Ama eta tatuatzailea da Ares Romans (Cerdanyola, 1991). Bere bigarren alaba, Gea, 2020ko martxoan jaio eta minutu gutxi batzuk geroago hil zen. Esperientzia mingarri hartatik sortu zuen Gea proiektua, dolu perinatalaren babesera zuzendutako zerbitzua.
Noiz eta nola erabaki zenuen tatuatzaile izatea?
Hego Amerikan bizi nintzen eta marketing-aren alorrean egiten nuen lan. Txilen ezagutu nuen Jorge, eta maitemindu egin nintzen. Tatuatzeari ekin genion hilabete batzuk geroago, estudio bat zabalduta. Esperientzia oso txarra izan zen; inork ez zuen ulertzen une hura garrantzitsua zela guretzat. Estudio hartatik irten eta atean bertan Jorgeri esan nion:"Jorge, tatuatzaile egingo naiz maitasun istorioak tatuatzeko". Txileko hiriburuan, Santiagon, ikastaro interesgarri bat egitekoak zirela ikusi nuen; han hasi nintzen eta gaur arte.
Zure bigarren alaba, Gea, 2020ko martxoan jaio eta minutu gutxira hil zen. Pandemiak eztanda egin zuen handik hamar egunetara. Une gogorrak, ezta?
Gea hil zenean nire bizitza paralizatu zen, erabat. Hamar egun geroago konfinamendua iritsi zen eta ezin hobe oroitzen dut, telebistaren aurrean, albisteak ikusi genituen unea. Egia esan, niretzat oparia izan zen pandemia: seme zaharrenarekin eta bikotekidearekin, hirurok elkarrekin egon ahal izateko aukera eman zigun. Jorgek aitatasun baimena izan zuen, patioan hamaka bat jarri genuen eta lasai bizi ginen. Mundua gelditu zen aste horietan geure zauria ondo miazkatu ahal izan genuen, inor etxera etorri eta inork halako presiorik egin gabe. Ezinbestekoa izan zitzaigun dolua hobeki igarotzen hasteko. Gero, poliki-poliki, galderen erantzunak bilatzen hasi nintzen eta horrek ere lagundu zidan. Baina hasierako une hura, dolua, urrezkoa izan zen niretzat.
Testuinguru horretan sortu zenuen Gea proiektua. Nola gertatu zen?
Gure alaba hil eta hilabete inguru geroago, Jorgeri laguntza eskatu nion. Besoan hainbat senide tatuatuta ditut eta Gea ere egin nahi nuen. Jorgek lagundu zidan tatuatzen, baina ikaragarri gaizki atera zitzaidan, negar batean ari nintzelako tatuajea egiten ari nintzen bitartean. Aurki ikusi nuen azalean marraztea sendatzailea zitzaidala; horrela erabaki nuen proiektua sortzea. Doluan zeuden faimliei tatuajeak oparituko nizkien.
Erran eta egin. Nolako harrera izan du Geak?
Ederra. Dagoeneko 300 familia baino gehiago pasa dira gure estudiotik. Eurek estudioa eta materiala ordaintzen dute eta nik nire lana oparitzen diet. Proiektua orain handitu egin da eta artapena tatuajeaz haratago ere badoa; babes emozionala ematen diegu lehen unetik, bai erditzean, baita ospitaleko lehen egunetan ere.
Nola egiten duzu lan?
Tatuajeak, tatuaje hutsak baino askoz ere gehiago dira niretzat: oroitzapenak ilustrazio bihurtu eta betirako irudikatzen ditut jendearen azaletan. Mimo handiz egiten dugu lan.
Horrez gain, nire lana egiteko 30 minutu behar baditut, bi orduko hitzordua egiten dugu. Familia ezagutu eta eurekin solastatzeko aukera dugu horrela, eta ilustrazioaren azken ukituak eurekin lantzea gustatzen zait, emaitzarekin pozik geratzeko. Oso harro nago egiten dugunaz.
Heriotza tabua da. Sistemak nahikoa prestatzen al gaitu haur bat betirako agurtzeko?
Inork ez gaitu prestatzen, naturalena behintzat gu geure seme-alabak baino lehenago hiltzea baita. Heziketa anitz falta da, eta normalizatuta egon beharko luke. Izan ere, lau haurdunalditik bat heriotza perinatala izaten da OMEk emandako datuen arabera. Beraz, ez da hain arraroa. Eta ez hori bakarrik, haurdunaldian ez da dena arrosa kolorekoa: baliteke, guri gertatu zitzaigun bezala, haurdunaldian zure haurtxoari kardiopatia bat diagnostikatzea, eta horretarako ere prest egon behar dugu, laguntza eskatu ahal izateko.
Dolu perinatala ere tabu handia da. Zer esango zenioke haurtxo bat hil zaion familia bati eta haren inguruko jendeari?
