“Urdaibaiko ur azpian altxor natural ugari dago”
Bizitzaren zati handi bat ur azpian murgilduta ematen du Roge Hinojosak (Amurrio, 1984). Urpekaritzan aditua denak txikitatik izan du itsasoarekin lotura berezia. Lehenik snorkela eta apnea etorri ziren, ondoren urpekaritza; eta behin hura probatuta, ezin haren atzaparretatik ihes egin. Euskal Herriko zein nazioarteko itsasoetan ibilia, egunerokotasunaren zurrunbilotik aldentzen da neopreno barruan.
Toki exotikoekin lotu ohi da urpekaritza. Baina Euskal Herriko kostaldeak zer ematen du?
Euskal Herriko kostaldeak toki asko ditu esploratzeko, istorioz betea dago gainera! Niretzat Urdaibaiko eremua berezia da, altxor ugari dugu ur azpian. Esaterako, Elantxobetik hurbil daude Ogoñoko kobazuloak; bertatik aritzen gara askotan. Egun eguzkitsuetan, kobazuloetatik ateratzean, Mexikoko zenote batean zaudela ematen du. Argiak beste tonu bat hartzen du ur azpian, leku berezia da benetan. Beste adibide bat: Matxitxako eta Bermeo artean Mina Mani izeneko itsasontzia dago urpean. 1963an hondoratu zen, eta 35 metro egin behar da behera hura ikusteko.
Dena den, nazioarteko parajeetan ere ibilia zara…
Bai. Nazioarteko bidaiak egin ditut ahal izan dudan guztietan. Urpekaritza ikastaroak jaso ditut atzerrian, maisu profesionala izan arte. Indonesia, Thailandia, Filipinak, Sri Lanka, Maldivak, Egipto… Baina duda barik Indonesia bihurtu da nire bigarren etxea. Lagun asko egin ditut, bahasa hizkuntza ikasi, puntatik puntara bidaiatu…. Bost hilabetez Komodo parke naturalean bizitzen ere egon nintzen, Divemaster ikastaroa egiten nuen bitartean.
Urpeko ekosistemaz gain, jakin-min handia sortzen dute mendeetan zehar urak estalitakoek; hondoratutako itsasontziak, objektuak, tenpluak… hiriak ere badira urpean!
Horixe da jakin-min gehien sortzen didana. Urpean gelditu diren gauza guzti horiek gordetzen duten istorioa biziki interesgarria da. Esaterako, zergatik edo zein eratara hondoratu den itsasontzi bat, zenbat pertsona zihoazen barruan edo zer garraiatzen zuen ontziak… Urpean eszenatoki horrekin topo egin aurretik gidak azalpenak ematen ditu. Gero, begi aurrean duzunean galderak zure burura etortzen hasten dira, eta gertatutakoa berreraikitzen saiatzen zara.
Nola deskribatuko zenuke ur azpian egotearen sentsazioa?.jpg)
Ur azpiko bizitza, koralak eta animaliak nola garatzen diren ikusita berezia sentitzen naiz, perspektiba aldatu eta gainazaleko ohikerietatik isolatzea lortzen dut. Urpeko bizitza benetan bitxia da; dauden forma, kolore eta mugimendu motelengatik badirudi estralurtarren film batetik ateratakoa dela. Geroz eta gehiago ezagutzeko gogoa eta jakin-mina dut. Itsaspeko mundu hori aldatu egiten da munduko txoko desberdinetan; portaera ezberdina du, baina leku guztietan du bere xarma.
Neopreno barruan gozatu bitartean, ziur zerbaitek geldiarazi zaituela behin baino gehiagotan: ozeano eta itsasoetan dauden hondakin eta plastikoek.
Hori da gehien kezkatzen nauena. Bada esaera bat dioena itsasoan amaitzen duela denak, eta hala da. Latak, plastikozko kondarrak… hondakinez beterik daude itsaso eta ozeanoak. Ingurumena zaintzeko beharra dugu, itsasoa ez da zabortegia. Kontzientziazio alorrean asko dugu oraindik egiteko.
Naturarekiko errespetu handia duzue urpekariek. Baina modan dagoen jarduera bat den heinean, zein punturaino eragin diezaieke ekosistemei?
Toki berean urpekaritza jarduera masiboa dagoenean erregulatu egin behar da, itsasoko bizitzari eragingo diolako. Adibidez, duela gutxi Murtzian izan naiz, Cabo de Palos-en, eta natura-erreserbako irteerak mugatuak zituzten. Antolaketa handia dago eta era kontrolatuan egiten dira murgiltzeak. Ohikoena izaten da hori; naturan ahalik eta eragin gutxien izaten saiatzen gara.
Honezkero, irakurleren bati gogoa emango zion urpekaritzan hasteko. Baina poltsiko guztientzako jarduera da?
Ez gara engainatuko: dirua inbertitu behar da hasieran, ikasketan eta materialean, baina edozein kirol praktikatzen hasten zarenean bezalaxe. Pixkanaka, jarduera handitu eta materialen prezioak jaitsi diren heinean, geroz eta eskuragarriagoa da. Dena den, Elantxobeko Bou Nabarra Buceo urpekaritza eskolako lagunekin batera industriari buelta emateko lanean ari gara gu, gozatu nahi duenarentzat ekonomia ez dadin izan harresi bat.
Argi dagoena da beldur batzuk behintzat gainditu egin behar direla aurretik!
