Bolbora, hanburgesak eta Coca Colaren jaunak
Iruñeko Katu tabernan oihuka kantatzen zen, Malincheren madarikazio kantu famatua: "Y en ese error, entregamos la grandeza del pasado, y en ese error nos quedamos trescientos años esclavos".
Hego Amerikan –bereziki Kolonbian– jaioa izatea ez da batere erosoa, tamalez. Oinak babaz josiak eta zapata estuak jantzita ibiltzea bezalako zerbait dela esango nuke. Batez ere, hemengo abizenak izan ezean, adibidez: Gabiria, Ospina, Mendieta, Etxandia, Garai, Aristizabal…
–Amerikako aurkikuntzaren eguna! –Ez zen aurkikuntza izan! -Lehenagotik ere baginen! –Bi kulturen arteko topaketa! –Ez, genozidioa izan zen! –Arrazaren eguna! –Ez, ez dugu ezer ospatzeko! –Bai, bai, jakina! Erresistentziaren eguna! –Egia, gure herriei duintasuna eman behar diegu! –Bai, herri indigenen erresistentziaren eguna!
1492ko urriaren 12an hasi zen kolonialismoaren prozesua Hego Amerikan, espainolek eta euskaldunek bolbora eta anbizio nahia eraman zituzten hara. Indigenek lumak, geziak eta urrea jarri zituzten. Ondorioa, soberan ezaguna. Mendeak pasatu dira, eta nahiz eta genozidioa duintzeko eta aldarrikatzeko hitzak berrasmatzen ditugun, trauma trauma da, eta traumaren arrastoek bahituta gaude oraindik. Baina denak berdin jarraitzen du. Helburu zaharrak lortzeko modu berriak. Dominazioak jarraitzen du, yankien menpe gaude, europarren menpe gaude, eta kontrol militarra, politikoa, ekonomikoa eta erlijiosoa mantentzeko prozesu sistematikoak aurrera egiten du gaur egun ere. Behin gure hizkuntzak ahaztuta, argiak kendu zizkiguten, eta bakardadean itsu-itsuka, erreferente guztiak galdu genituen, horietatik gure unibertso kulturala eta emozionala salbatzeko aukerekin batera.
Kolonialismoa ez da garai bateko kontua, izan ere, oinarrian ditu esklabotza eta menderakuntza, gure egungo sistema elikatzen duten balioak
XXI. mendean oraindik ez dakigu zer den latinoamerikarra izatea. Ez zaigu iritsi gure arbasoen pentsamenduaren logika gaurko balioei zentzu zabala emateko. Zer sistema politiko-ekonomiko, sexual erotiko-afektibo garatu nahi dugu? Nola antolatu nahi dugu geure burua? Nolako harremanak izan behar ditugu animaliekin eta lurrarekin? Gure arbasoen ondarerik gabe, ezin gara hausnarketa zintzo batean murgildu gure errealitatea birpentsatzeko eta berreraikitzeko. Kolonialismoak aurrera jarraitzen du metastasia eragin digun minbizia balitz bezala.
Kolonialismoa ez da garai bateko kontua, izan ere, oinarrian ditu esklabotza eta menderakuntza, gure egungo sistema elikatzen duten balioak, hain zuzen ere. Horrela garatu zituzten estatu modernoak jaun kolonizatzaileek. Horrela garatu zuen Europak Berpizkundea Italian eta Entziklopedismoa Frantzian, Hego Amerikako duintasuna, urrea, eta odola ustiatuta.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Israelen ofentsiba inperialista beste fase batean sartu da: bonbardaketak Yemen, Libano eta Sirian; Iranen kontrako erasoak; Libanoren inbasioaren saiakera… Sionistek aspaldiko helburu bat lortu dute: Palestinatik haratago joatea, eta erasoaldia eskualde mailako gerra... [+]
Leku izen bakarra aski da, azken denbora hauetan gertatu den emakumeen aurkako biolentzia kasurik larriena aipatzen hasteko: Probentzako herri horretan, senar batek emaztea kimikoki menderatu eta beste gizon batzuen –ehun bat omen dira– sexu-meneko utzi du hamar... [+]
Txikitan, mila eta bat jolas genituen egunerokotasunean jolasteko. Batzuk korrika jolasten genituen, beste batzuk baloiarekin, panpinekin, gomarekin edota hitzekin. Bada hitzekin jolasten genuen jolas bat, konturatu naizena bizitza guztirako izango dela. Ez gara ohartzen jolas... [+]
–Bai, zera, hori muntaia izango da… edo norbaitek egindako txistea… edo testuingurutik ateratako zeozer...