Askotan, besarkada batek hitzak baino balio gehiago du. Izan ere, haur bat hiltzen zaigunean ez da behar ezer esatea. Are gehiago, mina hain ikaragarria da ez dagoela ezer esateko, ez dago hitzik min hori sendatuko duenik. Egin dezaketen hoberena da familia horrek bizitako esperientziari espazioa ematea, janaria eraman eta txakurrik badute, hori paseatzera ateratzea, baita haurraren izena galdetzea eta jaiotze-data apuntatzea ere. Gizarteak sarri existituko ez balira bezala jarraitzen du, baina euren inguruan solastatzeak laguntzen du.
Amaitzeko, amatasuna idealizatuta dagoela uste duzu? Nola aurreikusten zenuen zuk ama izan aurretik?
Txikitatik argi nuen ama izan nahi nuela. Horregatik bidaiatu dut asko. Harro nago ama izan aurretik egindako guztiaz. Nik amatasuna erraza zen zerbaiten gisa irudikatzen nuen. Uste nuen nomadak izanen ginela, eta han eta hemen lan eginez biziko ginela. Gero ikusi nuen ezetz. Gure hirugarren semeari bihotzeko ebakuntza bat egin zioten jaiotzean, eta, ondorioz, ezin dugu nahi bezain bertze bidaiatu.
"Artea betidanik egon da presente nire bizitzan. Nire ama arte kolekziogilea zen eta gaur egun margolaritza erakusketak egiten ditu; nire aita ezagutzen dudan marrazkilaririk onena da. Ahizpa eta biok, txikiak ginenean, arte erakusketa eta galerietara eramaten gintuen amak. Beti esaten zuen gure inguruan edertasuna zegoela, eta gu ere gai izango ginela edertasuna sortzeko. Gaur egun horrek durundatzen nau behin eta berriz. Gurasoek, baina, ez zuten sekula artea ogibide posible gisa ikusten, eta ez ziren saiatu eta ez zidaten akademikoki sustatu. Zaletasuna zela zioten. Gerora, tatuajeekin kasualitatez egin nuen topo, baina uste dut dena aurrez nonbait idatzita zegoela".
Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak 2025eko agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]
Otsailaren 23an abiatu ginen Zaragozara (Aragoi) lagun bat eta biok. Bera Haur Hezkuntzako maistra eta ni literatur dinamizatzailea. Album! elkarteak (haur eta gazte literatura argitaratzen duten argitaletxe independenteak biltzen dituen egitura) antolatutako ikastaroak gure... [+]
Oihal fabriketako emakume langileak eta bertsoa josi ditu Emakumeen haria ekimenak. Ekainaren 7an izango da Villabonan. Bertaratzen denak ezagutuko du egun Bertsozale Elkartearen egoitza den Subijana etxea iraganean oihal fabrika izan zela; entzun ahalko ditu bertan lan egin... [+]
Martxoan Iruñean egin zen liburu denden kongresuan ezagutu nuen Elisabeth sortzaileen lana pasioz defendatzen Adimen Artifizial sortzailearen aurrean. Handik gutxira elkarrizketa egiteko gelditu ginen Bolognako Liburu Azokara eta Kolonbiara joan aurretik. Aitortzen dut... [+]
Irungo inauterietako kartel lehiaketa irabazi duen gizonak adimen artifizial bidez sortu du irudia, ziurtatu du Luis Doviso diseinatzaileak: “Iruzur egin du, bere burua egiletzat aurkeztu duen pertsonak ez duelako kartela egin, makina batek baizik”. Jakin gabe,... [+]
Niko Vazquez ilustratzaile, grafista eta irudigile azkar bat da, bere garaian musika egiteagatik ere ezaguna (MCD, Motorsex), azken asteetan nabarmendu dena adimen artifizialaren bidez unibertso bisual oso berezi bat egiteko: Make Bilbao Grey Again, Bilbo Berriro Gris Bihurtu,... [+]
Etxean hartu gaitu, eta berak ezetz dioen arren, artista baten etxera sartu izanaren sentsazioa ematen du; sentsazio goxo eta atsegina da. Hendaian bizi den errenteriarra da Arrate Rodríguez Martín, eta bere esanetan, ez da ez artista, ez ilustratzailea, ez... [+]
Irakaslea da ogibidez Zufiaurre. Ez zituen Arte Ederren ikasketak egin, “zerbait zientifikoa nahiago nuen egin” aitortu digu. Irriz kontatzen du, ordea, jakin bazekiela zeinen giro on eta ederrean ikasten duten Leioako campusean sail horretako ikasleek. Bilbon bizi... [+]
Bartzelonako Unibertsitatean diseinu grafiko ikasketak egin ondotik ilustrazio graduondokoa egin zuen Marta Bellvehík (Palamós, Katalunia, 1989). Ilustratzaile gisa Enderrock aldizkarian debutatu zuen eta 2014az geroztik bere proiektu propioan dihardu... [+]