Ordenagailua piztu, telefonoaren kablea zulo batetik bestera pasa, interneten murgildu eta Sareko Argian sartzeko lehen aukera izan genuenetik pasa dira jada hogeita bost urte. Hogeita bost urte kazetaritza egiteko joko-arauak aldatu zirenetik. Baina zertan da gaur egun ARGIAko talde txiki hori eta zein ditu aurrera begirako erronkak?

Txikia den kultura batean, talde txiki bati eragiteko bide berriak ireki zizkion internetek. Egon zen garai bat, duela hamar urte inguru, sare sozialen sorrerarekin, hedabide txikiak handien mailan ikusi zirena jarraitzaile kopuruetan. Sinestezina zen. Sekulako aukera. Baina hamar urte hauetan gurpilak bere martxan jarraitu du eta erakunde eta botereak ondo enkargatu dira hedabide zehatz batzuei finantzazio eta baliabide gehiago emateaz, berriz ere gailendu daitezen mundu digitalean. Partida bizi-bizirik da oraindik.

Sare sozialetan pixka bat erreparatzea nahikoa da ikusteko handiek duten boterea, nola dauden antolatuta, nola egiten dioten oihartzuna elkarri... Eta horri aurre egitea zaila da. ARGIAko lantaldeak garbi du hori, garbi duen bezala, ordea, lan txukuna eginez erreferentzialtasuna irabazi eta jarraitzaile berriengana iristeko aukera duela; eragin dezakeela mundu digitalean.
Webguneko azal berria
urte berriarekin

Joko-eremua Argia.eus da. Hemen maneiatzen ditu bere kartak ARGIAk, gero eduki horiek sare sozialen bitartez zabaltzeko. Hogeita bost urte bete ditu webguneak, eta azalberritu bakarrik ez, tripak ere garbitu dizkiote. Zertxobait zaharkituta zegoen administrazio aldetik eta lanerako tresna funtzionalago bat antolatzeko baliatu dira mende laurdenaren efemeriderako egindako webgunearen apainketak (ikusi koadroa). Mugikorretatik modu errazean lan egiteko prestatu da, eta erabiltzailearen paperean jarrita ere, gailu horiek oso kontutan hartu dira oraingoan.

Multimedian ari dira jartzen indarrak ARGIAko kazetariak. Azken lauzpabost urteetan asko zentratu dira podcastetan, hori baita gaur egun joera. Ordura arte gehiago aritu izan ziren bideo-erreportaje estiloan, baina erritmoa bizia da eta aldaketak eskatzen ditu uneoro; partida non jokatzen den begiratu behar da, tendentziei pista ez galdu eta hor espazioa bilatzen saiatu. Plato bat ere estreinatu berri dute Berezkoa Ta Naturala ikus-entzunezko bezala grabatutako irratsaioarekin, eta aurrera begirako proiektu gehiago ere ari dira prestatzen datozen hilabeteetarako. ARGIArentzat estrategikoa den Bizi Baratzea proiektu arrakastatsua formatu honetara egokituta ekartzeko asmoa dago, besteak beste.

Aldaketa konstantea da eta interneten atzean geratzea erraza. Gauza asko abarkatzearekin itsutu gabe, helburua da puntu indartsuenak identifikatzea, hor edukiz eta formaz gauza txukunak egin, berritu ahal den neurrian berritu, eta bisitekin eta jarraitzaileekin egoskortu gabe, eragite horretan jartzea fokua.

Eduki asko sortzen du ARGIAk, papererako bezala webgunerako, eta lortu behar du energia hori optimizatzea, egiten duenari “etekina” ateratzea, herritarrari ikuspuntu kritikoa duten produktuak eskaintzen jarraitzeko formatu anitzetan. Aldizkaria, internet eta multimedia elkar gehiago elikatzean zentratzen dira lantaldeko kideak. Dena proiektu bera da eta baterako egiten den lanak besterako ere balio dezake, sinergiak hobetu eta proiektuak modu integralean diseinatzen badira. Interneten funtzionatzen hasi zirenean bikoiztasunarekin zituzten beldurrak uxatuta, gaur egun papereko erreportaje bat sarerako moldatzeaz gain, erabiltzen dute, adibidez, podcast formatua astekarirako egindako elkarrizketa edo erreportaje batez jarduteko, informazioa gehitzeko, beste erreferentzia batzuk emateko, inprobisaziorako tartea edukitzeko... Eta alderantziz, multimediarako sortutako lanak ere moldatzen dituzte papererako.

