Gerrako euskal haur bat berpiztu da Georgian
Tbilisi (Georgia), 1991. Martina Mintegui Bilbao hil zen, 65 urte zituela; senarrarekin, Guivi Goguichaishvili idazlearekin batera, hantxe dago ehortzita.
11 urte zituela eraman zuten Martina Euskal Herritik Sobietar Batasunera. 1937ko udaberrian, Durango eta Gernika bonbardatuta, Mola jeneralak erasoaldia abiatu zuen eta iparraldeko frontean egoerak nabarmen egin zuen okerrera: aurreko urtean sortutako Eusko Jaurlaritzak, gurasoen baimenarekin, 3 eta 14 urte bitarteko haurren ebakuazioa antolatu zuen hainbat estatu adiskidetako gobernuekin. Frantziara 15.000 haur euskaldun inguru eraman zituzten, Erresuma Batura ia 4.000 eta Sobietar Batasunera, 1.500 inguru –Francisco Largo Caballero fundazioaren arabera, 1.495 izan ziren, baina Errusiako Gurutze Gorriak, aldiz, 1.765 haur izan zirela dio–.
Frantzia, Belgika edo Erresuma Batura eraman zituzten haur gehienak ez ziren erbestean luzaroan egon; Bigarren Mundu Gerra piztu zenean itzuli ziren etxera. Baina SESBek aktiboki parte hartu zuen 1936ko gerran, errepublikarren alde jardunez eta, ondorioz, “Errusiako haurrei” ez zieten itzultzeko aukerarik eman. Martinak bezala, askok bizi guztia emango zuten erbestean. Eta gerra batetik ihesi joan ondoren, urte gutxira alemaniarren erasoaldia jasatea egokitu zitzaien; Euskal Herritik joandako haur zaharrenetako batzuk frontera ere eraman zituzten.
“Errusiako haurrak” esaten zaie, asko beste herrialde batzuetara eraman zituzten arren, esaterako, Ukrainara. Martina Mintegui, aldiz, Moskura eraman zuten, Pirogovskaya aterpetxera. Han eman zituen lau urte, beste gerra batek berriro ebakuatzera behartu zituen arte. Martina Georgiara aldatu zuten, aterpetxeko gainerako haurrekin batera.
1966an izan zuen Martinak Euskal Herrira itzultzeko aukera. Bisitan etorri arren, Georgiara itzuli zen. Haurtzaroko oroitzapenak, Euskal Herriko ohiturak, 1937ko ebakuazioa, 1941ekoa… idatziz bildu zituen Minteguik, eta, 1972an liburu batean argitaratu.
Otar Chichinadze mediku eta filantropo georgiarrak aitortzen du negar malkotan irakurri zuela lehenengoz Minteguiren testigantza. Eta 50 urte geroago liburua gaztelerara itzuli du. Favorit argitaletxeak kaleratu du Mi País Vasco (Nire Euskal Herria) izenburupean. Martinaren alaba Nanitaren hitzetan, “liburua berrargitaratzea gurasoak berpiztea izan da nolabait”.
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Egun hartan Espainiako Poliziak bost langile hil zituen eta dozenaka zauritu. Orain, identifikatu gabeko beste zazpi zauritu aurkitu dituela iragarri du Martxoak 3 elkarteak. Oraindik, alabaina, ez dute lortu zauritutako beste 20 pertsona identifikatzea.
Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]