Erromako exilioan bera ezagutzeko parada izan genuen 1970ean eta aukera paregabea berarekin intelektualki aberasteko eta azterketa sozioekonomikoari beste modu batera heltzeko. Gerora ere, berarekin Bruselan eta Euskal Herrian egoteko zortea izan genuen. Beti zuen Euskal Herria buruan. Harreman pertsonaletarako batzuetan zakar samarra izanik ere, ezkertiar jende andana hurbiltzen zitzaion: politikariak, gerrillari ohiak, kazetariak, intelektualak eta abar.

Bizkaiko eliteko familiako kide gisa, Deustuko Unibertsitatean ekonomia eta zuzenbidea ikasi zituen. Atzerrira joan zenean, Parisen, Sorbona Unibertsitatean, zuzenbideko ikasketekin jarraitu zuen eta gero, Bonnekoan (Alemania), ekonomia sakondu zuen. Gaztetatik prestakuntza intelektual aberatsa zeukan, baita hizkuntzak ikasteko erraztasuna ere.

Euskararen sustatzaile

Federico euskaldun berria zen. 21 urterekin, Azkueren eskutik, euskaltzain urgazle bilakatu zen, eta 26rekin euskaltzain oso izendatu zuten. Euskaltzaindian ere ez zen ezkutuan ibili. Hasteko, bilerak euskaraz egitea lortu zuen. Euskara batuaren alde egin zuen; bere ustez, euskara batuaren oinarriak lapurtera klasikoan zeuden historikoki finkatuta. Berarentzat, bazegoen tradizioko euskara kultua, hain zuzen, jadanik  Leizarragak eta Axularrek idatzi zuten euskara, oinarrizko euskara batua, eta hori indartu eta garatu behar zen, eta ez gaur egungo euskara batua.

Aranismoak erabiltzen zuen euskara garbiaren aurka zegoen, eta zioenez grekera klasikotik zetozen termino kultuak maileguan hartu behar zituen euskarak, hizkuntza aurreratu eta aberatsa izan nahi bazuen. Berak euskara hori erabiltzen zuen, bai berba egiterakoan zein idazterakoan: lapurtera klasikoa.

Eliza Katolikoa Euskal Herriaren etsaitzat zeukan, betidanik euskararen aurka egon zelako. Aurkakotasun hori nabarmentzen zuen Pio XII.arekin. Aita Santu horrek Francorekiko eta naziekiko azaldu zuen jarrera harroa ez zuen batere gustukoa. Aita Villasante euskaltzain oso izendatzerakoan, Euskaltzaindiak harrera hitzaldia eskaintzeko eskatu zion Krutwigi. Bada, Eliza Katolikoa goitik behera eta gordinki kritikatu zuen euskara baztertzeko zeraman politika koloniala zela-eta, Francoren garaian bereziki. Hitzaldi horrek anabasa sortu zuen eta polizia frankistak atxilotu aurretik ihes egin zuen Iparraldera, non Likiniano, Kasilda eta beste hainbat euskal iheslarirekin elkartuko zen. Bera presente egon gabe egindako epaiketan 25 urteko espetxe zigorra ipini zioten.

Erbesteko lehen urteetan euskal enpresarien biltzarra eratu nahi izan zuen Miarritzen, pentsatzen zuelako enpresariek euskarari bulkada emango ziotela. Horretarako, Londresetik laguntza paregabea eman zion Manuel Irujok, begi onez ikusi baitzuen gerra osteko garaietan euskal enpresarien lobby antzeko bat sortzea euskal ekonomiari indar berritzailea eranste aldera. Gestio hauek  1960ko hamarkada hasieran egin zituen, baina proiektuak ez zuen aurrera egin.

Aipatu bezala, hizkuntzak ikasteko erraztasuna zuen eta berak zioenez hamabost hizkuntza menperatzen zituen. Persiar zaharra ere ezagutzen zuen, baina gerora ahaztu egin zitzaion, inor ez zuelako aurkitzen praktikatzeko. Horregatik, garaiko prentsa agentzietan oso erraz aurkitzen zuen itzultzaile lana. Mao Zedongen aipuak ere itzuli zituen.

Abertzaletasuna berritzeko eta indartzeko premia

Krutwigek euskal abertzaletasuna berritze aldera lan eskerga burutu zuen eta bere ekarpen nagusiak hiru liburutan jasoko genituzke, nahiz bere obra politikoa arras oparoagoa izan: Vasconia (1963), La Cuestión Vasca (1965) eta Computer Shock. Vasconia. 2001 (1984). Eginkizun honetan aipatzekoa da Pako Miangolarraren laguntza oparoa, bai ideiak proposatzen, baita proiektuak finantzatzen ere.

Vasconia-n aurkituko dugu Euskal Herri Handiaren definizioa, zeina gaur egungo Akitania Berriaren zati handi batek, Nafarroak eta EAEk osatzen duten euro-erregiora hurbiltzen den. Halaber, euskal nazioaren oinarri nagusia ez da arraza, aranismoak zioen bezala, hizkuntza baizik, eta bigarren maila batean  kultura eta mentalitatea, erlijioa, arraza eta ezaugarri ekonomiko-sozialak. Naziogintza prozesu dialektikoa da, kontraesanez betea, eta ikertzeko metodo gisa materialismo historikoa erabiliko du, marxismoari helduta. Jabetza pribatuaren aurka azalduko da, esplotazioa ekidin nahi bada; eta oraindik bizirik zegoen euskal jabetza komunala defendatuko du.

