Latinoamerikako eta Kolonbiako partida

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Nazioartean bizi dugun krisia azkartzen ari den bitartean, potentzia nagusiek ahaleginak egiten dituzte beraien aliatuak eta basailuak motzean lotzeko bloke kohesioa lortu asmoz. Lan honetan AEBek arazo asko dauzkate, adierazle esanguratsua da Washingtonek Ukrainaren inbasio errusiarraren harira Moskuren aurka abiatutako gerra ekonomikoarekin gertatzen ari dena. Errusiarren aurkako zigorrak eta jazarpen paketea batez ere Mendebaldeak jarri du martxan, ez aldiz Hegoalde globalak.

Latinoamerikan Kolonbiak soilik onartu ditu Washingtonek Moskuren aurka hartu dituen neurriak, baina gainerako kontinenteko herrialdeek bezala, ez ditu inplementatu. Errealitate hori aldatu nahi du AEBk Los Angelesen ospatuko duen Ameriketako IX. Goi Bileran. Halere, antolakuntzak berak buruko min handiak eragin dizkio. Kubaren, Nikaraguaren eta Venezuelaren bazterketak Andrés Manuel López Obrador (AMLO) Mexikoko presidentearen erantzuna eragin zuen, aurreratuz ez zela Los Angelesera bertaratuko herrialde amerikar guztiak ez zeudelako gonbidatuak. Hortik aurrera, arrazoi antzekoengatik edo beste batzuengatik herrialde askoren zentzu bereko adierazpenak iritsi ziren: besteak beste, Bolivia, Guatemala eta Brasileko presidenteak eta Karibeko komunitateko hamabost herrialdeak. Beste batzuk, boikotarekin bat egin ez, baina Washingtonek harturiko erabakia kritikatu zuten. Azkenik, AEBek presio diplomatiko handia egin behar izan dute, adibidez, Jair Bolsonaro bezalako agintariak goi-bilerara joan zitezen.

"AEBentzat ez dira garai onak Latinoamerikan. Pazifikoko estatuak, Washingtonek beti kontrolatuagoak izan dituenak, emantzipatzen hasi dira etorkizun demokratikoagoa eta justuagoa eraikitzeko bidean"

AEBentzat ez dira garai onak Latinoamerikan. Pazifikoko estatuak, Washingtonek beti kontrolatuagoak izan dituenak, emantzipatzen hasi dira etorkizun demokratikoagoa eta justuagoa eraikitzeko bidean. Lehenbizi AMLOren garaipena iritsi zen Mexikon, ondoren Pedro Castillok irabazi zuen Perun, eta azkenik Gabriel Boric-ek lehendakaritza lortu zuen Txilen. Baina olatua ez da amaitu oraindik, Kolonbiako partida jolasteke dago. Bigarren itzuliko hauteskundeen emaitzak aurresatea ez da erraza, gogora dezagun 2021ean Ekuadorko hauteskundeetan Andres Arauz hautagai correista-k Guillermo Lasso enpresari kontserbadorearen aurka galdu zuela inork gutxik espero ez zuenean. Hedabideak eta oligarkak oso boteretsuak dira, ia Osaba Sam bezainbeste.

Gustavo Adolfo Petro-ren lehendakaritzarako hauteskundeetako balizko garaipen baten aurrean, Joe Biden sartu zen hauteskunde-kanpainan, NATOko kide ez diren herrialdeen artean Kolonbia ofizialki izendatuz AEBko Aliatu Nagusi bezala. Ekainaren 19ko igandean Petrok eta Francia Márquezek (presidenteorde izateko hautagaiak) hauteskundeak irabazten badituzte, Kolonbiak egin duen ibilbide historikoagatik AEBekiko dependentzia asko kudeatu beharko dituzte. Gauza bera gertatzen zaie Borici Txilen edo Castillori Perun. Horrez gain, hiru herrialdeak planetako desorekatuenetakoak dira, eta horregatik dute oligarkia ekonomiko oso indartsua; ondorioz eskuinak, hauteskundeak galdu arren, erabaki politikoak eta herrialdeen bilakaera baldintzatzeko gaitasun erabakigarria jarraitzen du izaten. Edonola ere, hauteskunde borrokak merezi du, Kolonbian ezkerraren garaipena benetako bakea ekartzeko eta jendarte justuago bat eraikitzeko aukera izateko baldintza da. Dena egiteko dagoen tokian, kalitatezko eskola publikoak eta osasun unibertsala beharrezko jomugak dira Kolonbia aurrerakoi eta gero eta burujabeago bat eraikitzeko. Ez da erraza izango, nahiz eta hautagaitza aurrerakoiak hauteskundeak irabazi, baina, hain zuzen ere, pertsona xume eta ahulenengatik, saiatzeak merezi du.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Biharko Euskal Herria eraikitzen

