Nola oroitzen dituzue unibertsitateko militantziako lehen urteak? Zeintzuk ziren ikasle mugimenduaren orduko dinamikak?

Olast Arrizibita: Beste garai bat zen. Ikasle Abertzaleak Bolonia prozesuaren aurkako borroketatik zetorren, gorakada handia izan zutenak. Gure garaian, berriz, beheranzko bidean zegoen ikasle mugimendua. Egiten ziren dinamikek ez zuten zentzu estrategiko argia, gehiago ziren egunerokoari erantzuteko dinamikak. Horrelako dinamiketan egin genuen lan.

Ander Mazkiaran: Hori bai, manifestazioaren testuinguruan eztabaida estrategikoagoak abiatu ziren, ikasle mugimendua nahiko hazi zen eta hazkunde horrek perspektiba zein jende berria ekarri zituen. Azpimarragarriak dira EU 2015en aurkako mobilizazioak, nahiko indartsuak izan zirenak. Gero, zentzu eraikitzaileagoan, Herri Unibertsitateak une horietan hasi ziren indarra hartzen.

Eta 2016ko apirilaren 26 hura? Zer gertatu zen Leioako campusean?

A: Mobilizazio bat egin genuen, berez aurretik hasi zena, EHUk ikasle mugimenduaren aurkako auzi errepresibo ugari zituelako. Orduan, hainbat astetako dinamika egin zen EHUko errektoretzarekin bildu eta konponbidea bilatzeko asmoz. Data jarri zen errektoretzak hori onar zezan, baina etengabe uko egin zionez, manifestazioa egitea erabaki genuen azkenean, negoziazio-mahai hori behingoz onartu eta konponbidea emateko helburuarekin. Mobilizazio horretan unibertsitateko segurtasun agenteak ikasleen aurka oldartu ziren eta errektoretzak Ertzaintzari unibertsitatera sartzeko eskatu zion. Ikasleak jipoitu zituzten, hamabost zauritu izan ziren eta bertan atxiki gintuzten Leioako bostak.

Zehazki, zer ari zineten salatzen atxilotu zintuzteten manifestazio hartan?

O: Bost aldarri genituen: San Mamesko Herri Unibertsitatean espedientatuak izan ziren bost ikasleei espediente diziplinariorik ez irekitzea; Gasteizko ikasleen aurkako zigorrak kentzea; Leioako campuseko beste ikasle baten aurkako salaketa zein espedientea kentzea; Ertzaintza EHUra ez sartzeko behin betiko neurriak hartzea; eta segurtasun agenteak campus guztietatik ateratzea.

Nola gertatu ziren atxiloketak? Zein izan zen Ertzaintzaren jokabidea?

A: Mobilizazioan geunden, eta inork espero gabe Ertzaintza sartu zen bat-batean, modu oldarkorrean. Borrekin jendea jipoitu zuten eta manifestarien artean bost hartu gintuzten, nahiko modu arbitrarioan. Modu arbitrarioan diogu, baina ez zuten EHUko irakasle akomodatu bat atxilotu. Azken finean, han geundenak militanteak ginen, borroka egiten ari ginen, manifestazio batean geunden, manifestazioak izaera politiko jakin bat zuen, eta hori erreprimitu zuten.

Manifestazioan zegoen edonori gerta zekiokeen.

O: Bai, bai. Militante asko geunden, eta denok genuen hor egoteko zein militantzia aktiboa izateko sentimendu bat, pentsaera bat. Horietako edozein izan zitekeen.

A: Gu bostoi egokitu zitzaigun, baina beste edozein militante izan zitekeen. Beraz, guztiz arbitrarioa ere ez zen izan, perfil konkretu bat zen jazarri zutena.

Egoera ez zen baretu zuek atxilotu ondoren. Hurrengo urteetan atxiloketa gehiago izan ziren, hainbat aldiz ikusi dugu Polizia, Gasteiz, Leioa zein Ibaetako campusetara sartzen, atzetik jarraitzeak eta kolaborazio eskaerak ere izan dira…

A: EHUn Ertzaintza egotea irudi naturalizatu edo normalizatua bilakatu dela dirudi. Duela hamarkada batzuk, langile mugimendua indartsu zegoenean, elizak eta unibertsitateak askatasun esparrutzat jotzen ziren bilerak egiteko eta gauzak antolatzeko, Polizia ezin zelako bertan sartu. Baina geroz eta gehiago ari da normalizatzen Polizia gizarteko esparru askotan, baita unibertsitatean bertan ere, besterik gabe sartzea. Ohiko bihurtzen ari da Ertzaintza hor ikustea, ikasleak identifikatzen aritzea, jarraitzeak eta hori dena. EHUk kanpora begira saltzen duen izaera demokratikoaren maskara erori egiten da horrela, eta bere benetako izaera agerian uzten du.

Noiz izan zenuten kartzela-zigor eskaeren eta epaiketa dataren berri?

