Inoiz gertatu behar ez zena
Esaten ari zaren guztiarekin, beraz, asmatu zutenak 1982an utzi zuten poli-miliak izan ziren?”, galdegin dio Xabier Letona kazetariak Emilio Lopez Adan idazle eta militante ohiari. Ez da neke irudikatzea Beltzak galdera aditzean agertu duen irri murritz gaixtoa. Gasteiztar lapurtartuaren azken liburuaz ari dira, Larrun aldizkarirako: Borroka armatuaren historia Euskadin. 1967-2011, azken 60 urteetan euskal gatazkan izandako hildakoetan oinarritutako ikerketa. Elkarrizketatuak deskribatu berri du 80ko hamarkadaren hasierako Euskal Herriko giroa, zeinean posible baitzen jende batek –ETAko zuzendaritzatik beretik hasita– uste izatea azken buruan erakundeak makurraraziko zuela estatua. ”Nik horrenbeste ez dut esango”, erantzun dio, zuhur, Lopez Adanek Letonari. Gero, ñabardura mamitsuak. Halakoxea baita liburua, mamitsua.
"Erantzukizuna ez da historiarena. Erantzukizuna da historiaren une bakoitzean, zirt edo zart egiteko atakan, makurrenaren hautua egin duten gizon-emakumeena"
Kazetariak, bistan dena, ez dio erraz jarri idazleari mahai gainera ekarritako mamuarekin. Zer eta poli-miliak. Inon bada-eta traidorerik, inon bada-eta saldurik, horra Euskadiko Ezkerra zenaren beso armatukoak ezker abertzale zaharreko militante eta agintarien iruditerian. Nahi ez zutenaren eredu. Begietatik aldendu beharreko ispilu. Eta begi-bistako aurrekari historiko. Ondorio praktikoei bagagozkie, poli-milien lorpen politikoak milienak bezainbat dira: zero. Tartean, 1.000 hildakoen aldea. Le pétit detail.
ETAren behin betiko su-etenaren 10. urteurrenaren harira, beren sufrimendua ez zela “inoiz gertatu behar” aitortu die Otegik ETAren biktimei. Adierazpenak bazterrak harrotu ditu. Noraino luze, noraino motz; noraino zintzo, noraino abagune politikoak behartua. Lerro hauen xedea ez da halakoak epaitzea. Deigarria da, hala ere. Ez baldin bazen inoiz gertatu behar, zergatik gertatu zen?
Azken aste hauetan, berriz ere ikusi dugu nola maite duten batzuek oreka ariketak egitea historiaren sokan. Egia borobila: Euskal Herrian ez zen borroka armaturik sortuko frankismoaren zapalkuntza gabe eta 60ko hamarkadako mundu mailako askapen mugimenduak gabe. Kataluniak, ordea, testuinguru historiko samurragorik gabe ere, ez zuen halako trepeta hilgarririk sortu.
Areago, geroago sortu zuelarik –Terra Lliure erkina–, jakin zuen luze gabe indargabetzen. Galiziaz edo Andaluziaz, zer erranen. Erantzukizuna ez da historiarena. Erantzukizuna da historiaren une bakoitzean, zirt edo zart egiteko atakan, makurrenaren hautua egin duten gizon-emakumeena. Gauzak ez ziren halabeharrez eta ezinbertzean jazo. Ez zen zertan hala gertaturik. Ez 1961ean, ETAk atentatuei ekin zienean, ezta 1979an eta 1981ean, gelditzeko aukera izanik, aurrera bolie oihukatu zenean. Izen-abizenak dituzte erabaki horien aita-amek.
2011n ere norbaitek deliberatu zuen aski zela.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]
Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]