Pascal Boniface (Paris, 1956) geopolitikan aditu ezaguna da: IRIS Nazioarteko eta Estrategiazko Harremanen Institutuaren sortzailea, geopolitikari lotutako 70 libururen egilea eta 203.000 abonatu dauzkan kanalaren jabea Youtuben. Luzaz Frantziako Alderdi Sozialistari lotua, PSko hainbat ministroren aholkulari aritua da, ordenako gizona beraz. Aldi berean, Europak NATOtik aldenduta bere autonomia geoestrategikoa edukitzearen alde azaldu da bere analisietan, De Gaullerekin hasita Mitterrandenganaino Frantzian indartsua izan den korronte ez-atlantistaren barnean.

Ukraina inbaditu zutenetik Errusia eta Vladimir Putin garbiki izendatu ditu erasotzaile eta gerrako krimenen egiletzat, salatuz gerra honen jatorrian erantzukizun asko Mendebaldeak ere badaukala eta 2022ko dramara ekarri gaituen bidea abiatu zela 1990eko hamarkadan Sobiet Batasuna hondoratu ostean NATOk egindako okerreko urratsetatik. Azkenik dio Putinekin negoziatu beste biderik ez dagoela, ez baldin badugu nahi hondamendi izugarriraino joan: “Etsaiarekin ez bada, norekin negoziatu behar duzu? Lagunarekin negoziazio beharrik ez daukazu!”.

Ukrainako azken gerraz Bonifacek bere kanalean material asko eskaintzen du, editorial gisako analisiak bezala beste aditu ezagunei egindako elkarrizketa mamitsuak. ARGIAko irakurlearentzako pasarte batzuk hautatu ditugu maiatzaren 28an Saint-Emilioneko Filosofia Festibalean Bonifacek emandako Conséquences géopolitiques de la guerre en Ukraine ("Ukrainako gerraren ondorio geopolitikoak") hitzalditik, Ukrainako gerraren irabazle eta galtzaileei buruzkoak:

2022ko Europako gerraren lehen biktima Ukraina da, prefosta. Milaka hildako eta zauritu, azpiegitura askoren suntsitzea… Herrialde martiria da Ukraina. Bere lehendakaria, Volodimir Zelenski, aktore komiko bat zen askoren ezustean agintaritzara iritsi arte. Inbasioaren lehen orduetan, errusiarrek harrapatu eta boteretik kendu nahi izan zuten, baina lortu ez eta Chaplin zena Churchill bilakatu zen, inbasoreari aurre egiten dion erresistentea. Amerikarrek Ukrainatik ateratzea proposatu ziotenean erantzun zien: “Ez dut taxi bat behar, laguntza militarra behar dut”. Ikono bilakatu da, ez mundiala baina bai Mendebaldekoa.

Zelenski kritikatzeak, Mendebaldean, bihurtzen zaitu Putinen konplize, halako boterea dauka. Laguntza eske zabiltzanean, ez zara aurrekoari kritikak egiten hasten; Zelenski bai, berdin Alemaniari, Macroni edo edozeini. Bere martiri estatusagatik uste du Mendebaldeari edozer eskatu diezaiokeela, baina eskatzen dituenak ondo aztertzekoak dira. Ukrainaren arazo guztien iturria ez baita Putin.

Gaur Ukrainaren Barne Produktu Gordina 1991koa baino txikiagoa baldin bada ez da Putinen errua; batik bat beren agintarien biktima izan dira, ustelkerian oinarritutako egiturena: Europan ez da Ukraina baino herrialde ustelduagorik. Gaurkora etorrita, Europatik bidaltzen zaizkien laguntza zibil eta militar guztiak bertan geratzen diren ere ezin da segurtatu. Gerrak egin behar gaitu Ukrainako populazioarekiko solidario, ez bere agintariekiko.

Uneotan, Ukraina Europar Batasunean sartzea litzateke Polonia baino herrialde amerikarzaleago eta Bulgaria baino ustelduago bat sartzea, 40 milioi biztanlekoa; Europaren proiektua oztopatuko lukeena urte luzez. Zelenskik ez du Europaren agendan agindu behar, Europagandik egiturazko funtsen diruak interesatzen zaizkio, ez proiektu politiko europarra. Europarrok ez dugu lotsarik izan behar esateko interesak dauzkagula. Azken finean… zergatik kezkatzen gara Ukrainagatik ez bada interesagatik? Ez gara hainbeste kezkatzen Yemen, Siria edo Hego Sudaneko jendeez, ez dauzkagulako gure mugetan. Balioak aipatzen dira jendeak nahasteko, guk Ukrainan dauzkagunak dira segurtasun interesak. Defenditu dezagun Ukraina bera denagatik eta gure baldintzak jarrita. Bestela, Ukraina izan daiteke AEBek sartuko digun Troiako behorra, azkenik gabeko diru-galera eta ustelkeria eta mafia Europan sartzeko atea.