Abiaduraren sarean erortzeko arriskua

Abiadura bizian garamatza sareak eta engantxatu egiten du. ARGIAk ere izan zuen abiaduraren lehian erortzeko arriskua, “bost sortu baino, hamabost hobe”, pentsatzekoa. Abailan garamatzate sare sozialek baina mundu horren aurrean badago beste bat patxada pixka bateko edukiak ere eskertzen dituena. Hor du ARGIAk indarguneetako bat, eta horregatik, aspalditik apustu egin izan du arnas luzeko kazetaritzaren alde, patxadaz entzun, irakurri eta ikusteko edukiak sortuz.

Oinak lurrean izatea komeni da, eta ondo pentsatu zer eskaini nahi zaion jendeari. Ez da ahaztu behar, besteak beste jarraitzen zaituztela konfiantza ematen diezulako, merezi duten edukiak lantzen dituzulako, eta abiaduraren gurpil zoroan erortzen bazara jarraitzaileak ere horretara eramango dituzu.

Emaitzan nabaritzen da. Kalitatezko prentsa egin nahi du ARGIAk, eta horretarako, azken orduko albiste garrantzitsuenen berri emateari utzi gabe, nahiago du aktualitateari jarraipena egin azken orduaren diktaduran erori gabe, ertz desberdinak aztertuz, gaian adituen iritziak jasoz eta erreportaje sakonagoak onduz.

Nor-Nori-Nork

Badirudi interneten denok hasten garela zerotik. Denok gaudela pareko. Gure merituen arabera joango garela jarraitzaile gehiago edo gutxiago lortzen. Jokoak ez du arau hori bakarrik, ordea. Nor dago interneten atzean eta nork erabakitzen du zer nori erakutsi eta zein ordenetan? Algoritmo ditxosozkoak. Hor kokatzea ez da hain erraza, plataforma askotan ez baituzu zure edukien kontrolik, eta nahiz eta eduki txukunak sortu, beste esku batek erabakitzen baitu zu lehen lerrora eraman edo hamargarrenera.

Hobeto ulertzeko, adibide bat: gogoratzen Facebookek hasieran nola funtzionatzen zuen? Bazenituen 50 lagun –zifra bat botatzearren– edo atsegindako orrialde. Horiek zerbait publikatzen zutenean agertzen zen zure horman modu kronologikoan eta beherantz eginda joaten zinen berrienetik zaharreneraino ikusten. Gaur egun plataforma bera da algoritmo bidez zuri zer ikustea "interesatzen" zaizun erabakitzen duena, eta badoa erakutsiz publizitate pixka bat, duela astebete ARGIAk publikatutako albiste bat eta lagun batek orain dela bost minutu zintzilikatutako argazkia. Beraz, lehen ARGIAren jarraitzaile guztiek jasotzen zuten egunean zehar argitaratuz zihoana eta oihartzuna lortzen zuen, erreakzio batzuk, edukiak zabaltzea. Aldiz, gaur egun ia 28.000 jarraitzailerekin albiste batzuk izugarri zabaldu arren, argitaratutako beste batzuek ez dute atsegin dut bat bera ere jasotzen. 28.000 horietatik inori ez zaio gustatu argitaratutakoa? Ala akaso askori ez zaio agertu ere egin?

Peertube, Mastodon...bide berrien bila

Interneteko handiak jada ez dira hedabideak bakarrik, plataformak munstro indartsuak dira eta informazioaren mundu honek behartzen zaitu adi ibili eta bide berriak topatzera. Telegram eta Mastodonekin asko funtzionatzen du ARGIAk gaur egun, gutxi edo gehiago, edukiaren kontrola duelako plataforma horietan. Bideoak zintzilikatzeko Peertuberen kasuan bezala. Teknologia burujabetzarako bidean, nork bere zerbitzariak edukitzea garrantzitsua da, ez bakarrik erabaki politiko moduan edo filosofia bezala, praktikan ere, ziber-erasoen aurrean ohartzen zara bestela salduta zaudela.

Dena den, ARGIA sarearen esperimentazio fasean dago, beti egon izan den moduan. Badaki  plataforma asko multinazionalenak direla, eta noizbait kontu horiek itxiz gero hor dagoena gal dezakeela, baina ez dio uko egin nahi sareko ikusgarritasunari eta jendeari. Bere lekua topatzen ari da, eta esparru horiek ere aprobetxatu nahi ditu bere edukiak ezagutarazteko, eroso dagoen lekuan geratu gabe bide berriak irekitzeko.

“Modan” dagoelako zerbaitetan sartu beharrean, galderak izan behar du: balio digu gure edukiak eta baloreak zabaltzeko? Gure kazetaritza egiteko? Hala bada erabiliko dugu, baina ARGIAren esentzia mantenduz. Lengoaia kontua da, ez sare sozial bat ondo edo gaizki dagoen. Lortu behar duzu zuk esan nahi duzuna eta zure edukiak hor txertatzea. Berezkoa Ta Naturala Bertso Txapelketa Nagusiaren inguruko saioan Tik Tok-era egin dute jauzi, adibidez. Ez ditugu kazetariak dantzan ikusiko (espero), sortzen dituzten edukiak hedatzeko kanal bezala erabiliko dute, kazetaritza zabaltzeko.

