekainaren 29an, Hepburnen heriotzaren 20. urteurrena bete zen. Aitzakia egokia guretzat, Hollywooden urrezko garaiko balio tradizional eta heteropatriarkalak hankaz gora jartzeko ausardia eta inteligentzia erakutsi zuen aktorearen nortasunean eta ibilbidean murgiltzeko.

Broadway-ko antzokietan ibilbide oparoa egin ondotik iritsi zen Los Angeles hiriko ametsen barrutira, Hollywoodera. Ailegatu bezain pronto, sasoiko zutabegile entzutetsu batek sekulakoak bota zituen haren inguruan: “Katharine Hepburn izeneko tifoi argal, pekatsu eta harroak Hollywood kolpatu du, arau guztiak hautsi ditu, desatsegina da, eta ez du laguntzeko jarrerarik erakusten. Prentsa gutxiesten du, eta inozokeriekin erantzuten dio. Argazkietan makillajerik gabe ateratzen da, bere orezta guztiekin, eta okerrena, gizonak bezala janzten da”.

Ondorioz, pertsona bitxitzat hartu zuten zinearen negozioan, besteak beste, garaiko emakume aktore ilehorien xarma bere presentzia hutsaren bidez ezereztatzen baitzuen. Begirada kritiko eta iraultzailea bere jardun osora hedatu zuen. Esaterako, ez zuen agenterik izan, eta hori dela eta, berak negoziatzen zituen kontratuak estudioekin. Publizistekin ere ika-mikaka aritzen zen, betiere, bere defentsan, bere bizitza pribatua babesteko asmotan.

Jarrera ironiko eta adimentsu hori gurasoengandik jaso zuen –ama, Katharine Martha Houghton Hepburn, lider sufragista ezaguna zen–, eta bere filmetan erakusteko aukera izan zuen. Hartara, Hepburn modernitatearen ikur bihurtu zen Hollywood zaharrean. George Cuckor zuzendariak honela esan zuen: “Hepburnek ez zuen antzekotasunik 1930eko urteekin, bere figura propioa zuen, eta geroagoko emakumeak bera imitatzen hasi ziren. Hamarkada horrek, gero, bere antza hartu zuen”.

Leopardoa
Cuckorrekin egin zuen lehen filma, A Bill of Divorcement (1932). Zinegilearen eta aktorearen arteko harreman estuak zortzi film gehiago iraun zituen. Urtebete geroago, bere lehen Oscar saria jaso zuen Morning Glory (Lowell Sherman zuzendariarena) filmean egindako lanagatik. Hala, aktore "hezigaitzak" RKO estudioa konkistatu zuen lau urteko epe eskasean.

Arrakasta horren ondorioz, hainbat filmetan agertu zen, tartean, gaur egun screwball generoko komedia zoroen ikono bihurtu den maisulanean, hain zuzen, Howard Hawksek 1938an maisuki zuzendutako Bringing Up Baby filmean. Hepburnek eta Cary Grantek osatutako bikotearen antzezpena aparta eta gogoangarria da, eta kontakizuna erritmo zorabiagarriaz katramilatzen da, Dudley Nichols eta Hagar Wilde gidoilariek egindako lanari esker. Leopardoaren agerpenak, kasik surrealistak, zinezale guztien memorian iltzatu dira; Hepburnek hain justu, ezbehar bat baino gehiago izan zuen animaliarekin filmaren grabaketan. “Nik ez neukan adimen nahikorik, eta hainbat eszena egin nituen piztia aske zegoela”.

Hawksen lana ere azpimarragarria da, gag barregarriak abiadura frenetikoz filmatzeko erakutsi zuen maisutasunagatik. Ez zen askoren gustukoa izan: Bringing Up Baby filmak diru gutxi jaso zuen, ikus-entzuleen harrera txarragatik.