O: Iaz jakin genuen zehatz-mehatz; duela urte bat eta hiru hilabete, gutxi gorabehera. Zigor eskaerak ezagutu genituenean hasi ginen gaia modu serioagoan mugitzen. Prentsaurrekoa egin genuen errektoretza aurrean eta dirua lortzeko dinamikarekin hasi ginen.

Nola bizi dira zazpi urte horrelako epaiketa baten zain?

A: (Buf) Urte gehienak ziurgabetasunez. Urte asko pasa dira eta ia-ia guri ere ahaztu zitzaigun. Iaz zitazioa eta zigor-eskakizun guztiak iritsi arte, hor zegoen, tarteka gogoratzen ginen, baina nahiko ahaztuta zegoen. Orain, epaiketa gertu dugula, zigor-eskaerak altuak direla jakinda... urduriago eta kezkatuago gaude. Hala ere, urte asko pasa arren, Leioako boston artean harreman ona izaten jarraitzen dugu eta horrek laguntzen du kasua hobeto eramaten. Nik ere, pertsonalki, lagunartean zein inguruan militante konprometituak ditut eta hori lagungarria da bakarrik ez sentitzeko.

Zein zigor eskatzen dute EHUk eta segurtasun enpresak? Zein fiskaltzak?

O: Segurtasun agenteei dagokionez, 39 urte eta erdiko espetxe-zigorrak eskatzen dituzte guztira: birentzat hamazazpina urte, bina beste biren aurka eta azkenengoari urte eta erdi. Fiskaltzarena apur bat apalagoa da: bederatzi urte eta erdiko bi zigor, bina urte beste biren aurka eta azkenengoari urte eta erdi. Zigor ekonomikoan ez dago alde handirik fiskaltzaren eta segurtasun agenteen artean, biek 45.000 euro inguru eskatzen dituzte. Hori bai, kopuru horri EHUk eskatzen duena gehituko litzaioke, baina oraindik ez dakigu zenbat den.

A: EHUk “kalte materialengatik” erantzukizuna eskatzen du zuzenean, zenbatekoa oraindik esan ez badu ere. Badirudi “gutxien eskatzen duena” dela, baina erantzukizun handiena duena da berez. Azken batean, berak kontratatu zuen segurtasun enpresa, berak eman zien ertzainei sartzeko agindua eta bera da testuinguru hura modu errepresiboan sortu zuena. Orduan, nahiz eta kalte materialak bakarrik egotzi, EHUren erantzukizun zuzena ikusten dugu; salatu beharrekoa.

Zigor-eskaera handiok estrategia baten barruan daudela esan duzue. Zertan datza?

O: Batetik, ikasleriari eta, orohar, mugitzen den militante orori jakinaraztea estatuari aurre egiteak zigor ekonomikoa zein espetxe-zigorra dakarrela. Gure askatasun politikoak txikitzeko estrategia da, muga jakin batzuetatik pasatzen bazara errepresioa jasango duzula gogorarazteko.

A: Eta bestetik, juridikoki egiten duten jokoa da zigor-eskaerak izugarri puztea, beste kasu askotan egiten duten bezala. Batez ere xantaia gisa funtzionatzen du, gero “xumeagoak” edo “tartekoak” diruditen zigorrak onar ditzazun. Jendea ere lasaiago geratzen da, “hainbesterako izan ez dela” edo “zigor proportzionala” dela pentsatuta.

Zuek, ordea, argi diozue “zigor proportzionalik” ere ez zenuketela onartuko: zentimo bakar bat ere ez isunetan, egun bat bera ere ez espetxean.

O: Bai, prozesu judizialari berari zilegitasuna ematen ariko ginatekeelako. Basakeria da eskatzen digutena, baina prozesu judiziala bera hala delako. Gainera, egia da ez genuela aparteko ezer egin eta gure bizitza kolokan dagoela.

A: Zigorrak txikiagoak balira ere, izaera politikoa ikusten diogu epaiketa honi. Edozein zigor, handia zein txikia izan, ez dugu onartzen. Militantzia politikoaren zilegitasuna defendatu behar dela uste dugu, inolako baldintzarik gabe. “Militatu dezakezu, baina manifestazio batean bazterrak nahasten badituzu bi urteko zigorra egokia da, baina lau urte ez”, batzuk agian sartzen dira zenbakien joko horretan. Baina guk uste dugu sistema juridiko guztia dagoela errepresiora bideratua eta edozein zigor bidegabetzat joko dugu.

Komunikabideetan hainbat adierazpen egin duzue dagoeneko, eta elkartasun kutxa ere antolatu duzue Leioako 5ak aske dinamikaren barruan. Zer moduzkoa izan da jendearen erantzuna?

O: Denetarik. Zentzu horretan elkartasuna adierazi digun jendea egon da, eta eskertuta gaude horregatik. Bakoitzak ahal duenarekin laguntzen du eta guk elkartasun-keinu guztiak eskertu behar ditugu. Handia zein txikia izan, ekintza hor dago eta positiboa da. Kopuruak handiagoak edo txikiagoak izan daitezke, baina jendeak arazo bat ikusi du, mugitu da eta keinu hori izan du.