Formatuak egokitzen jakitea da gakoa. Ez du esan nahi sortzen den guztia formatu berdinean jarri behar denik sare sozial guztietan. Bakoitzak ditu bere arauak. Tik Tok edo Instagram, adibidez, oso gauza motzak igotzeko lekuak dira, baina aprobetxatu daiteke prestatutako eduki luze baten zati txiki batzuk jarri eta ARGIAren lana hor ere erakusteko. Garrantzitsuena, azkenean mamian dagoena helaraztea baita.

Edukiak libre

Hala izan da hasieratik. Sortu zen zalantzetako bat izan zen 1997 hartan: sareko eduki guztiak libre jarri behar ote ziren ala ez. Taldeak aho-batez erabaki zuen baietz, gurea kultura txikia dela, euskaraz ari garela lanean eta helburua izan behar duela gure lanak ahalik eta jende gehienengana iristea. Hogeita bost urteren ondoren helburuak bera izaten jarraitzen du eta etxe barruan erabakia irmoa da. Gaur egun, hedabide ugarik giltzarrapoa jartzearen edo edukiak mugatzearen aldeko hautua egin duten arren, asko dira ARGIAk defendatzen duen eduki libreen kultura praktikara eraman eta horiek partekatuz eragina bidekartzen duten medioak.

ARGIAren webgunean erreportaje, elkarrizketa eta eduki guztiak doan aurki ditzakezu irakurtzeko eta osorik zabaltzeko, Creative Commons-BY-SA lizentzia librean. Multimedia kanalean ere euskarazko ehunka dokumental, solasaldi, film-labur eta ekitaldi daude ikusgai. Eta hau guztia posible bada, ARGIA ekonomikoki babesten duten milaka herritarrei esker da. Segi dezagun, puntuz puntu, nahi dugun sare hori indartzen.
 

Argia izan zuten

1997 da ARGIAn inflexio puntua. Astekaria bakarrik egitetik Sareko Argia elikatzera pasatzen dira. Interneten daude. Urte gutxiren buruan ordura arte pentsaezinak ziren gauzak egiteko gai izango diren mundu batean sartu dira, baina pixkanaka joango dira irekitzen leiho berriak. Oraingoz, digitalizatuta duten informazioa zintzilikatu dute.

Euskal kulturaren eta euskal komunikazioaren esparruan lehenengoetarikoa izan zen ARGIA sarerako saltoa ematen. Ttipi Ttapa hedabidea izan zen bestea. Argia izan zuten, bista, edo zortea.

Dena den, ARGIAren kasuan internetarekin egindako apustua ezin uler liteke Ametzagaiña enpresa taldearen logikatik kanpo. Adur informatika kooperatibak, Antza inprimategiak eta ARGIAk osatu zuten 1997an irabazi asmorik gabeko erakundea, Ekonomia Intereseko Talde forma juridikoaren pean. Gerora gehitu zen Iametza Interaktiboa. Zein ziren sorburuko helburuak? Enpresa bakoitzaren berezko jarduera garatzeko lankidetza, teknologia berrien ikerketa eta garapena, eta proiektu berriak aurrera eramatea, zeuden sinergiak horretarako baliatuta. Elkartutako hiru enpresen ikerketa eta garapen beharrizanak betetzea zen asmoa –eta izaten segitzen du–, euren jatorriko asmoei eutsi eta indartu ahal izateko ezinbestekoa zaien maila teknologikoa lortu ahal izan zezaten.

Erdiz erdi jotzen du interneterako pausuarekin. Teknikoki oso pertsona kualifikatuak zeuden taldean, posible egin zezaketenak proiektu hori, eta, ARGIAk, taldearen babesik ezean, zail izango zuen mundu digitalerako bide hori egin eta Euskal Herrian aitzindari izatea.

ARGIAko elkarrizketen historikoa

1997rako eginak zituzten etxeko lan batzuk. Antza inprenta bera neurri handi batean digitalizazioari  lotua zegoen eta haren laguntzarekin osatu zuten ARGIAk urteetan zehar egindako elkarrizketen bilduma, CD-ROM formatuan. Beraz, webgunea prestatu zutenerako bazuten denen eskura zintzilikatzeko lehen materiala. Hortik aurrera, hasi ziren astekariko pusketa batzuk zintzilikatzen –aldizkari osoa ezin izan baitzuten jarri hilabete batzuetan–, ondoren urtekariko edukiak, albisteak, 2007an heldu ziren lehen multimedia lanak, sare sozialak gero, eta argiaren abiaduran gaur arte.