Inflazioa ez da neutrala

Oraindik Covid-19 erabat gainditu gabe geneukanean ekonomian ezaguna zaigun fenomeno batek eraso gintuen, inflazioak. Hain zuzen, prezio orokorretan egoten den etengabeko igoera azaltzen hasi zitzaigun 2021eko amaiera aldera, Ukrainako gerra hasi aurretik.

Inflazioaren zergatiak ugari dira, baina laburbilduta bi bereiziko nituzke: gehiegizko eskari orokorrak sortzen duena edo ekoizpen kostu gehigarriak erakarritakoa. Egia da, Covid-19 gainditzen hasi ondoren, metatuta genituen aurrezkiak erabiltzen hasi ginela, eta ondorioz eskari orokorrak gorakada handia izan zuela, baita erregaien prezioek ere. Horrela, lehenengo kasuan, ondasun eta zerbitzuen eskasia da inflazioaren zergatia; bigarrenean, aldiz, erregaien prezioek, baita garraio kostuek ere, eragin nagusia dute ondasun eta zerbitzuen salneurrietan.

Berehala, finantza munduko agintariek neurriak hartu zituzten, eta, ekoizpen kostuen gain eraginik handiena duten erregai eta energien prezio oligopolistak kontrolatu ordez, interes tasak igotzen hasi ziren, bai AEBetan bai EBn. Neurri horrekin ekonomia hoztu egiten da eta langabezia handitu, eta langabetuak txirotzea eragiten du; izan ere, lehentasuna prezioak egonkortzea da, langileen ongizatea saihestuta. Haatik, langileak dira kaltetuta ateratzen direnak inflazioaren ondorioz, beraien zatia murritzagoa izango baita urteko BPGan; halaber, langileek bizirauteko erosten dituzten ondasunen prezioak ere garestiagoak direnez, are txiroago bihurtzen dira. Horregatik, ezinbestekoa litzateke langileen soldatak indexatzea –inflazioaren ostean erosahalmena ez galtzeko moldatzea–, eta prezioak igo ahala, soldatek ere bide horri heltzea. Baina horretarako langile sindikatu boteretsuak behar dira. Halere, indexazioak ez du esan nahi langileek beraien zatia mantenduko dutenik BPGan, produktibitateak ere gora egiten baitu.

Langileek bizirauteko erosten dituzten ondasunen prezioak ere garestiagoak direnez, are txiroago bihurtzen dira

Inflazio tasa altua zela-eta, ezagunak izan ziren soldaten indexazioak Brasilen edo Mexikon. Halaber, Frantziako Estatuan ezarri zen soldaten indexazioa, baina Bigarren Mundu Gerratea amaitu berria zen, eta langile sindikatuak oso sendo zeuden lan baldintzetan baikorki eragiteko. Halere, geroago, Mitterrand sozialdemokrata lehendakari zela, bertan behera utzi zuten indexazioa, soldatak merkatu indarren arabera finkatu behar zirelako. Bien bitartean, aurrekontu publikoak finantzatzeko zor publikoa indexatzen hasi ziren, finantza eragileei ziurtasuna emate aldera.

Mailegu hipotekarioen hartzaileak ere zigortzen ditu inflazioak, prezioak kontrolpean edukitzeko interes tasak igo baitituzte, finkoa ez bada, bederen. Horrela, sektore ekonomiko galtzaile horren errentaren beste zati bat finantza sektorera igaro da.

Bestalde, zor publikoa errentistek eskuratzen dute. Gobernuek betidanik jaulki dute zor publikoa, eta dirudunentzat inbertsio paregabea da. Orain, funts putreek zein pentsio funts pribatu erraldoiek zor publikoa erosten dute eta beronen zati bat indexatu, edo zorraren interes tasa garaiagoak exijitu... Ez da kasualitatea Espainiako Estatuko konstituzioaren 135. artikulua aldatzea, zor hartzaileek lehentasuna izan dezaten gobernuaren ordainketetan.

