Ikasleak lanik ez egiteak ez du zertan alferkeria edota gaitasunik eza izan, eta hezkuntza langileak jabeturik daude horretaz: “Emozionalki ikaslearen oinarrizko beharrak aseta ez baldin badaude, oso zaila izango du ikasketei begira jartzea”.

Bigarren ikasturtea da Lasarteko Oriarte institutuan Ongizate proiektua martxan dagoenetik. Ikasteko motibaziorik gabe eta laguntza psikologikoaren premiarekin ikusi dituzten ikasleengan jarri dute arreta, ikusita gela arruntetako metodologiak ez diela mesederik egiten.

Aurten, esaterako, hamar ikasleko taldeak hartu du parte. Lehen hiru orduak gela arruntean egiten dituzte, laguntzarako bigarren irakasle batekin. Azken hiru orduetan, Ongizate Gelan biltzen dira hamarrak, eta proiektuka lan egiten dute. Bi irakasle aritzen dira beti bertan, eta ikasle bakoitzaren jarraipen estua bermatzen dute. 

Proiektuaren koordinatzailea da Maria Luisa Garmendia. Nabarmendu du garrantzitsua dela ikasleentzat ingurune segurua izatea eskola, entzunak, ulertuak eta lagunduak izatea. Kasu askotan eskolaz kanpo horretarako guneen falta dutela azaldu du Garmendiak.

Eguneko lehen lana harrera egitea izaten dute hainbatetan. “Gustatuko litzaiguke ikasle guztiei galdetu ahal izatea ea zer moduz dauden, baina ulertzen dugu batzuek behar handiagoa dutela horretarako. Harrera egitean, lehenik egun txarrei buelta ematen saiatzen gara, eta gero lanean jarri. Eta pixkanaka, ikasten ari dira emozionalki apal egonda ere ikasketei begira jartzen. Ikusten dute bizitza halakoxea dela”.

Lekuz kanpo
Gela arruntean “lekuz kanpo” sentitu ohi diren ikasle hauek absentismora jotzen dute. Oriarte institutuko zuzendariordea da Diego Lopez, eta azaldu du betidanik izan dutela begirada jarrita profil jakin horretako ikasleengan. Hala ere, ez berak ez Garmendiak ez dute zalantzarik: pandemiaren ostean larriagotu egin da gazteen buru osasuna. Hainbatek bizitako egoera “oso gogorrek” eta bakartuta egoteak eragina izan dute.

Lasarteko institutuan horri erantzun beharra ikusi zuten, eta aldi berean iritsi zitzaien Hezkuntza Sailaren elkarlanerako proposamena. Bien ideiak uztartu eta 2021-2022 ikasturtean abiatu zuten proga pilotua, gaurdaino. Momentuz, Oriarten bakarrik jarri dute martxan.

Bi ikasturteren ostean emaitza positiboak ikusi ditu lantaldeak. “Ikasle hauek eskolara etortzea lortu da, eta tontakeria dirudi, baina pauso oso garrantzitsua da. Kasu batzuetan eskolaz kanpoko bizimodua desestrukturatua dute, eta institutua da egituratuta duten gauza bakarra”, iritzi dio zuzendariordeak.

Iaz 2. mailako 11 ikasle ziren, eta horietatik bederatzi 3. mailako dibertsifikazio gelara pasa ziren. Kontuan izanik ohikoena dela ikasle hauek derrigorrezko hezkuntza utzi eta beste bideak hartzea, aldaketa goraipatu dute: “Onuragarria da urte batzuk gehiago jarraitzea beren herrian ikasten, eta adineko gazteekin harremanak ez moztea. Gainera, dibertsifikazio gelan jarraipen estua egiten zaie eta titulatzeko bidea erraztu”.

Talde lanean eta era praktikoan
Modu praktikoan ikasten dute Ongizate Gelan. Aurten irratirako fikziozko ipuinak egin dituzte, film laburrak grabatu dituzte Lasarten barrena, eta hurrengo lana komikia dute. Irakasgai kurrikularrak lantzeko proiektuak ere egiten dituzte, eta lehen hiru orduetan eskola teorikoak jaso. Baratzean ere aritzen dira tarteka.

Oriarte da Lasarteko institutu bakarra, eta bigarren hezkuntzako lehen eta bigarren mailan 330 ikasle dira. Aniztasuna handia da, eta ohiko hezkuntza sistemarekin irakasleek zaila ikusten dute ikasleen beharretara egokitzea: “Normalean gure helburua bilakatzen da gelan bakea lortzea”, onartu du Lopezek. Ingeleseko irakaslea da bera, eta aurten sartu da zuzendaritzan. Orain, ongizate proiektuarekin kontaktuan, ikasleekin harremana estutzea lortu du: “Goizean, etxetik zein aldarterekin datozen jakiten dugu atetik sartu bezain laster”.

Irakasleen arteko talde lana “ikaragarria” dela aitortu du Garmendiak. Hamar bat langile dabiltza proiektuaren inguruan, eta astero biltzen dira jarraipena egiteko. Oro har, gustura ari dira sistema berriarekin lanean, baina txanponak beti ditu alde bi: “Ikasleek konfiantza handia jartzen dute gugan eta lotura estutzen da. Hortaz, onerako eta txarrerako, gure ongizatean ere eragin handiagoa dute haien gorabeherek”, kontatu dute bi irakasleek.

Eskertuta agertu dira jasotako baliabide eta laguntzagatik. Lasarteko Berritzeguneko ordezkariarekin astero biltzen dira, eta aholkularitza eskaintzen diete. Hezkuntza Sailak hiru hilabetean behin egiten die jarraipena. Formakuntza saioak jaso dituzte, batez ere gaitasun sozio-emozionalen inguruan.

Ongizatea betikotzea helburu
“Ongizatearen arrakasta” ikusirik, oraingoz proba proiektua dena betikotzea nahi dute Garmendiak eta Lopezek, bai Lasarten bertan, bai gainontzeko herrietan ere. Baina urrun ikusten dute, exijitzen dituen giza baliabideak aintzat harturik: “Hezkuntza Sailaren esku dago honek aurrera egitea”. Hala ere, datorren ikasturtean Lasarten mantenduko den esperantzarekin, proiektura atxikitzeko ikasle talde berria proposatuko du eskolak.

Lehendik ere bazuten begirada jarrita ikasleongan, eta oraingoan eskua nola luzatu asmatu dutela dirudi. Ongizate Gelan, hamar ikasleak bilduta, haien “ametsetako lanbidea” irudikatzeko eskatu die irakasleak. Maketa batean bildu dituzte kiroldegi bat, bideo-joko denda, ospitalea… Garmendia eta Lopezentzat berezia da eskulana: “Ikasle hauek maiz pentsatzen dute ez dutela ezertarako balio, eta etorkizunari begira jartzea kosta egiten zaie. Baina ikusi dugu horri buelta ematea posible dela”.