Mobilizazioekin hasi zarete dagoeneko, eta gehiago izango dira epaiketa egunera bitartean.

A: Mobilizatzea garrantzitsua dela uste dugu. Batetik, epaiketara begira indar zein iritzi sozial zabala dagoela erakusteko, epaiketa injustutzat jotzen duena. Eta bestetik, gure kasutik haratago, orokorrean, edozein errepresio kasuri begira garrantzitsua iruditzen zaigu saretzen joatea, elkartasuna antolatzen joatea eta edozein kolperen aurrean modu kolektiboan erantzutea. Orduan, gure auzia isolatu eta gure kontua baino ez dela ulertu beharrean, errepresio politikoa gelditu lemarekin biltzen dugu, gure kasua zein beste batzuk salatzeko mobilizazioak izan daitezen.

O: Bertaratzeko deia luzatu nahi dugu. Hurrengo mobilizazioa irailaren 21ean izango da, Leioako campusean. Handik bi egunetara, hilaren 23an, auzipetuen eskualdeetan mobilizatuko gara: Iruñean, Baionan, Lizarran, Altsasun eta Portugaleten. Azkenik, 27an, epaiketaren egunean bertan, Bilboko epaitegien aurrean elkarretaratzea egingo dugu.

Zigor-eskaerak eta prozesu judizialok “beldurra eragiteko helburu politikoa” dutela salatu duzue; egun ikasle mugimenduan militatzen dutenen aurka zuzenduta, zehazki. Efektu hori lortu dute? Nola ikusten duzue egungo ikasle mugimendua?

O: Nik uste dut ezetz, ez dutela lortu. Ikasleriak antolatzen jarraitzen du, ekintzak zein manifestazioak egiten, dinamika ugari planteatzen estatuari gustatzen ez zaizkion terminoetan. Iparrorratz bat, gogo bat ikusten da bide horretan jarraitzeko. Ez dute lortu, eta esango nuke oraingoz ez daudela lortzetik gertu ere.

Akusatuen aulkian eserarazi zaituztenek ikasle belaunaldi berriei zabaldu nahi dieten mezua beldurrarena bada, zein mezu bidali nahiko zeniekete zuek?

A: Borrokaren mezua bidali nahiko genieke. Egia da errepresioa hor dagoela eta hortaz hitz egin behar dela. Errealitateari aurpegira begiratu behar diogu eta kontziente izan behar gara arriskua existitzen dela. Hala ere, uste dut horrek ezin gaituela eraman inmobilismora, geldirik geratzera. Ez militatzeak edo estatuaren parean mugimendu politiko indartsua ez egoteak egoera askoz okerragoan uzten gaitu. Krisi testuinguru batean gaude eta pobreziarantz goaz, belaunaldi-faktore nahiko garrantzitsuarekin. Orduan, ikasleek eta gazteek bereziki pentsatu behar dute borrokarako bidea hartzea, gaur egun ditugun eskubide horiek borrokarekin lortu direlako eta borroka delako bide bakarra horiek lortzeko. Edo bestela, sumisioan geratzea eta ez antolatzea dago, estatuari eta oligarkiari euren bidean aurrera egiten uztea; pobreziara, planetaren suntsipenera eta miseriazko beste mila egoeratara kondena gaitzaten.

Badira urte batzuk unibertsitate ikasketak burutu dituzuela. Zein da askatasun politikoen egoera orokorra?

O: Batetik, loraldi berria dago askatasun politikoen erabileran, geroz eta mugimendu errotuagoak daudelako, ideia politiko argiekin. Garai interesgarriak bizi ditugulakoan nago.

A: Eta gero, askatasun politikoen ezabapenari dagokionez, unibertsitate mailan egoerak larria izaten jarraitzen du. Gertuen dugun kasua da Gasteizen pikete batzuengatik atxilotuak izan ziren 34 ikasleena, espedienteak irekitzeko eta auzipetuak izateko arriskuan daudenak. Baina hori dena unibertsitateaz haratago doan testuinguru zabal batean kokatu behar dugu: estatuak hartzen ari diren joera autoritarioan. Esate baterako, duela gutxi zenbait mugimendu ekologista “terroristatzat” jo dituzte, Polizien infiltrazioak mugimendu sozialetan, ongietorriak egiteagatik Espainiako Auzitegi Nazionalak hainbat lagun inputatu izana, egunerokoan militantzian jasaten ditugun isun zein askatasun politikoen urraketak, faxismoaren gorakada ere aipatzekoa da… Aurre egin behar diogu, mugimendu indartsua sortu behar da errepresioaren auzian ere lan egingo duena, arazo horiei guztiei modu kolektiboan aurre egiteko. Zentzu horretan, politikoki edo estrategikoki amnistia osoaren kontzeptua gaurkotasun handikoa da, eta ez bakarrik preso politikoen auziarekin, errepresioari modu integralean erantzuten dion kontzeptu gisa baizik.