Errusia da gerraren beste galtzaile handia, Putinek pikutara bidali duelako metatua zuen herentzia politikoa. 1990eko hamarkadan Boris Yeltsinekin herrialdea hondoratu ostean, Putinek berriro eraikia zuen Errusiaren prestigioa. Mendebaldarrok gorrotatzen dugu aurre egin digulako, baina gainerako munduan irudi oso ona zeukan. Ekialde Hurbilean, adibidez, Siriari eusteaz gain harremanak zeuzkan Hamasekin, Israelekin, Saudi Arabiarekin, Arabiar Emirerri Batuekin, Iranekin… Eta orain?

Ez berehala, baina bost urteren buruan Europa moldatuko da Errusiaren gasik gabe. Nork erosiko dizkio milaka milioi metro kubiko horiek? Txinak askoz gas gutxiago erosten dio, ezingo du ordezkatu europarren erosketa. Errusiak ezingo du Mendebaldeko produkturik erosi, errusiarrek sufrituko dute, estutu beharko dute gerrikoa. Gerra hasi zenetik 200.000 baino gehiagok alde egin dute Errusiatik eta ez dira Siberiako baserritarrak, dira informatikan edo komunikazio teknologia berrietan ari direnak, hots, Errusiaren etorkizuna. Putinek ezarri du estalinismoarekin alderatzeko moduko errepresioa eta kanpoan harremanak edo aukerak dauzkatenak badoaz atzerrira. Putinek esan zuen Errusia izango zela potentzia teknologia berrietan, baina bere ekonomiak segitzen du gasa, petrolioa eta beste lehengaien esportazioan berezitua. Baldintza horietan nork inbertitu lezake teknologia berrietan?

Beraz, Errusia da gerra honetako galtzaile handia Ukrainarekin batera. Irabazlea? Dudarik gabe Amerikako Estatu Batuak eta NATO. Horiek dira benetako garaileak, ez Mendebalde osoa, beste galtzailea Europa baita, Frantzia barne. Europak bere autonomia estrategikoa edukitzeko proiektua hilda dago, ez betirako baina bai urte batzuetarako. Orain “Europaren autonomia” aipatze hutsarekin AEBen kontrakotzat hartzen zaituzte. NATO, beste jokalaririk ez dago salan.

Gaur nor gogoratzen da AEBek Kabulen izandako debakleaz? 2021eko abuztuan amerikarrek Afganistandik ihes egin zutenean, denek, baita haien aldekoenak diren poloniarrek ere, esan zuten “Aizu, ‘B plan’ bat edukitzea ez litzateke txarra, amerikarrak kapaz direlako zu bazterrean lagatzeko, beren ihesean salduta utziz baita militarki haiekin konprometituta dauden aliatuak ere”. 2001etik amerikarrek xahutu dute Afganistanen 100 urteko Barne Produktu Gordina adina, zertarako eta hogei urteren buruan korrika alde egiteko berriro agintean talibanak utzita.

Alabaina, hori horrela ikusten bazen 2021eko abuztuaren 15ean, gaur Ukrainiakoarekin denek diote hemen “Eskerrak amerikarrak hor daudela Errusiari aurre egiteko”. Baina zer da ergelkeria hori? Errusiaren urteko gastu militarra 60.000 milioi dolarrekoa da. NATOko herrialde europarren urteko gastu militarra da 250.000 milioi dolarrekoa. Errusiako armada ez bada izan gai Ukraina osoa hartzeko, nork pentsa lezake Alemaniari eraso diezaiokeenik? Hala eta guzti ere, europarrok gure gastu militarra handituko dugu AEBei arma gehiago erosteko, edozein material militar erosiko diegu gerra berrietan baliagarriena zer den edo ez den aztertu barik. Eta Errusiakoa ahaztuta AEBeko gasa erosiko dugu, askoz garestiagoa eta askoz kutsagarriagoa.

Honaino, Pascal Bonifaceren kalkuluak. Eta honaino iritsi bazara, ARGIAko irakurle, jakin ezazu udako oporren aurreko azken Net Hurbil hau dela Pello Zubiria Kaminoren azkena. Lankide gazteago eta indartsuagoei heldu zaie txanda. Mila esker bihotzez eta… pasa uda ona, irakurle.