Jokabide ekologikoa. Zer da hori?

Bi hanka ditu. Batetik, hasierako etapatzat har dezakeguna, aktibismo ekologiko esaten dioguna, kontzientzia hartzea: “Den-dena zabor-poltsa berean sartu eta edukiontzi marroira eraman beharrean, hondakinak bereiziko ditut; garraiobide publiko gehiago eta bizikleta gehiago erabiliko ditut, gehiago ibiliko naiz oinez; gehiago berrerabiliko dut; apur bat kontzienteagoa izango naiz”. Hau da, printzipioz behintzat kosturik ez duen jokabide ekologikoa. Ez zara ezer erosten ari, jarrera edo jokamoldea aldatzen ari zara, besterik gabe.

Eta bigarren hanka?

Kontsumo ekologikoa. Erosketak egitera joaten naizenean, produktua ekologikoa izateaz gain, jatorriari ere begiratzen diot, ea hurbilekoa den. Izan ere, Australiatik datorren angurri bat erosten badut, produktua modu ekologikoan ekoitzia izan arren, nire jokabidea ez da oso ekologikoa. Hau da, denak izan behar du jasangarria, “ekologikoa” edo “bio” etiketak izateaz harago. Produktuak inguratzeko plastikozko estalki gehiegi erabiltzeari ere begira dakioke, esaterako.

Orduan, kontsumo ekologikoaz ari zarenean, elikagaiei buruz ari zara soilik?

Printzipioz, edozeri buruz. Jantzi ekologikoak, autoak (elektrikoak, hidbridoak)... Ingurumena kontuan hartzen duen oro. Baina gehien ikusten den arloa, edo hurbilen duguna, erosketa-saski deritzon hori da: badakigu tomatea alboko herrikoa dela, eta ez daukala pestizidarik. Beharbada zailagoa da oinetako batzuk erostean lehengai ekologikoz eginda daudela jakitea.

Zein izan da zuen ikerketaren ondoriorik aipagarriena?

Jokabide ekologikoari dagokionez, garrantzi txikieneko faktorea dela jakitea ekologikoa zer den eta zer ez den, edo horrek izan ditzakeen onurei buruzko informazioa izatea. Garrantzirik handiena motibazioa eta hautematen den efikazia dira. Hau da, norberak sinestea hori ona dela. Jakitea edo ez jakitea baino gehiago, nik pentsatzea niretzat eta besteentzat ona den zerbait egiten ari naizela. Hori da funtsezkoena, sarritan pentsatzen dugun arren “jendeak ez du halakorik erosten  ez dakielako, ez dagoelako behar adina informazio...”. Kontuan izan behar da, gainera, ikerketa egiteko masterreko ikasleei galdetu zitzaiela; hau da, Marketin Ekologikoa izeneko ikasgai bat hartzen ari ziren maila jakin bateko pertsonei. Zer edo zer badakite, eta interesa dute. Baina, hala ere, haien jokabide ekologikoan, aktibismoan zein kontsumoan, eraginik handiena duen faktorea ez da ezagutza, baizik eta sinetsi egiten dutela. Pertsonalagoa da, eta nortasunarekin zerikusia du, usteekin, jasotako hezkuntzarekin... Ez horrenbeste gobernuak edo ez dakit zer elkartek kontatzen dutenarekin. Eta, argi eta garbi, momentuz garrantzi txikiena duena marketina da. Enpresek ez dute arlo hori behar bezala lantzen.

Krisialdia eta oparoaldia konparatu dituzue.

Bai, eta marketinaren alorrari dagokionez, bistan da krisi garaian kontsumo ekologikoak behera egiten duela. Aktibismoak ez, ordea.

Kontsumo jaitsiera hori kontsumo orokorrean gertatzen denaren parekoa izaten da?

Ez, handiagoa da. Ez askoz, baina bada. Izan ere, produktu ekologikoak, printzipioz behintzat, garestiagoak dira. Oparoaldi ekonomikoan gaudenean, haien prezioak ez du inolako eraginik erosteko erabakian. Haatik, krisi ekonomikoa dagoenean, prezioa bigarren faktorerik garrantzitsuena da, kontsumitzeko edo ez kontsumitzeko erabakia hartzeko orduan.

Zein da lehenengoa?

Lehenengoa produktua bera da beti. Balizko kontsumitzaile ekologikoak uxatzen dituen kontu bat da produktu ekologikoek, ustez (hori da ondo azaltzen ez den gaietako bat), gutxiago irauten dutela. Arinago iraungitzen direla. Badago kontzientzia duen jendea, baina “ezin dut aste osorako erosketarik egin” ideiagatik, ez dute ekologikorik kontsumitzen. Eta marketinak ez du funtzionatzen, horri dagokionez.

Kontsumitzaile ekologikoen portaera fenomeno konplexua dela esan duzue.

Edozein kontsumitzaileren portaera da konplexua, eta kontsumitzaile ekologikoarena are konplexuagoa izan daiteke. Lehenik, ikuspegia aldatu behar duelako, gutxieneko ezagutza izan, eta, hortik abiatuta, motibatu. Denok dugu aldez aurretik geureganatuta kontsumitzaile arruntaren jokabidea: beharra duzu, bazoaz eta erosten duzu. Kontsumitzaile ekologikoaren kasuan aldagai ugarik eragiten dute: gizarteak eragiten dizu, familiak ere bai... Faktore ekonomikoak daude, iraungipenaren kontu hori, eta, gaur egun ez hainbeste, baina lehen snob bat zinela leporatu ahal zizuten, halakoak erostea ezohikoa zen eta. Beste aldagai bat ahalmen ekonomikoa da. Hemen, Getxon, errazago da produktu ekologikoak aurkitzea, adibidez. Hemengo erosle-nitxoa handiagoa baita. Dena den, zabalduz doa, eta orain, saltoki handietan behintzat, produktu ekologiko asko dago prezio onargarrian.