Marx, oligarkak eta errenten akordioa
Kapitala liburuan, Marxek bi lehia nagusi deskribatzen ditu: lanaren balioaz jabetzeko gatazka, kapitalaren eta lanaren artekoa; eta lehen gatazkatik erauzitako gainbalioaz jabetu eta berau irabazi bilakatzeko enpresen arteko konpetentzia. Bigarrenean, sektore bereko salmenta-prezioen lehiaz gain, ekoizpen-prozesuan enpresek elkarri salerosten dizkieten ondasun eta zerbitzuen prezioen bidez ere lehiatzen dira gainbalioaren ahalik eta zati handienaz jabetzeko. Esaterako, enpresa gutxi batzuen esku dauden merkatuetan, energetikoa kasu, enpresek oligarka gisara jokatzen dute prezioak kostuen gainetik ezarriz. Horrela, gainbalioaren eskualdaketa nabarmena gertatzen da –zerutik jausitako irabaziak–: argindarraren faktura ordaintzen duen enpresaren etekinak murrizten dira, elektrikenak puztuz.
"Enpresen artean ere irabazleak eta galtzaileak egongo dira, baina lana izango da bere osotasunean debaluatuko dena"
Marxen irakurketa hartatik 150 urte baino gehiago igaro direnean, Espainiako Bankuak 2022-2024 aldirako aurreikuspen makroekonomikoen txostena atera du. Bertan, 2023rako inflazioaren iragarpena %2koa da. Horretarako, estatu zentralean zein Europako esferetan aspalditik entzuten denaren ildotik, diote soldatak ezin direla prezioak adina hazi. Nahiz eta, Ukrainako gerra gorabehera, inflazioaren eragile nagusia energiaren prezioa izan eta ez soldatak. Bide beretik irten da Espainiako Gobernua, itxuraz 2012kotik desberdina den estrategia bat proposatuz eta errenten akordioaz hizketan: bai lanak bai enpresek sakrifizioak egin beharko dituzte aurrera atera eta ekonomia berriz ere haz dadin, klaseen arteko akordio baten bidez.
Baina itxuratik harago errealitatea bestelakoa da. Inflazio testuinguru batean soldatak ez igotzeak, berriz ere, krisitik ateratzeko soldata-debaluazio estrategia baten alde egitea dakar, lanari erauzten zaion gainbalioaren zatia hazten den bitartean. Elektrika handiek irabaziko dute gehien, ez soilik etxeetara iristen diren fakturen bidez, beste enpresetara iristen direnekin ere. Beraz, enpresa guztiek ez dituzte irabaziak handituko, enpresen artean ere irabazleak eta galtzaileak egongo dira, baina lana izango da bere osotasunean debaluatuko dena. Espainiako Gobernuak zerga jaitsierak eta kontsumorako diru-laguntzak eskaini ditu, dena defizit publikoaren kontura. Fiskalki atzerakoiak diren neurriak dira, eskema bera aldatzen ez dutenak eta arazoaren funtsari heltzen ez dietenak. Badirudi, beste behin ere, krisiaren kostuak langileriari ordainaraziko zaizkiola.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]
Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]
Ez dakit zuek ere pertzepzio bera ote duzuen –aitor dut: modu azientifikoan hasi naiz idazten hemen–. Pereza hitzaren hedatze naturalaz ari naiz. Gero eta gehiago aditzen baitut Hego Euskal Herriko bazterretan: euskaraz, espainolez eta, jakina, euskañolez... [+]
Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]
Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]
Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]