Presoekin ‘Kafe expreso’ bat, maitasunetik eta umoretik
Presoei zuzendutako irratsaio bat jaioko da abenduaren 30ean, Hala Bedin sortua baina irrati gehiagotan eta interneten ere emango dena, uhinak Euskal Herriko espetxe eta euskal preso guztietara hedatzea helburu. Espetxearen eta kalearen arteko zubiak indartu nahi ditu Kafe expreso-k, maitasuna erregai eta umorea lanabes.
Espetxearekin harremana dute irratsaioko kide Miren, Ekaitz, Ruben eta Ainhoa gasteiztarrek. Izan murruen barnean bizi izan direlako garai batean, izan murrura hurbildu direlako hainbatetan lagunak edo burkideak bisitatzen, izan presoen aldeko ekimenetan parte hartu dutelako. Irratsaioaren ideia, hain zuzen ere, Zaballatik eman zien euskal preso politiko batek.
Zergatik umoretik? “Nahikoa drama dago jada espetxean”, dio Mirenek. Ordubetez ihes egiteko aukera eman nahi diete presoei, eta barrea arma eraginkorra da horretarako. Beste arrazoi bat gaineratu du Ekaitzek: “Presoen esparruan tentsioak izan dira azken hamar urteetan, hori gainditu eta guztiontzako irratsaioa egin nahi dugu”. Espetxeen aurka eta presoen alde dauden guztiontzako, alegia. “Gure ingurune naturala preso politikoena da, baina irratsaioa preso guztiei zuzenduta dago”, azaldu du Mirenek. Gutun edo senideen bitartez euskal preso politikoei irratsaioaren berri ematen hasiak dira. Salhaketa elkartearekin hitz egin dute bere sarean informazioa zabaldu dezan. Salhaketak berak urteak daramatza Hala Bedin presoentzako La Pila irratsaioa egiten, berriki estreinatu da Naiz irratian Etxerako kunda, Patxi Urangaren eskutik. “Zenbat eta gehiago, hobeto”, diote Kafe expresoko kideek.
Barrutik kanpora; kanpotik barrura
Hainbat atal izango ditu irratsaioak: Elhuir hiztegia –“espetxeko hitzak kalekooi helarazteko, eta kaleko hitz berriak presoei ezagutzera emateko”–; Pasabide sekretuak –“Anekdotekin eta ihesaldien efemerideekin”; Ihes egiteko soinuak –“Grabatuko ditugu kaleko obrak, azokak, taberna giroa...”–; eta beste. Edonola dela, ardatza kaletik zein barrutik heltzen diren mezuak izatea dute helburu: “Garrantzitsuena jendea animatzea da, bai barrutik, bai kanpotik, ekarpenak egiten”, dio Mirenek. Abestiak kantatu, eskatu edo eskaini, anekdotak kontatu, mezuak helarazi... dena da balekoa. “Polita litzateke gauza praktikoetarako ere erabiltzea: ‘Urlia, betaurrekoak heldu dira jada, asteburuko paketean sartuko dizkizugu’”, dio Ekaitzek barre artean.
Hainbat bide jarri dituzte ekarpenak jasotzeko: erantzungailua (945.12.27.38), gutun postalentzako helbidea (Hala Bedi Irratia, Bueno Monreal kalea 16 behea – Gasteiz, Twitter kontua (@kafeexpreso) eta maila (kafeexpreso@halabedi.eus).
Nola entzun Kafe expreso
Oraindik ere irratsaioaren emisio sarea zabaltzeko lanean murgilduta daude, baina honezkero lotuak dituzte zenbait bide. Hala Bedi irrati libretik emango dute irratsaioa, ostegunetan 15:00etan (107.4; halabedi.eus). Bizkaiko 97 Irratiak (97.0; 97irratia.info) eta Sakanako Eztandak (107,6; eztanda.com) emisioarekin bat egingo dute zuzenean, eta Naiz irratiak igandean emango du, 22:00etan (93.8; irratia.naiz.eus). Zaballa, Iruñea, Martutene eta Basauriko presoek zuzenean entzun ahal izango dute irratsaioa, hortaz. Internet bidez entzuteko aukera ere izango da.