Pozoia
1930eko hamarkada amaitzear zegoela, Hepburn “leihatilarako pozoia” izendatu zuten negozio gizonek. Horrekin batera, ez zuten aktorearen nortasun menderaezina jasaten. Egoera lazgarri horren aurrean, RKOren kontratua txikitu eta Broadwayra itzuli zen. Arrakasta lortu zuen The Philadelphia Story antzezlanarekin. Sasoi hartan Howard Hughes ekoizle xelebre eta diruduna zuen bikotekide, eta hura konbentzitu zuen obraren zinerako eskubideak eskuratzeko. Bere konfiantzazko zinegile George Cuckorrengan jo zuen Hepburnek, eta 1940an The Philadelphia Story estreinatu zuten, James Stewarten eta, berriro ere, Cary Granten partaidetzarekin. Filmak marka guztiak hautsi zituen, eta Hollywoodek Hepburn onartu behar izan zuen behin betirako.

Komedia zehatz eta arbia da, zeinak prentsa, aberats berriak eta itxura sozialak zirikatzen dituen ironiaz. Filmaren harira, Peter Bogdanovich zine zuzendari eta kritikari estatubatuar itzaltsuaren hitzak aintzat hartzekoak dira: “Hepburn mugatua izan zenaren sentsazio deuseztatzailea dago (...) Jimmy Stewart Hepburnekin agertu zen aldi bakarra da, eta haien arteko kimika maltzurra da ".

Bikotea
1942an, Woman of the Year izenburuko gidoi baten eskubideak erosi zituen Hepburnek, eta gogokoen zuen aktorearekin filmatzea deliberatu zuen. “Kirol kronikari eta zutabegile politiko baten inguruko istorio bat neukan, eta Metro Goldwyn Mayer-eko Louis B. Mayer-i eraman, eta hauxe esan nion: nahi baduzu zuretzat, baina ni izango naiz zutabegilea eta Spencer Tracy kirol-kronikaria izango da”.

27 urteko harreman profesional eta sentimentalaren hazia bilakatu zen filma. Guztira bederatzi lan egin zituzten elkarrekin, eta gehienetan sexuen arteko norgehiagoka jorratzen zuten. “Pantailan ohiko bikote iparramerikarra ordezkatzen genuen: bera indartsua zen, baina sentibera; behartu egiten ninduen, geldiarazi arte. Eta horrela amore ematen genuen, elkar otzandu arte”.

Ez ziren sekula ezkondu: Tracy irlandarra zen, katolikoa, eta ez zuen aurreko emaztearekin dibortziatu nahi. Bi haur zituen, eta emazteari errespetu osoa zor zion. Ez ziren inoiz elkarrekin publikoaren aurrean agertu. “Harreman irekia izan genuen, inoiz ez zidan enbarazurik egin gizon ezkondu batekin bizitzeak. Bai bere emazteak eta bai nik elkarri ez ikusiarena egiten genion”.

1967an filmatu zuten soinez soin filmatu zuten azken obra, arrazarteko harremanen inguruan ardazten den Guess Who's Coming to Dinner (Stanley Kramer-ena) ospetsua. Hepburnek bere bizitzako emaitza komertzial onenak lortu ez ezik, Oscar berri bat ere eskuratu zuen. “Spencer ez zegoen ondo. Stanley Kramer zuzendariak konbentzitu zuen etxetik atera zedin eta bere arazoak ahaztu zitzan. Ez dut inoiz film hori ikusi, ezin dut. Filma bukatu, eta hamazazpi egunera zendu zen Spencer”.

Harrezkeroztik, antzezlan sakonagoak antzeztu zituen Hepburn-ek, eta zahartzaroarekin batera, beste bi Oscar sari jaso zituen: Anthony Harveyk 1968an zuzendutako The Lion in Winter filmean egindako lanagatik, eta Mark Rydellek 1981ean filmatutako On Golden Pond pelikulan burututako antzezpenagatik. Ez zen inoiz Oscarren ekitaldietara agertu, beti bidali zuen norbait sariak jasotzera. Eta bere ohiko ironia erakutsiz, hauxe esan zuen Hollywoodeko estudio handien ordezkari den sarien harira: “Oscarrak oso politak dira, baina ez dira oso lagungarriak arropak garbitzeko, zineko erreginak ere, arropak garbitu eta lehortu behar baititu”.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Zinema
Fermin Muguruza
“Aldatzeak eta mugitzeak pizten dit grina”

Irungo ospitale zaharrean jaio zen Fermin 1963an, Muguruza Ugartetarren sendian. Azken hamarkadetan euskal musikan eragin erraldoia izan duen artista da. Ez alferrik, bera izan da Kortatu eta Negu Gorriak taldetako abeslaria eta alma mater-a, Esan Ozenki zigilu independentearen... [+]


‘Bizkarsoro’ Donostiako zinemetara iritsiko da, Bageraren, udalaren eta SADEren elkarlanari esker

Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]


Bazterkeria egoeran dauden pertsonen inklusioa lantzen duen zinema festibala abian da Bilbon

Bizitegi elkarteak 2016a geroztik antolatzen duen duen film eta antzerki jaialdia jada abian da Bilbon.


