Ziburuko Azokaren IV. Edizioak zuri egingo dizu aitortza. Ez zara izan zure lanei, zeure buruari oihartzun handirik ematekoa. Nola sentitzen zara?

Halako aitortza bat egiteak esan nahi du urte asko dituzula, baina nik alde ona hartuko dut: euskararen alde egindako aitortza bat gisa jasoko dut. Euskararen langile naiz eta pozik hartzen dut aitortza. Iparraldean urtez urte lan handia egiten da bere hizkuntzaren begiratzeko, eta horren guztiaren sostengu gisa ere hartzen dut nik.

Sentimenduak askatzeko balio die askori literaturak. Zuri zertarako balio dizu?

Literaturan sentimenduak asko baliatzen dira. Sentimenduaren agertzea jendeari sentiaraztea da. Idazlea da arte langile bat eta hitza baliatzen du zerbait adierazteko.

Narrazioa, poesia, kronika eta bilduma, denetatik jorratu duzu. Eta kazetaritza. Zein generorekin gelditzen zara?

Kazetaritzak eta irratiko lanak asko hunkitu nau. Jendearekin hitz egiteak ematen dizu lotura handia zure sorterriarekin, eta hori sentitu dut gehienik. Beste genero guztiak espresa-bideak dira eta izaeraren arabera hautatzen dira. Norberaren bizitzak ere eragin handia du egiten duenarekin. Idaztea lan handia da, jarraikortasuna eskatzen du eta nik biziki maite izan dut hitzekin munduaren kontatzea. Kronikak, irrati emankizunak, elkarrizketak... horrek lotura handia ematen dio idazle eta sortzaileari bere herriarekin.

“Nor dabil Euskaraz idazten Ipar Euskal Herrian?”, galdetu zenioten zuen buruei duela 40 urte Maiatz aldizkariaren hastapenetan. Nor zebilen?

Pierre Lafite apaiz idazleak aipatzen zuen 300 idazle eta 300 irakurle zeudela orduan Euskal Herrian. Duela 40 urte asko aldatu zen Ipar Euskal Herria, eta eskolan eta unibertsitatean zebilen jendearekin belaunaldi berri bat sortu zen. Frantzian ezkerra sartu zen gobernuan. Eta abertzaletasuna eta euskaltzaletasuna ere lotuak izan ziren. Euskal mundu geldia aspergarri zitzaigun, munduan eta sozietatean aldaketa handiak gertatzen ari ziren eta hemen ere eman ziren aldaketak: feminismoa, ingurumena, burujabetasuna... Hitza hartzea garrantzitsua bihurtu zen eta, gaur egun ere, geroari begira motor handia izango dela uste dut, jendartea horrela kanbiatu behar da eta. Ni irratigintza sortzaile berri hartan murgildua nintzen eta pasio handiz bizi nuen herritarrekin, euskararekin, Euskal Herriarekin etorkizunari begira.

Nola dira Maiatz eramateko lekukoak?

Beti bezala, haurrek gurasoen lekukoa hartzen dute. Edozein jendartetan ikusten da nola belaunaldi batek kritikatzen dituen berritasun eskasak. Hala ere, ez dakit gure lekukoak nolakoak izango diren. Gurean dena dohainik egiten dugunak ari gara, ditugun diru-laguntzak gure aurrekontuaren zati txiki bat besterik ez dira. Gure kemena eta nahikeriarekin bizi da Maiatz eta ondokoek ere, Euskal Herriak bezala, euskararen maitaleekin eta bere herria maite dutenekin kontatu beharko dute.

Zeuk esana da: “Ez dut etsitu nahi, nahiz denak erakusten didan etsigarria dela mundu hau”. Horrela jarraitzen du munduak?

Ez. Etsigarria da so-egile baten bezala geldirik egoten bazara. Ipar Euskal Herrian jendeak hitza hartzen du, ekintzak egiten ditu, gazteek gauza asko sortzen dituzte... Etsipenak ez du deus onik ekartzen. Bizi gareino, elkartasuna badagoeino, esperantza handi bat bada gure artean. Ez dut horren zalantzarik, baina munduko etsipen hori ere hor da, bortizkeria, gerrak, miseria... horiek ere konponbidea behar dute. Han eta hemen irtenbidea elkartasunean da.

Eta gure bazterrak, nola daude 2023ko honetan?

Apaltasunez hitz egin behar da. Errealitatea ez da inoiz ongi ikusten. Garai honetan, datu ekonomikoek lehentasun faltsua dute mundu mailan. Iparraldean apustu handiak dira, baina indarrak ere bai. Hirigintza basa bat sortzen ari da kostaldean, baina husten ari zen barnealdea orain indartzen ari da nekazari berriekin, eta hori ingurumenari eta bizi berri bati begira oso esperantzagarria da. Zuberotik Lapurdi kostalderaino sorkuntza indartsu dela ikusten da. Kultura eragile indartsua da gauzen aurreratzeko, baita politikan eta ekonomian ere. Ez da beldurtzerik. Gogoetatu behar da nola bizi eta nola gureganatzen ahal ditugun apustu handi horiek. Hala ere, mundua lehendabizi norberaren inguruan kanbiatzen da, eta elkartasuna da burujabetzaren oinarria.

Ziburuko Azokaren IV. edizioa egingo da. Nola ikusten duzu bere garapena?

Baltsan elkarteak apustu handia egin du eta premiazkoa da euskarak bere biziguneak izatea, batez ere kostalde honetan. Ziburu eta Donibane Lohizunek toki handia hartu dute euskal literaturaren historian eta Baltsan lekukoa hartzeko saioa egiten ari da. Hori zoriontzekoa da. Azoka euskararen eguna da, eta horrekin batera, irakurleekin, editoreekin, idazleekin eta, oro har, euskaltzaleekin harremanak indartzeko eguna. Iparraldeak badu indarra, eta euskara hemen sortzaile eta indartsu dela erakusten du. Zorionak!