Erabileran kale!
Kale erabilera neurtu du Soziolinguistika Klusterrak eta emaitzak argi dio: beheranzko joeran doa euskarazko jarduna. Eta hori soilik balitza, hutsa. Gainera, euskarazko elkarrizketa kopurua Gipuzkoan %31 da, baina %9 Bizkaian eta %5/6 gainerakoetan. Zortzi lagunetik bat ari omen da euskaraz kalean eta horri eusten omen diogu azken bost urteotan.
Lurralde guztietan egin omen du behera adinekoen euskaraz egiteko hautuak. Gehien edo ia gehien hitz egitetik gutxien hitz egitera pasatu dira. Horrela esanda eta izurrite garaian adinekoen heriotza tasa zenbatekoa izan den jakinik… baina, barre egiteko kontua ez den arren, umorea galdu gabe segi dezagun.
"Zertarako dugu gero eta gehiagok gure hizkuntza jakitea ez erabiltzekotan? Zertarako bizia ez…? Zertarako lurra?"
Izan ere, gazte eta nerabeen artean “bizi” dugun egoera ez da kriskitinak jotzen hastekoa. COVID-19 izurritearen garaian bizi izan omen dira zoriontsuen, etxean sartuta, Play, Facebook… edo dena delakoaren aurrean eguna pasatuz, inori konturik eman beharrik gabe, gurasoen otorduak baliatuz beraiekin harremana une puntual horretara mugatzen zutela. Eskolara joan behar izan dutenean azaleratu dira ezinak eta gabeziak: bizitzeko gogorik ez; beren buruaz beste egiteko tentazioa izan du askok.
Eskolak zer funtzio edo betebehar du? Eskola esatean irakasleak esan nahi baita. Tutoreak zertan saiatu behar du, emaitzak aztertu eta gurasoei lehendik badakitena berresaten? Edozein gaitan ari den irakasleak bere gaia eman eta kito, ala aurrean dauzkan pertsonak zein egoera animiko, psikiko, sozial... bizi duten ere kontuan izan behar luke? Unibertsitateak sortzaileak, ekimeneko jendea, gogoetan trebatuak prestatzen omen dituela dio, baina horretaz galdetu dieten ikasleek ez dute beren burua ezaugarri horietan jantzirik ikusten. Eskatzea eta esatea libre!
Eta hiriak, etxebizitzak pilaka eraikita dauden leku (ohituraz bizileku deituak) horrek, zer funtzio du? Balkoia soilik falta al dute kaleko etxe gehienek? Zergatik pilatu gaituzte irabaziei begira egituratutako gune horietan? Hiriak zenbat du bizi lekutik eta lekua bizitzea noiz, non baztertu/ahaztu dugu? Bo, eta ezin ahaztu etxegabetzeak, okupak eta abar.
Erabileran kale egin dugu eta egiten ari gara; zertarako dugu gero eta gehiagok gure hizkuntza jakitea ez erabiltzekotan? Zertarako bizia ez…? Zertarako lurra? Baserri hutsak, ekologia, eskola, ikasketak… etorkinak…
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Danimarkatik iritsi zaigu berria: 400 urtez estatuak eskainitako zerbitzua etengo du PostNord enpresa publikoak, eta eskutitzak banatzeari utziko dio 2025 urtea amaitzean. Gobernuak adierazi du enpresa publikoak negozioa paketeak banatzera bideratuko duela. Bi arrazoi eman ditu... [+]
“Hondakinik ez platerean!”. Hori zen kontsigna gure txikitako otorduetan. Janariak zeozer sakratu bazukeen, batez ere ogiak; lurrera erori eta, jasotakoan, musua eman behar zitzaion. Harik eta adin zozoan mamia baztertzeko moda etorri zen arte, lodiarazten zuelakoan... [+]
Zenbait estatistikak berretsi dute begiak hondar urteotan ikusten ari zirena: gimnasioak (eta estetika-zentroak eta nolako-edo-halako-terapia eskaintzen duten negozioak) nabarmen ugaldu dira gurean. EITBk plazaratutako datu bat emateko: EAEn 2010-2019 urteen bitartean, zazpi... [+]
Topatu eta topa! Tipi-tapa, elkarrekin ekin eta, bidea, eginean egin aurrera. Mahaiak, aulkiak, koadernoak eta boligrafoak, platerak, konfidentziak, tragoak eta ahotsak, eskuak, ideiak eta barreak, borrokarako besarkada gozoak. Txistulariak bileran, erraldoiak lasterka eta... [+]
Hezkuntzari buruzko legediak, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen eta planetako jaun eta jabeen aginduei jarraituz, ikasleek ikasketa etapa bakoitzaren amaieran “irteera-profil” jakin bat izatea bilatzen du. Ez pentsa profila zerbait itxia eta bukatua... [+]
Martxoaren 14an Donald Trumpek agindu exekutibo bat sinatu zuen, hainbat berri agentziak jasotzen duten diru kopurua asko murrizteko. Kaltetuetako bat United States Agency for Global Media (USAGM) izan zen eta, ondorioz, Voice of America (VOA), Radio Free Europe/Radio Liberty... [+]
Orain dela 20 bat urte, berrikuntzaren inguruan master bat egin nuen. Bertaraturiko gonbidatu batek esan zigun gizakion historian berrikuntza teknologikoaren eragile handiena gerra izan zela. Gerra, halaber, eragile handia da botere harremanen berrikuntzan.
Berrikuntzaz ari... [+]
Zer esango zenioke Palestinako aktibista bati aurrez aurre izango bazenu? Ni mutu geratu nintzen Iman Hammouri nire herrian bertan aurkeztu zidatenean. Eskerrak andre nagusi bat gerturatu zitzaigula eta solaskide roletik itzultzailearenera pasa nintzela.
Palestinako Popular... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]
Gaur buruko minez iritsi naiz etxera. Ostiral iluntze hotz bat da; ez du euririk ari, baina haizeak bota ditu lurrera bi kontainer eta korapilatu dit ilea. 23:39 dio telefonoak. Lagunekin afaldu dut gure ostiraleroko tabernan. Barre asko-asko egin dugu, eta bihotza bete-beteta... [+]