Poetandreak literatura greko-latindarrean
Maite López las Heras
Balea zuria, 2022
---------------------------------------------------------------
Heriotzarik behinena ei da ahanztura, eta memoria omen du erremedio. Ahotsa dagokionari eman eta, horrela, oroimena osatzeko xedez ondua da Maite López Las Herasek (Azkoitia, 1985) plazaratutako Poetandreak Literatura Greko-Latindarrean (Balea Zuria, 2022) antologia poetikoa, iraganeko txingarra egungo gar bilakatu eta, ahal dela, etorkizuna ere argiztatzeko asmoz osatutakoa.
Antzinate Klasikoko 24 poetandreren testuak bildu ditu azkoitiarrak liburuan, jatorriz grekoz zein latinez ondutakoak. Baina harago ere badoa bilduma: poemez gain, emakume poeton testuingurua argitu, haien obra ulertu eta historikoki jasan duten bazterketa arakatzeko zein horri aurre egiteko baliagarri direnak ere biltzen baititu. Zehazki, hitzaurre eta sarrera bana topa genezake bertan, Saforen obratik hasi eta Akonia Fabia Paulinareneraino heltzen den segida kronologikoarekin batera. Honekin guztiarekin, irakurketak aldibereko bi aukera eskaintzen dituela esan genezake: batetik, literatura eta kultura klasikoarekiko hurbilpena egitekoa eta, bestetik, antzinako egoeraren eta egungoaren artean egon daitezkeen loturen inguruan hausnartzekoa.
Tartean dugu liburuaren xedeak berak ardatz duen auzietako bat: hots, poeten emakumetasunari lotutakoa. Egungo panorama literarioan zeresana ematen duen kontua da honakoa: aurki orori topa dakioke bere ifrentzua, eta ezagun ditugu egiletza zein idazketa generoari lotzeak ekar ditzakeenak. Halere, literaturaren joko zelaiaren neutraltasun ezak halabeharrezko bilakatzen du olerkariok emakumezko izan zirela aldarrikatzea. Ildo horretan proposatzen du Lópezek, 2018an onartu zen plazandre hitzarekin analogian, poetandre kontzeptua: poeta hitza, etimologikoki ez ezik, oraindik gailentzen den iruditegian maskulinoa denez, izendatze hutsak izatearen aitortzea lekarkeelako.
Bildumak kultura klasikoaren inguruko gutxieneko ezagutza edo, halakorik ezean, ezagutzeko grina galdegiten du. Halere, liburua bera akuilu ere bada: bere baitan dakartza ezagutzeko grina hori pizteko elementuak, iragana ezagutzeko gogo sorrarazle izan baitaitezke sortzen dituen egungo ezinegonak. Poetok ahantzi ditugula ahaztu gabe gogoratu behar ditugunaren oroigarri da, finean, antologia.
ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.
"Arrats arrunt bat zen. Zapoarentzat”. Arrats hori da Maite Mutuberriak album honetan kontatzen diguna. Oso testu gutxi du liburuak, eta irudiek ederki kontatzen digute istorioaren nondik norakoa.
Hasieratik ikus dezakegu ilustrazioetan zapo handi eta lasaia,... [+]
Liburu honetara hurbiltzen denak lehenbizi G. Mabire-ren irudiekin egingo du topo. Komikiaren estiloko irudiak dira, trazu oso zehatzak eta kolore bizikoak, pertsonaiak eta egoerak erraz interpretatzen laguntzen dituztenak. Irudi horiek testuarekin bat datoz: laburra eta zehatza... [+]
Viriditas tituluaren azpian Landareen mundu zoragarria ikusarazi ziguten emakumeak azpititulua irakur dezakegu. Tapa gogorra duen liburu handi bat da, zeinetan landareen eta emakume baten ilustrazioek hartuko duten lila koloreko portadaren erdigunea. Suma daiteke liburuaren... [+]
BARBARO IRAUN
Louisa Yiusfi
Txalaparta, 2023
-------------------------------------------------
2022an Louisa Yousfik argitaratu zuen Rester barbare lana, eta Itziar Diez de Ultzurrunek eta Txalapartak euskaraz plazaratu zuten 2023an, Ainhoa Nadia Douhaibiren... [+]
Lan kontu bat dela eta berrirakurri behar izan dut liburu zoragarri hau. Teoria, genealogia eta historia feminista batzen dituen liburu motz honek kritika ugari izango zituelakoan sarean begiratu eta, sorpresa! bakarra aurkitu dut, Irati Majuelok Berria-n idatzi zuena.
Sorpresa ederra izan da Consonni argitaletxeak argitaratu berri duen liburua. Ez nuen ezagutzen Montserrat Roigen lana eta aurkikuntza harrigarria izan da, zinez. Batetik, Franco hil berritan argitaratu zelako estreinakoz eleberria (1976an) eta garai hartako Bartzelona... [+]
1991n argitaratu zuen Bernardo Atxagak Behi euskaldun baten memoriak. Liburuak ibilbide luzea eta arrakastatsua izan du euskaraz nahiz bestelako hizkuntzatan. Alemanian gehien saldutako liburuen artean egon zen, J. Eccleshare editore britainiarrak irakurri beharreko obratzat... [+]
Neguko naretasun hotz eta lur etzearen ostean etor daitekeenaren promes izaten da udaberria, eta hainbatek eta hainbatetan idatzi izan diote lora dadin deika. Promesak promes, ordea: ez da inoiz udaberri ziurrik galbidean den lurrean. Ez behintzat aldaketaz edo, zehazki,... [+]
Lehengusinarekin eta haren senarrarekin landa aldera egindako irteera batean hasi zen dena. Horiek afaltzera joan eta ez ziren etxera itzuli. Haien bila atera eta horma batekin topo egin arte ibili zen protagonista. Hortik aurrera, hormak ez dio aurrera egiten uzten eta bi... [+]
Feminista eta anti-arrazistatzat duzu zure burua? Bururatu zaizu inoiz ezagutzen duzun feminismoaren historia zuria eta kolonialista dela? Kultura ez-zuriei buruz duzun ezagutza edo begirada zalantzan ipini dituzu? Ahalduntze feministaren inguruko irakurketa kritikorik egin... [+]
Soinean daramate etxea barraskiloek, bizkar-zorro kiribildua bailitzan, bizitzeko beharrezko dituztenak hara eta hona garraiatuta. Etxeak, ordea, kraskatu eta bitan bana daitezke. Bikoiztu ere egiten dira tarteka, behin-behinekoz bada ere gotorleku izatetik zama izatera igarota... [+]
Afaltzen ari zirela entzun zuten ate hotsa. Zeruko izarrek sabbata heldua zela zioten”, horrela hasten da Gaizka Arostegiren nobela labur hau, Gestapoko "zakurrek” Sara eta bere gurasoen etxeko atea jotzen duten unean. Irakurleak ondorioztatuko zuen moduan,... [+]
Oihane Jakaren poema liburua ireki eta eskaintza bi aurkituko ditugu. Aitari bata, seme-alabei bestea. Aipagarria da, topatuko ditugun poemekin lotura zuzena baitute.
Liburuaren egiturak hiru atal ditu: Hamaika urte, Hamaika hilabete eta Hamaika egun. Hamaika zenbakia asko... [+]
Karmele Mitxelenak Marrubizko uda ipuina argitaratu zuen Xaguxar bilduma honetan 2022an. Liburu hartan, neska-mutiko batzuen udako abenturak kontatzen ziren. Orain, aldiz, Aitona Floren liburua istorio askoz barnekoiagoa dugu, Danel mutiko protagonistaren ikuspuntutik... [+]