2024-10-23 | Julene Flamarique
Zinebik 44 herrialdetako 132 film proiektatuko ditu Bilbon astebetez

Azaroaren 8tik 15era egingo dute zine jaialdia. Euskal Herriko zinema lanak ere izango dira pantaila aurrean, besteak beste Tasio filmaren bertsio zaharberritua eta La Muerte de Mikel, filmaren estreinalditik 40 urtera.


2024-10-21 | Zuzeu
47. Euskal Zine Bilerak aurtengo Urrezko eta Zilarrezko antzarak eman ditu

Jone Arriolaren “Dena asmatuta dago” filma izan da Urrezko Antzararen irabazlea larunbat honetan ospatutako sari banaketa ekitaldian. Euskal Zinemaren Begiradak Itziar Ituño aktorearen ibilbidea omendu du.


2024-10-18 | Urumeako Kronika
‘Hariak’ zinemaldia erresistentzia istorioen lekuko, azaroaren 7tik 17ra Hernanin

Aurtengoa hirugarren edizioa izango da, eta memoriaren gaia hartuko da ardatz, Kulturarteko Plaza Feministan.


2024-10-14 | Leire Ibar
Lekeitioko Euskal Zine Bilerak 47. edizioa du aste honetan

47 urte beteko ditu zine jaialdiak, eta urriaren 16tik 21era, solasaldi eta tailerren bidez euskal zinemagintzaren alor ugari landuko dituzte. “Beti berria den zinema” lelopean, aurtengo jaialdiak zine berria eta istorio berriak kontatu nahi dituzten gazteei keinu... [+]


2024-10-11 | Uriola.eus
Ezkutuan dagoena pantailetara ekarriko du Bilboko “Film Sozialak” Zinema Ikusezinaren Nazioarteko Jaialdiak

Urriaren 10etik 17ra garrantzi eta gaurkotasun handiko gai sozialen inguruko hausnarketa era kontzientzia kritikoa sustatzen duten 81 film erakutsiko ditu Bilbon Zinema Ikusezinak. “KDC” (Kultura, Komunikazioa eta Garapena) Garapenerako Gobernuz Kanpoko Erakundeak... [+]


2024-10-11 | Sustatu
Nostalgia baino gehiago: Son Goku euskaraz hasi zenekoa

Joan den astean bete ziren 35 urte Son Gokuk euskaraz lehen aldiz egin zuenekoa. 1989ko urriaren 4an izan zen ETB1n Dragoi Bola ematen hasi zirela (1984an abiatu zen anime hau Japonian) eta hura gogoratzeko ekitaldia egingo da Donostian urriaren 20an, igandearekin, lehenbiziko... [+]


2024-10-09 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Euskal

Donostiako Zinemaldiak euskal zinemaren ospakizun ekitaldian euskal zinemak euskara gutxi duela esan zuen Edurne Azkaratek eszenatokiaren mikrotik, ozen. Esaldiak burrunba egiten du egiazkotasunagatik. Arkitekturaren eszenan antzerako lema errepika daiteke eta ziur naiz beste... [+]


‘Irati’ pelikula EiTBren Primeran plataformara heldu da

Euskarazko film batek inoiz zineman izan duen ikusle kopururik handiena du Irati filmak: 160.000 pertsona.


Sail Ofiziala. Klausurako filma
Eta igande euritsu, erromantiko eta negartia iritsi zen

Eta hori, larunbata zela atzo, eta ez igandea. Kosta zitzaion egunari argitzea, aurreko egunetan baino dezente jende gutxiago zebilen kalean, eta presa gutxi nabari zen. Batzuk laster batean bai, Kursaalera eta Victoria Eugeniara gerturatu zirela, lehen areto horretan ematen... [+]


Eguneraketa berriak daude