Beraz, soldatak indexatu beharko lirateke, langileen eros ahalmena eusteko. Are gehiago, neoliberalismoaren zaindari den Nazioarteko Diru Funtsak demostratu du soldaten igoerak ez duela inflazioaren espirala abiarazten, baina igoerak inflazio tasaren azpitik egon behar omen du. Zergatik ez da bera gertatzen soldatak inflazio tasaren gainetik igotzen badira?

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Badago lotura Euskal Yaren eta AHTren artean Nafarroan

Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]


Apirilak 6, justizia euskararentzat

Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


2025-03-27 | Kontxita Beitia
Atzo bezain ozen! NATO pikutara soldaduskarik ez

Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]


Analisia
Agur buzoiei

Danimarkatik iritsi zaigu berria: 400 urtez estatuak eskainitako zerbitzua etengo du PostNord enpresa publikoak, eta eskutitzak banatzeari utziko dio 2025 urtea amaitzean. Gobernuak adierazi du enpresa publikoak negozioa paketeak banatzera bideratuko duela. Bi arrazoi eman ditu... [+]


2025-03-26 | Anuntxi Arana
Plater garbiak

“Hondakinik ez platerean!”. Hori zen kontsigna gure txikitako otorduetan. Janariak zeozer sakratu bazukeen, batez ere ogiak; lurrera erori eta, jasotakoan, musua eman behar zitzaion. Harik eta adin zozoan mamia baztertzeko moda etorri zen arte, lodiarazten zuelakoan... [+]


2025-03-26 | Edu Zelaieta Anta
Bakardade tonifikatua

Zenbait estatistikak berretsi dute begiak hondar urteotan ikusten ari zirena: gimnasioak (eta estetika-zentroak eta nolako-edo-halako-terapia eskaintzen duten negozioak) nabarmen ugaldu dira gurean. EITBk plazaratutako datu bat emateko: EAEn 2010-2019 urteen bitartean, zazpi... [+]


Burujabetza eta herri boterearen aldeko topaketak Tafallan

Topatu eta topa! Tipi-tapa, elkarrekin ekin eta, bidea, eginean egin aurrera. Mahaiak, aulkiak, koadernoak eta boligrafoak, platerak, konfidentziak, tragoak eta ahotsak, eskuak, ideiak eta barreak, borrokarako besarkada gozoak. Txistulariak bileran, erraldoiak lasterka eta... [+]


2025-03-26 | Tere Maldonado
Hezkuntza Saila: ezgai ala ez duin?

Hezkuntzari buruzko legediak, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen eta planetako jaun eta jabeen aginduei jarraituz, ikasleek ikasketa etapa bakoitzaren amaieran “irteera-profil” jakin bat izatea bilatzen du. Ez pentsa profila zerbait itxia eta bukatua... [+]


Botere biguna desarmatzen

Martxoaren 14an Donald Trumpek agindu exekutibo bat sinatu zuen, hainbat berri agentziak jasotzen duten diru kopurua asko murrizteko. Kaltetuetako bat United States Agency for Global Media (USAGM) izan zen eta, ondorioz, Voice of America (VOA), Radio Free Europe/Radio Liberty... [+]


Teknologia
%2ko zapalkuntza

Orain dela 20 bat urte, berrikuntzaren inguruan master bat egin nuen. Bertaraturiko gonbidatu batek esan zigun gizakion historian berrikuntza teknologikoaren eragile handiena gerra izan zela. Gerra, halaber, eragile handia da botere harremanen berrikuntzan.

Berrikuntzaz ari... [+]


2025-03-26 | June Fernández
Meloi saltzailea
Otsoak

Zer esango zenioke Palestinako aktibista bati aurrez aurre izango bazenu? Ni mutu geratu nintzen Iman Hammouri nire herrian bertan aurkeztu zidatenean. Eskerrak andre nagusi bat gerturatu zitzaigula eta solaskide roletik itzultzailearenera pasa nintzela.

Palestinako Popular... [+]


2025-03-24 | Garazi Muguruza
Desioa

Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]


Nazio askapena; arrazakeriaren eta faxismoaren kontrako antidoto bakarra

Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]


Eguneraketa berriak daude