Estreinako irratsaioa estudioetan ez, Hala Bedi tabernan egingo dute, abenduaren 30ean. Presoen senideak eta lagunak gonbidatu dituzte propio, “baina bertaratzen den edonor izango da ongi etorria”. Askatasun zaporeko kafe bat hartu nahi?
Eusko Jaurlaritzak espetxeen transferentzia bere gain hartu zuenetik, duela bi urte eskas, laugarren heriotza izan da euskal kartzeletan, hirugarrena Zaballako espetxean.
"Gizarteari eragindako kaltea konpontzeko", egunean 3.000 preso ingururi ezartzen dizkiete era guztietako lan behartuak, ordaindu gabe. Gero eta lanordu gehiago bete, orduan eta lehenago aterako dituzte espetxetik.
OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak 2023 urteko bilana aurkeztu du. Abenduaren lehenetik atxilotu dituzten 75.000 pertsonetatik, 50.000 inguru %148,5eko okupazio tasa duten presondegietan dira, eta 2.748 lurrean ezarritako matalazetan lo egiten dute.
Peltierrek 47 urte daramatza kartzelan, FBIko bi agente hiltzea egotzita. Presoak beti defendatu du bere errugabetasuna, eta nazioarteko hainbat erakundek eskatu izan dute bera aske uzteko.
2003az geroztik ezin zuten EHUn matrikulatu. Iaz ireki zitzaien aukera, eta hitzarmena sinatzear dago orain.
Maiatzean ekin zioten gose grebari 17 preso politikok. Haien eskubide kultural eta territorialak errespetatzea, lege antiterrorista bertan behera uztea, Lanaren Nazioarteko Erakundearen 169 hitzarmena onartzea eta preso politiko maputxeen askatasuna exijitu dituzte.
Sare Herritarrak elkarretaratzea deitu du abuztuaren 4an Urretxun. Epaitegiak euskal presoen eskubideei “boikot” egiten ari direla salatu dute.
Hego Euskal Herriko udal hauteskundeen kanpainan zenbait zerrendatan odol delituak zituzten preso ohiak egotea izan zen debate mediatikoetako bat eta, ondoren, lagun horiek atzera egin zutela.
Beharbada, mugimendu harekin EH Bilduk zenbait boto irabazi zituen, eta modu... [+]
Presoen arteko liskar batek eragin ditu hilketak, polizia iturrien arabera. Azken urteetan Honduraseko espetxe batean gertatu den ezbehar handienetarikoa da.
Joseba eta Eñaut Alvarez aita-semeak zigortu dituzte San Sebastian egunaren bezperan Plaza Berrian Udaltzaingoarekin izandako talkarengatik. Bakoitzari 750 euroko zigorra ezarri diete, eta ostegunean epaitegian deklaratu dute.
Gose greban 87 egun zeramatzala, 44 urteko Khader Adnan astearte goizaldean konorterik gabe topatu dute ziegan. Ospitalera eraman dute, eta heriotza baieztatu dute han. Palestinako Jihad Islamikoa taldeko kide ezaguna zen, hainbatetan Israelgo indarrek atxilotu zutena. Jihad... [+]
Apirilaren 17an Preso Politikoen Nazioarteko eguna dela eta, agiri bat kaleratu du kolektiboak, eta gogorarazi du urruntze eta sakabanaketa politika bukatu izana “luzaz itxarondako albistea” zela.
Hildakoa 57 urteko gizonezkoa da, eta erizaintzan zegoen. 24 orduan Euskal Herriko espetxeetan hil den bigarren presoa da.
Presoen suizidio tasa gizartean dagoen tasaren bikoitza baino gehiago da. Horrez gain, presoen herenak buruko gaitzen bat du. Europako presoen osasunari buruzko 2020ko datuak dira, orain aurkeztu duten OMEren txosten batetik eratorriak.