Euskal Herri Handiaren azpiegiturak eta ekonomia antolatzeko ildoak emango dizkigu, non nekazaritza aurreratu, industria moderno, komunikazio lehiakor, zerbitzu eraginkor eta unibertsitate egokiak eratu behar baitira. Ideia ugari bat datoz gaur egungo euro-eskualdearen ezaugarriekin. Beraz, hein batean, Krutwig euskal igarlea ere izan genuen.

Bestalde, euskal administrazio politikoak nola eratuta egon behar zuen marraztu zigun. Horretarako, oinarri-oinarrian, behetik gorako biltzarrak ipiniko ditu, erakundetze demokratikoa erdietsi nahi badugu. Diseinu horretan Kropotkin anarkistaren eragina nabarmena da.

1960ko hamarkada hasieran Euskal Herriaren azterketa soziopolitikoa marxismoaz blaitzen hasita zegoen eta La Cuestión Vasca iturriko ur freskoa bezala etorri zitzaigun frogatzeko marxismoak (Lenin) ere bidea ematen zigula autodeterminatzeko eskubidea onesteko eta justifikatzeko, gure independentziarako bidean. Hamarkada horren amaiera aldera eta Franco hil aurretik, ezkerreko abertzaleok oinarrizko liburu gisa erabili genuen.

Independentziarako prozesu politikoak baketsua izan behar du, alabaina diktadurak edo demokrazia ezak galarazten badio Euskal Herriari independentea izatea, zapaltzaileen estatuaren aurka borroka armatura jauzi egitea zilegia litzatekeela aitortuko digu. ETAren V. Biltzarrean parte hartuko du eta onartuko dira bere hainbat teoria, hala nola erakunde horren antolakuntza lau frontetan banatzea: politikoa, sozioekonomikoa, militarra eta kulturala, azken hau Krutwigen aburuz lauetan garrantzitsuena. V. Asanbladan Biltzar Ttipiko kide izendatu zuten eta denboraldi batean Hego Euskal Herrian ibili zen, klandestinitatean, ETAko militante gisa.

Iraultza berriaren aroa

Erbestetik itzulita Computer Shock idatziko du non, igarle moduan, konputagailuen iraultzak dakarrena aurreikusiko baitu eta erakutsiko digu Euskal Herriak zer egin behar duen aurrerapenaren gurpila ez galtzeko. Etorkizunean makinek pertsonen adimena eskuratu eta makina batzuek, robotek, proletarioak ordezkatuko dituzte. Ondorioz, Marxek aurreikusten zuen langileriaren iraultzak zentzurik ez du izango, iraultza burutzeko proletariotzak gaitasunik ez baitu, bai ordea jakintza gorena duen eliteak. Horretarako euskal elite sortzailea eratu eta elikatu behar da: Sophopolisen, jakitunen hirian, euskal elitearen bilgunean, non asmakizun gorenak emango diren Euskal Herriak herrialde aurreratuenen artean iraun dezan.

Hasiera batean Sophopolisa –25.000 bat laguneko hiria– Gernika inguruan kokatu nahi zuen. Hiri hori sortzeko hainbat arkitekto eta ingeniari hurbildu zituen, baina alferrik. Orduan, Greziako gobernua erakarri zuen proiektu hori gauzatze aldera eta, azkenean, Kea deritzon irla esleitu zion, non amestutako Sopholisak argia ezagutuko baitzuen. Proiektua aurrera eramateko finantzazioaren zain zegoela hil zen Krutwig, eta guztia horretan geratu zen.

Liburuan Krutwig Marxengandik erabat urruntzen da; esango digu materialismo historikoa, Marxek gizakion historia aztertzeko aplikatu zuen metodoa, ez zela zientifikoa eta fisika newtondarra duela  oinarri, fisika berriak baztertuko duena. Halaber, historiako iraultza oro garaiko eliteen esku gauzatu direla idatziko du eta, beraz, langileriak inoiz ez omen du sistema kapitalista sozialismora eramango; gainera, langileria robotek ordezkatuko dute ekoizpen prozesuan eta horrek ahulezia besterik ez dio ekarriko langile klaseari.

Krutwigentzat, datorkigun iraultza zibernetikan oinarrituko da, informazioa baita ekoizpen prozesuetako lehengai boteretsuena, desagertzear dauden petrolioa eta gasa baino gehiago. Hortik euskaldunok prestatuta egon beharra, munduaren gurdia galdu nahi ez badugu eta norabide egokian bidaiatu.

Bestalde, euskal eliteak ez du soilik bere mesedetan pentsatuko, baizik eta haren zereginak izan behar du ekoizpenerako asmakizunak gauzatzea, euskal jendartea hobekiago bizitzeko, eta ez gutxiengo bat bakarrik profitatzeko.

Halaber, Euskal Herriak baldintza paregabeak ditu garapen ekonomiko orekatua zehazteko. Ekonomiaren erdigunean Bilbo kokatzen zuen bere itsas portuarekin; ez da ahaztu behar Computer Shock idatzi zuenean Bilbo finantza hiri garrantzitsua zela, gerora, ohartu gabe gainera, desagertu zaiguna.  Horrez gain, Eibarko industria berritzailea aipatzen zuen, baita Bergara bezalako asmakizunen herria ere, edo Arrasate, non enpresak eratzeko eskarmentu aberatsa baitago, edo Oñati, non pentsatzeko ahalmena garatu daitekeen. Haatik, Krutwigen arabera, Euskal Herriak baditu oinarri sendoak ekonomian aurrera egiteko, beti ere, zibernetikaren eta ikasketa klasikoen uhina galtzen ez badugu.

Ezagutu behar den euskal igarlea da Krutwig.