Lehenik eta behin, ezinbestekoa da arnasketa edo entzumen arazorik ez izatea, horiek direlako ariketa hau egiteko erabiliko diren organo nagusiak. Aurreiritzirik gabe eta ideia orokorrik gabe etortzea ere komeni da; bada pentsatzen duenik beldurtuko dela eta gero ez da horrela izaten. Beste batzuek erronka pertsonal gisa hartzen dute. Gehien-gehienetan jendea oso pozik ateratzen da, damutzetik oso urrun. Nik esango nieke: eguneroko arazoak alde batera utzi, erlaxatu, arnasa hartu… eta gozatzera!
Ur azpiak liluratuta
“Lur planetaren %70 ura izanik, nola ez zitzaidan piztuko ba geruza horren azpian dagoenarekiko jakin-mina? Duela ia hamar urte egin nuen urpekaritza lehendabizikoz, Mexikon, eta ordutik dena aldatu zen. Ur azpiko bizitza ikusteko modua aldatu zitzaidan. Itsasoarekin bat egiten duzu, ingurunearekin parte hartuz eta errespetatuz. Beste mundu mota bat dugu ur azpian, bitxia eta istorio asko gordetzen dituena. Jende askok ez du altxor hori ezagutzen”.
2022ko urrian Iruñeko Sadar futbol zelaian jokatu zen Espainiako eta AEBetako emakumezkoen futbol selekzioen arteko partiduko zaleak iraintzea eta jazartzea leporatu zizkioten hainbat laguni. Epaiketa egin berri da eta akusatuak absolbitu ditu Iruñeko Zigor Arloko... [+]
Le Monde egunkaria ikerketa erreportaia argitaratzen hasi da StravaLeaks izenarekin. Zera da koxka: zenbait agintarik erabiltzen dituzten segurtasun agenteek, bizkartzainek alegia, Strava ari dira erabiltzen, eta horrekin bere ibilien bide geokokatuak ari dira... [+]
Joan den astean aipatu genuen StravaLeaks eskandalua, batzuek aplikazio horren "segurtasun zulotzat" aurkeztu arren ez zela hori: erabilera okerra da. Zure korrikaldi eta ibilerak pribatuak izan behar badira, ez partekatu Stravan edo ez erabili Strava, Instagramen... [+]
Gazaren aurkako sarraskiak kirolean ere badu islarik, bateko eta besteko ekintzek erakutsi dutenez. Futbolean, zehazki, urak harro datoz, Israeleko taldeek Europako estadioetan jokatzen duten bakoitzean agerian geratzen den moduan. Pasa den astean Amsterdamen gertatutakoek,... [+]
Larrialdietan bukatu ohi duena ez da 20 kilometroko lasterketa egiteko prestatuta ez dagoelako; alderantziz, kirola egitera ohituta dauden 25-35 urteko gizonak dira gehiengoa, marka egin nahian topera joateagatik. Hala ziurtatu digu Donostiako ospitaleko mediku batek... [+]
Pasa den martxoan, Realaren eta PSGren arteko futbol partidaren testuinguruan izandako istiluetan oso larri zauritu zuten Amaya Zabarte, ustez foam jaurtigailu batekin. Zazpi hilabete geroago, Probintzia Auzitegiak kasua ireki ala ez erabaki bezperan, elkarrizketa egin dio... [+]
Realak Israelgo Tel Aviv-eko Maccabiren kontra jokatuko du ostegunean Belgradon. Segurtasun arazoak direla-eta, ez dute Israelen jokatuko. Talde txuri-urdineko zaletu batzuek Realari eskatu diote Palestinaren aldeko keinuren bat izateko, baina Jokin Aperribay presidenteak argi... [+]
Saudi Arabiak "emakumeen eta LGBTQ+ pertsonen eskubideak zapaltzen dituela-eta", 24 herrialdetako 106 emakumezko futbolari profesionalek Gianni Infantino FIFAko presidenteari eskatu diote Aramco petrolio-enpresarekin duten babesletza-akordioa hausteko.
1980an Everesteko gailurrean ikurrina paratu zuten Martin Zabaleta eta Pasang Tembari omenaldia eskaini diote larunbatean San Mamesen, Athletic-en partida hasi aurretik. Mendizaleak txalo artean hartu dituzte zaleek, une ederra izan da, baina Movistar telebista kateak eta Futbol... [+]
Araba eta Bizkaian ez bezala, Gipuzkoan txirrindulari gazteen lasterketak antolatzeko “etengabeko oztopoak” jartzen dizkietela adierazi du Santi Osoro Gipuzkoako Federazioko zuzendari ohiak. Urriaren 13an Donostian egin zuten manifestazioa auziari irtenbidea ematea... [+]
Sortzez Hazparnekoak (Lapurdi) ez badira ere, berrogei urte baino gehiago daramatzate Étienne Arburua haltsuarrak eta Cathy Arrotcarena hoztarrak Hazparnen bizitzen, eta urteak dira elkar ezagutzen dutela. Itsuak dira biak, eta larunbatero Angelura (Lapurdi) joaten dira... [+]
Iturramako taberna herritarrari eraso egin zioten egunean bertan Iruñean ziren arren, salatutakoan parte hartu zutenik ezin dela frogatu dio epaileak. 2022ko azaroan Ezpala taberna txikitu eta bertan ziren bezeroak jipoitu zituzten Bartzelonako ultrek.
Realeko futbol taldeko entrenatzaile Imanol Alguacilek, Nizan, Europako Ligako partiduaren aurretik eskainitako prentsaurrekoan euskarazko hedabideei euskaraz erantzuten ari zela, hainbat kazetariren kexa entzun behar izan du. Duela astebete antzeko egoera gertatu zen... [+]