Basakeriaz
Bizitzaren sail guzietan sartua da bortizkeria. Bihozgabeki uzten dira migratzaileak uretan itotzen. Estatu mailako eskuindarrek ezkertiarrak “barbaroak” deitzen dituzte eta zibilizazioa errekaratuko dutela oihukatzen dute. Eta gure herrietako plazetaraino eta etxeetako intimitateraino heldua da basakeria.
Joan den ekainaren 22an, Baigorriko irakurle taldeko kideok plazer handirekin egin dugu solas Maddi Ane Txoperenarekin. Gonbidatua genuen Ortzaizeko Menta liburu saltegira Ene baitan bizi da (2020) bere lehen eleberria aipatzeko, eta Ez erran inori (2022) bigarrenaren dasta ukaiteko. Bi kontaketek tabu bana urratzea dute helburu: batak, familien baitako oroitzapen intimoen transmisio eskasa aztertzen du; besteak, sexu erasoa jasan duen pertsonaiaren barne altxatzea du aipagai. Ene baitan bizi da obran, idazle gazteak dohaintsuki agerrarazi du belaunaldi gazteak harreman gosez daudela aitzinekoei begira. Ez erran inori liburuan, berriz, jendartean orokorrean, eta euskaldunean bereziki dagoen gai ezkutua ezarri du agerian, sexu abusuak badirela gure gizartean besteetan bezala.
Maddi Ane Txoperenarekin mintzatu arau, gutariko zenbaitzuk gogoan genuen ekainaren 10ean iragan beste bilkura bat Baigorrin, Basaizeak eta medikuntza zentroak antolaturik, Erran eta Bizi elkartearekin, besteetan gero eta gehiago gertatzen diren eraso sexualei buruz. Hizlariak mediku berezituak ziren: argi eta garbi gomendatu dute sekula ez bakarrik ibiltzea besta denboran, prebentzio kanpainek, zigorrek, eta menturaz heziketa metodo berriek ondorio nabarmenak eragin artean. Gaiaz doi bat aparte, Erran eta Biziko sendagileek aitortu digute ere bai eraso sexualak herriko besteetan baino ugariago etxeetan gertatzen direla: hain zuzen ere, intzestu kasu asko dela froga dezakete mediku horiek, hain idiliko dirudien Ipar Euskal Herri barnealde honetan.
Ondorioz, ingurumen hurbila urrunagokoa bezain izugarria ikus daiteke. Non aurkitu, bada, pozteko gairik? XIX. mende erditsutan, Charles Baudelaire olerkari etsituak horrelako oharrak egin zituen jadanik, eta etorkizun iluna irudikatu: “Mundua bukatuko da. [...] Ez dut erraten [...] estatu basara itzuliko garela, eta joanen garela, gure zibilizazioaren hondar belartsuen artetik, bazkaren bila, arma eskuan. Ez; abentura horiek oraino suposa lezakete bizitzeko indarra, lehen aroen oihartzun. [...] ez da bereziki erakunde politikoen bidez agertuko hondoratze orokorra [...]. Bihotzak zital bihurtzearen bidez izanen da” (Fusées, 1867).
Mende bat berantago, haatik, City zientzia-fikziozko obra bikainean, Clifford D. Simakek asmatu zuen gizakia Jupiter planetara joanen zela ihes, han izaki berria bilakatuz, argiago eta erabat konplitua. Lurra zakurrek, robotek eta xinaurriek beteko zutela. Lehenagoko giza-zibilizaziotik errealitate berrira transmitituko zen gauza bakarra izanen zela debeku hau: bortitz eta hiltzaile izatea.
Etorkizun urrunarendako, edozoin irudikapen posible da; zergatik ez gizakiaren akabantza amestu, modu ezkorrean Baudelairek bezala, ala baikorrean, Simakek egin legez, basakeriaren desagertzea hartuz ideal absolututzat. Baina ez gara horretan. Miren Amurizak Basa eleberrian erakartzen duen unibertso salbaitik beste batera pasatzen ari gara, oraindik salbaiagoa. Presazkoa dena da goxotasuna eta jendetasuna iraunaraztea, biolentzia guziak salatuz.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]
Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]
Loti ederra eta errauskinaren irudia izan du hizpide aurtengo Feministaldian Irene Coulon-en hitzaldiak. Loaren ideia kulturalak zartatu ditu, loaldia ere maskulinizatua dugula argituta. Loaren irakaspen (kultural) asko barneratuak ditugu, eta gorputz feminizatuan edertasunaren... [+]
Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]
Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]
Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]
Ekintzailetza modan dago. Kontzeptuak indarra hartu du eta hiztegi ekonomikotik askoz harago zabaldu da. Just do it: egizu, besterik gabe. Baina ez dezagun ahaztu: propagandaren mundutik dator leloa. Erosle-ekintzaile aktiboak izatea ote da hitzaren mozorroa? Egungo enpresariek... [+]
Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]
EHBaik Autonomia estatutu baterako proposamena prestatu du, gure nazioaren burujabetza osorako bidean etapa gisa.
Segur aski, gutariko gehienek jada erosiak dituzte, han eta hemen, Eguberrikari banatzeko opariak. Olentzeroren bisita gautar hori hitzordu handia baita, bereziki haurrentzat. Denak prestatzen dira urteko garai emankor horretarako: Bilbo sutan agertzen da, Gasteiz, Iruña... [+]
Zerk harritu zintuen gehien kartzelatik atera zinenean? Galdetu didate maiz azken urte eta erdian.
Bilboko kaleak turista eta bi hankadun txakurrez lepo daudela ikusteak, adibidez? Edo egoera politikoaren aldaketak? Lehenengoak akitu eta amorratu nau, badago zer borrokatzen... [+]
Benetan nahasia da euskara ikasteko dirulaguntzen kontu hori. Euskara ikasi nahi duen herritarrak leihatila bat baino gehiagotara jo beharko du egin nahi duen ikastaroa zenbat kostatuko zaion eta dirulaguntzak nondik, nola eta noiz lortuko dituen jakiteko. Oraindik ere dirua... [+]
Hizkuntza matematikoa ondo ulertu eta interpretatzeak badu garrantzia ikasketa prozesuan; horixe esan ohi diegu guk geure ikasleei, bederen. Matematiken lengoaia unibertsala da, eta oro har, interpretaziorako errore marjina txikia izan ohi da. Nekez marraztuko genuke hiruki bat... [+]