Indarkerien mapa dialektala
Kepa Altonagak 2018an argitaratu zuen Duvoisin kapitainaren malura Pamielarekin, idazlearen argitaletxe kutunarekin. Liburuak erarik gordinenean uzten ditu agerian gure dialektoen mapa ezagunenaren lilurak estaltzen dituen harreman historiko materialak. Hots, desegin egiten du Bonaparteren lanaren izaera fetitxizatua, mapak beharrezko izan zituen indarkeriak erakusteko.
Eta bai, badakit zer ari zaren pentsatzen. Zer demontretan ari naiz gure sorkuntzaren udaberriko labekada betean duela lau urteko liburuaz idazten. Zertan, Altonagak iaz Iridioaren mintzoa argitaratu bazuen, idazlearen azken aurreko lana iruzkintzen. Bada, Duvoisin kapitainaren malura etengabeko nobedadeen zurrunbilotik at pentsatzen jarraitzeko liburu bat dela iruditzen zait.
Mapak ezkutatu egiten du modernitate inperialaren indarkeria. Aurrerabideak hizkuntza batzuk galaraziko zituela zioen zientziak. Euskara zenez horietako bat bildu eta sailkatu egin behar zen. Euskara desagerrarazteko praktika glotofagoa eginbide zientifiko gisa jantzi zuen mapak.
Mapak ezkutatu egiten du modernitate kapitalistaren indarkeria. Euskara supradialektal literarioa sortzen ari ziren ekintzaileek saldu zioten Bonaparteri zuten lan-indar guztia eta gehiago. Horrenbestez, eraldatzaileak izango ziren proiektu propioen aurka egiten amaitu zuten.
Mapak ezkutatu egiten du modernitate patriarkalaren indarkeria. Gizonena ez bezala, ordaindu gabea eta aitorgabea izan zen Klementzia Richarden lana. Lan ordaingabe hori barik dialektoen mapa ez zen inondik ere gaur dena izango.
Mapak ezkutatzen duen prozesuan liburuak era argigarrian erakusten du zenbateraino baldintzatu (asmatu) zituen Bonapartek euskalki ustez puruak. Euskara hori ez zen eguneroko bizitzan etengabe aldatzen ziharduen euskara nahasi bizia.
Borgesen Zientziaren zorroztasunaz narrazioan bezala, mapa lurralde bihurtu dugu indarkeria eta guzti. Fetitxeak berezkotu egin du euskalkien bereizkeria eta ezkutatu modernitatearen bortxak. Alta, eskutik doaz bata eta besteak: bata zalantzan jarri behar da besteei aurka egiteko.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Erein, 2024
----------------------------------------------------
Izenburuak eta azaleko irudiak (Puntobobo, artile-mataza eta trapuzko panpina) osasun mentala, puntua egitea eta haurtzaroa iradokiko dizkigute, baina adabaki gehiago... [+]
Itsasoa bete urre
Dani Martirena
Irudiak: Ana Ibañez
Txalaparta, 2022
--------------------------------------------
Liburu honetara barneratzen den irakurleak sentsazio ugari izango ditu. Deigarria da azaleko letren urre kolorea eta zuritasuna, goialdean ageri den... [+]
Migranteak
Issa watanabe
1545 argitaletxea, 2024
-------------------------------------------
Ezagutzen ez nuen 1545 argitaletxeak 2024an itzuli eta kaleratu du Issa Watanaberen Migranteak liburua. Animalia talde batek egiten duen migrazio prozesua kontatzen du; eta... [+]
DETAILE XUME BAT
Adania Shibli
Itzulpena: Aitor Blanco Leoz
Igela, 2024
----------------------------------------------
Egunotan, Israelgo soldadu batek bideo-joko batean balego bezala droneak erabilita Palestinako ospitaleak, eskolak, errefuxiatu-eremuak bonbardatzen... [+]
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat
Alison Bechdel
Txalaparta, 2024
---------------------------------------------
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat (2006) nobela grafikoaren lehen argitalpenarekin egin zen ezaguna Alison Bechdel komikilaria, nahiz eta berak... [+]
PLEIBAK
Miren Amuriza Plaza
Susa, 2024
--------------------------------------------------
Miren Amurizaren bigarren eleberria argitaratu du Susak Durangoko azokaren atarian: Pleibak. Aurretik egindako grabazio baten gainean kantatzen ari zarelako antzerkia egitea da... [+]
Non sense liburua
Edward Lear
Itzultzailea: Juan Kruz Igerabide
Denonartean, 2024
----------------------------------------------
Edward Lear idazle eta ilustratzaileak 1846an argitaratu zuen esku artean dugun obra hau. Igerabidek liburuaren hitzaurrean dioen bezala,... [+]
Hetero
Uxue Alberdi
Susa, 2024
----------------------------------------------------
Negazionismoaren, manosferaren eta trollen aroan ezinbestekoa da literaturaren ekarpena, errealitatearen tolesei begira jartzeko tresna paregabea delako: inguruan ditugun zapalkuntza... [+]
Guardasolak euria nahi du
Patxi Zubizarreta
Ilustrazioak: Irrimarra
Ibaizabal, 2024
---------------------------------------------
Duela 30 urte argitaratu zuen Patxi Zubizarretak Marigorringoak hegan liburuxka; J. M. Lavarellok ilustratua eta Edebé argitaletxe... [+]
Begiak zerumugan
Idazlea: Miren Agur Meabe
Ilustratzailea: Ane Pikaza
Elkar, 2020
-------------------------------------------------------
Askotariko testuak eta liburuak argitaratu ditu Miren Agur Meabek. Literatur genero guztiekin aritu da: haur eta gazte literatura,... [+]
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
(Itzulpena: Fernando Rey)
Txalaparta, 2024
------------------------------------------------
Barrengaizto izenburua aukeratu du Fernando Reyk Beatrice Salvioni-ren La malnata itzultzeko. Reyk dio idazlearen ahotsa izaten ahalegindu dela,... [+]
PELLOKERIAK
Ruben Ruiz
Ilustrazioak: Joseba Beramendi, Exprai.
Elkar, 2022
-----------------------------------------------
Ruben Ruizek kontakizun laburrez osaturiko obra berri bat eskaini digu. Ez dira mikroipuinak, kontakizunek, modu independentean irakur badaitezke... [+]
Memet
Noemie Marsily eta Isabella Cieli
A fin de centos, 2022
--------------------------------------------------
Kolore gorriko kanpineko kremailera ireki eta atetxotik begira gaude Lucyrekin batera. Portada honekin hartzen du irakurlea Memet komikiak. Hitz gutxiko... [+]
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Gazte-egarri da euskal kultur sistema. Horixe zioen Leire Vargasek Berria-n idatzitako zutabean. Odol freskoa nahi du industriak: askotarikoa eta dibertsoa. Azkenean, baina,... [+]
Norberak maite duena. Hitza gogoan, irakurketa biziz
Miren Billelabeitia
Pamiela, 2022
------------------------------------------------
Miren Billelabeitia institutuko irakaslea da, literaturzalea eta Literatura unibertsala irakasgaia ematen du duela zenbait urtetatik... [+]