Azken hamarkadotan euskalgintzan jardun izan dut, dela helduen euskalduntzean AEKn, dela hizkuntza-eskubideen defentsan Behatokian, dela euskararen normalizazioaren alde Euskalgintzaren Kontseiluan. Den-denetan egokitu zait euskalgintza edota herrigintza auzitan jartzen zutenen... [+]


2024-11-11 | Patxi Azparren
Euskal prozesu konstituziogilea

Dakigunez, Hego Euskal Herriko Independentismo Instituzionalak ibilbide-orri jakin bati ekin dio. Espainiako Estatuarekin itun berri bat sinatzea. Bide horrek zenbait aldagai ala premisa nagusi erabiltzen ditu. Hala nola: PSOE ezkerreko alderdia da; Espainiako Estatua... [+]


Meaka-Irimo herri plataformaren urtebetea

Batzuetan, mehatxua behar izaten dugu arriskuan dagoenaren garrantziaz jabetzeko. Eta mehatxu horren tamainaren araberakoa izaten da balizko erasoari erantzuteko barruan sentitzen dugun indarra. Konturatu orduko, zeure burua ikusten duzu lanean, buru-belarri, galtzeko arriskuan... [+]


2024-11-11 | Gorka Torre
“Justizia euskaraz eta euskaraz justizia”
Baionako epaileei bigarren gutuna

Agorrilaren 27an igorri nizuen gutunean, irailaren 10eko auzian euskaraz deklaratzeko asmoa nuela adierazi nizuen. Auzi honen hastapenean, epaile nagusiari euskaraz zekienez galdegin nion. Gutxiespenarekin ezetz erantzun zidan. Orduan, nere gutuna eskuratu zuenez frantsesez... [+]


2024-11-08 | Egurra Ta Kandela
Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak

Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]


2024-11-06 | Andrea Bartolo
Ofentsiba sionistaren atzean, Mendebaldeko burgesiaren interesak

Israelen ofentsiba inperialista beste fase batean sartu da: bonbardaketak Yemen, Libano eta Sirian; Iranen kontrako erasoak; Libanoren inbasioaren saiakera… Sionistek aspaldiko helburu bat lortu dute: Palestinatik haratago joatea, eta erasoaldia eskualde mailako gerra... [+]


2024-11-06 | Itxaro Borda
Mazan

Leku izen bakarra aski da, azken denbora hauetan gertatu den emakumeen aurkako biolentzia kasurik larriena aipatzen hasteko: Probentzako herri horretan, senar batek emaztea kimikoki menderatu eta beste gizon batzuen –ehun bat omen dira– sexu-meneko utzi du hamar... [+]


Inoiz amaitzen ez den jolasa

Txikitan, mila eta bat jolas genituen egunerokotasunean jolasteko. Batzuk korrika jolasten genituen, beste batzuk baloiarekin, panpinekin, gomarekin edota hitzekin. Bada hitzekin jolasten genuen jolas bat, konturatu naizena bizitza guztirako izango dela. Ez gara ohartzen jolas... [+]


2024-11-06 | Sonia González
Eta normal egiten badugu?

–Bai, zera, hori muntaia izango da… edo norbaitek egindako txistea… edo testuingurutik ateratako zeozer...

–Ezetz ba, maitti, hementxe dago bideoa, entzun egizu elkarrizketa.

Oxtia, bai! –begiak bueltaka begi-zuloetan.

J-k ezin... [+]


BRICS+ berria martxan da

BRICS+ taldean gorabidean dauden ekonomia produktiboek edota lehengaien hornitzaileek parte hartzen dute. Horiek munduko gobernantza justuagoa eraiki nahi dute eta horrek talka egiten du nazioarteko fluxu ekonomikoak arautzen eta gobernatzen jarraitu nahi duen... [+]


Teknologia
AA sortzailearen erantzuna

Orain dela urte asko Dr. Abuse chatbota ezagutu nuen, aplikazio horrekin ohartu nintzen ere pertsonok zeinen azkar kateatu gaitezkeen holako makinetara. Animalia sozialak izanda, harremana berezkoa eta beharrezkoa dugu, eta 'harremana' izenak dioen bezala,... [+]


2024-11-06 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Oinordetzan

Asteburu luze bat. Ingurutik bueltatxo bat eman eta pikoteoa egiteko probestu dugu. Turistak selfie-ak egiten. Turistentzako bideak, alokairuak, dendak, hotelak, aparkalekuak, menuko platerak, seinaleen kartelak munduko hizkuntza orotan. Turistak ohiko lekuak leku arrotz... [+]


Materialismo histerikoa
Gaixo

Gaixo nago, etxetik atera gabe egoteko moduan, medikuaren bajarekin, ingurukoen onespenarekin. Gaixo nago. Alegia, nire energia da normalean iluntzean etxeratutakoan izaten dudana, baina egun osoan. Eta gorputza tranpa bat da, beste behin ere, eta harrokeria gorrotagarriz... [+]


Kontzientzia kritikoa existitzen al da egungo gizartean?

 Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]


Eguneraketa berriak daude