–Ezetz ba, maitti, hementxe dago bideoa, entzun egizu elkarrizketa.
–Oxtia, bai! –begiak bueltaka begi-zuloetan.
J-k ezin... [+]
BRICS+ taldean gorabidean dauden ekonomia produktiboek edota lehengaien hornitzaileek parte hartzen dute. Horiek munduko gobernantza justuagoa eraiki nahi dute eta horrek talka egiten du nazioarteko fluxu ekonomikoak arautzen eta gobernatzen jarraitu nahi duen... [+]
Gaixo nago, etxetik atera gabe egoteko moduan, medikuaren bajarekin, ingurukoen onespenarekin. Gaixo nago. Alegia, nire energia da normalean iluntzean etxeratutakoan izaten dudana, baina egun osoan. Eta gorputza tranpa bat da, beste behin ere, eta harrokeria gorrotagarriz... [+]
Asteburu luze bat. Ingurutik bueltatxo bat eman eta pikoteoa egiteko probestu dugu. Turistak selfie-ak egiten. Turistentzako bideak, alokairuak, dendak, hotelak, aparkalekuak, menuko platerak, seinaleen kartelak munduko hizkuntza orotan. Turistak ohiko lekuak leku arrotz... [+]
Orain dela urte asko Dr. Abuse chatbota ezagutu nuen, aplikazio horrekin ohartu nintzen ere pertsonok zeinen azkar kateatu gaitezkeen holako makinetara. Animalia sozialak izanda, harremana berezkoa eta beharrezkoa dugu, eta 'harremana' izenak dioen bezala,... [+]
Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]
Terminoaren jatorria XIX. mendearen hasieran kokatzen da. Garai hartan, liberal ingelesen asmo inperialistek errusiarrekin talka egin zuten, Errusia Asian zabaltzen ari baitzen eta Ingalaterraren kolonizazio nahiak oztopatzen. Beren interesak babesteko, Ingalaterrak errusiarren... [+]
Eremu ez profesionalari loturiko pertsona talde digitaletan, besteoi argudioak emateko adimen artifiziala baliatu duenik ikustea gertatu zait azken urte honetan. Partekaturikoa propioa bailitzan. Norberarena, baina ez jabetzaren zentzuari loturikoa, baizik eta norbere... [+]
Wallapop aplikazioaren bidez bozgorailu kaxkar batzuk saldu nituen uda aurretik. Agian produktuaren deskribapena pixka bat puztuta zegoen, egia da. Erosleak hiru izar jarri zizkidan bostetik. Argi dago, ez nuen gehiagorik merezi.
Hurrengo astean, Irundik Bilbora eraman nuen... [+]
Lagun baten aitaren hiletan egon nintzen aurrekoan. Lagunak lore-sortetatik lore bana hartzeko esan zigun bertaratutakoei, nahi izanez gero. Loreei ezin diet ezetzik esan, askoz gutxiago arrosei, batez ere gorriei. Hala, arrosa gorri eder bat hartu nuen.
Arrosa eskuan,... [+]
Gure herri eta hiriek ez gaituzte zaintzen. Lurra falta zaigu, berdeguneak, espazio komunitarioak. Gure herria kapitalaren zerbitzura dago diseinatuta. Zaintzaren herrian, ordea, bizitza da erdigunea.
Lehen Kale Nagusia zegoen, hiria zeharkatzen zuen kale erraldoi bat... [+]