Lehenengo aldia Barrikan izan zen, hondartzatik bueltan bere lagunek esaten zutena ulertu ezin izan zuenean. Euren ahoetatik ateratzen ziren hitzek ez zuten zentzurik Nagorerentzat. Errealitatetik kanpo egongo balitz bezala zen. Bere lagunen ezpainak mugitzen ziren eta soinuak ahoskatzen zituzten, baina ulertezinak egiten zitzaizkion. Horrela ematen dio hasiera Nagore Gartzia Fernandez-ek (Sopela, 1984) bere Colapso (Las Hedonistas, 2021) liburuari.

“Zure oinak zeruan eta burua lurrean” abesten zuen Pixies taldeak Where is my mind? abestian. Antzera sentitzen zen Nagore, bere munduak, tarte txikietan bazen ere, zentzurik izango ez balu bezala. Nahasmendu egoera horrek larritu zuen, are gehiago gertaera hori errepikakorra bihurtu zenean. Orduan hasi zuen amaigabea zirudien bidaia. Kontsulta batetik bestera ibili zen frogak eta mediku desberdinen aurpegiak pilatuz, diagnosi zuzena noiz lortu zain.

Nagore bere historia kontatzera animatu da, lehenengo idatziz eta gero jende aurreko aurkezpenak eginez Mari Luz Esteban antropologoaren konpainian. William S. Burroughs idazle estatubatuarrak hizkuntza birus estralurtar bat dela eta sortzen duen gaixotasunaz libratu ahal izateko erremedio bakarra idaztea dela adierazi zuen, soilik hitza gorputzetik atera eta gorpuztuz osatuko ginela. Badirudi Nagorek Burroughs-en gomendioa jarraitu duela. Bere izaera ikertzaile eta etnografikoa txikitatik datorkion idazketarako grinarekin uztartu ditu bere gaixotasunari buruz ez ezik, honek ekarri dion bidaia gogorrari buruz ere idazteko.

Sintomak argiak ziren: hitzak ulertzeko gaitasuna galtzen zuen denbora tarte txikietan, noizbehinka, baina gero eta sarriago. Osasun sistema goitik behera bisitatu behar izan zuen diagnosi zehatz bat lortu arte: bere gaitza epilepsia mota baten ondorioa zen. Baina Nagoreren kontakizunean, kontakizun guztietan bezala, garrantzitsuena ez da helburua –kasu honetan diagnosia– bidea baizik. Biopolitikak gugan duen eragina ikuspuntu pertsonal batetik deskribatu eta aztertu du idazleak. Medikuntzaren eta sendagaien indarkeria eta diziplinamendua ditu jomugan, besteak beste. Bere kolapso pertsonala ez da liburuaren izenburuaren atzean dagoen bakarra, sopeloztarrak osasun sistemaren kolapsoaz eta beste hainbatez hitz egin baitu: kapitalismo berantiarraren kolapsoaz eta gure osasunarengan duen eraginaz; hirien kolapsoaz, hauek ezin bizikoak bihurtu baitira, biztanleak kanporatzeraino. Lagunak ere presente ditu Nagorek bere kontakizunean, beldurra eta ezjakintasunaren aurrean babestu eta lagundu dutenez mintzo da sarri. Babes sare eta komunitate indartsu batez inguratzeak inoiz baino garrantzi handiagoa baitu kolapso garaietan.