Malariaren aurkako txertoa: nola eragingo du urtero 240.000 haur hiltzen dituen gaixotasunaren kontrako borrokan?
Osasunaren Munduko Erakundeak malariaren kontrako lehen txertoari baimena eman dio asteazken honetan. Haurren osasunerako pauso oso garrantzitsutzat jo dute munduko aditu eta erakunde askotako ordezkariek.
Urtero dozenaka milaka haur hiltzen dituen paludismoa erradikatzeko pauso oso garrantzitsutzat hartu dute malariaren kontrako txertoa. Afrikan, adibidez, 260.000 hildako eragiten ditu eta mundu osoan 400.000 inguru, horietatik 240.000 haurrak.
Momentu “historikoa” dela ziurtatu du asteazken honetan Ginebran egindako aurkezpenean Osasunaren Munduko Erakundeko (OME) Tedros Adhanom Ghebreyesusek, eta urtero “milaka gazteren bizitza salbatuko” duela. “Denbora asko daramagu paludismoaren kontrako txerto eraginkor baten zain eta orain, lehen aldiz, halako txerto bat daukagu, erabilera orokorrerako gomendatua”.
Zehazki, OMEk gomendatu du txerto hori erabiltzea Saharaz azpiko Afrikako haurren artean, Plasmodium falcicarium parasitoaren transmisio ertain edo altua dagoen tokietan. Parasito hori eltxoen bidez igarotzen da. Txertoa GlaxoSmithKline farmazeutikak egin du, Erresuma Batuko Brentforden egoitza duen multinazional kotizatua. Mosquirix izango da bere izen komertziala.
Azaldu dutenez, 2019an froga fasean izan zuten Ghana, Kenya eta Malawin, eltxoen kontrako oihalen azpian lo egiten ez zuten haurren %90i emanda, eta emaitza nagusiena da heriotza eragiten duten kasu larrien %30eko gutxitzea ekarri duela. OMEren txostenaren arabera, txertoa “errentagarria da” eta produzitzeko eta kontserbatzeko erraza. Lau dosi behar ditu eraginkortasun hori lortzeko.
Desberdintasunari lotutako gaixotasuna
Afrikako erdialdeko eta hegoaldeko herrialdeetan haurren hilkortasun tasa handiaren arrazoi nagusietako bat izaten segitzen du malariak, eta Amerikan ere oso zabalduta dago –europarrek lurralde hura konkistatzera joatean eraman zuten–. Europa, baina, 2016an “malariatik libre” deklaratu zuen OMEk.
Europako hegoaldean endemikoa izan zen denbora luzez eta XX. mendera arte paludismoa jasaten zuten biztanleak ez ziren gutxi, hezegune inguruetako herriak husteraino. Intsektizida arriskutsuen erabileraren ondorioz erradikatzea lortu bazen ere, 90eko hamarkadan berriro zabaldu zen. Nolanahi ere, gaur egun kasik ez da kasurik atzematen, prebentzio neurriei esker.
Hala, malariak eragindako heriotza gehienak desberdintasunaren ondorio direla dela diote askok. Izan ere, oinarrizko formazio eta prebentzio neurri batzuk hartuz gero, saihestu daiteke, baina baliabiderik ez duten eta bizi-baldintza kaskarretan bizi diren Afrikako herritar askorentzat ezinezkoa da hori. Malariaren Munduko Programaren zuzendari den Pedro Alonso mediku madrildarrak berak aitortua du: “Hiltzen direnak pobreak dira, desberdintasunari loturiko gaixotasuna da, oinarrizko tresna batzuetara sarbiderik ez duen jendea da hiltzen dena, intsektizida batekin igurtzitako moskitera bat kasu”.
Hogei urte dira 2000. urtean eltxoen kontrako oihalak erabiltzeko programa masiboak hasi zirela Afrikan, eta malariaren transmisioa hein batean eragoztea lortu baduten ere, herritar guztiengana iristeko zailtasunen ondorioz, oraindik etxe askotako amesgaizto dira parasito hilgarria dakarkien intsektu hegalariak. Horregatik, OMEk onartutako txertoa berri pozgarria da gaixotasunaren kontrako borrokan dihardutenentzat.
Kexak eta esker onak paretsu mantendu dira, baina erreklamazioetan bada aldea. Esaterako, aurtengo ekaina iazkoarekin alderatuta, ia %30 igo dira erreklamazioak.
Sexologian eta zoru pelbikoan aditua den Juncal Alzugaray Zurimendi fisioak zenbait gako eman ditu klimaterioa eta menopausia hobeto ulertzeko.
Aste honetan zehar egongo da AEBko auditoria Gurutzetako ospitalean; bere estandarrak betetzen dituzten osasun-zentroei akreditazioa ematen die. Osakidetzak 106.843 euro gastatu ditu bere aurrean itxurak egiteko.
Silizearen hautsak sorturiko gaitz eta biriketako minbizi kasuek ez dute etenik azken urteetan. Australian, Ingalaterran edo Espainiako Estatuan alarmak piztu dira, eta kristal-silizea duten kuartzozko sukalderako mahaiak egitea debekatzeko urratsak ematen hasi dira.
Eurostaten arabera, 2013tik 2021era bitartean, 13.530 kasu erregistratu zituzten Europar Batasunean. Teorian 2005ean debekatu zuten amiantoaren erabilera, baina mesoteliomaren sintomak ez dira agertzen hamarkada asko igaro arte. Amiantoagatik 700 pertsona baino gehiago hil dira... [+]
Igeriketa, patinetean ibiltzea eta irakurtzea gustuko ditu Leire Manzanares Etxeberriak (Donostia, 2005). Garapenaren nahasmendua dauka eta Zereginak Ikasteko Gelan (ZIG) dago. Gurasoekin batera informazioa bilatzen aritu da ikasten jarraitzeko aukerak aztertzeko, baina oztopoz... [+]
Anbulantzien zerbitzua enpresa batetik bestera aldatzeak ez duela egiturazko arazoa konponduko eta “orain arteko pribatizazioaren bidean atzera egin eta anbulantzia zerbitzuaren publifikazioari” ekiteko eskatu diote langileek Eusko Jaurlaritzari, LABek antolaturiko... [+]
Pasaiako Portuko Agintaritza eta Algeposa taldea lan arriskuen babesa ez bermatzeagatik kondenatuak izan direla adierazi du Amiantoaren Biktimen Euskal Elkarte ASVIAMEk. Osakidetzak laneko gaixotasunak ezkutatu izana salatu dute.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.
Irakasleei oinarrizko yoga formazioa eman, gero gelan ikasleekin aplikatu dezaten, horretan dihardu Maite Eizmendik. Ikasle-irakasleak "lo" iritsi direla eskolara? Jolas-orduaren ostean ezin kontzentratuta daudela? Presio akademikoak itota dituela? Aktibatzeko,... [+]
Larrialdietan bukatu ohi duena ez da 20 kilometroko lasterketa egiteko prestatuta ez dagoelako; alderantziz, kirola egitera ohituta dauden 25-35 urteko gizonak dira gehiengoa, marka egin nahian topera joateagatik. Hala ziurtatu digu Donostiako ospitaleko mediku batek... [+]
Amurrioko anbulatorioko Etengabeko Arreta Gunean ez zen medikurik egon joan den igandean, Aiaraldeak informatu duenez. Hain justu, hainbat bizilagunek sinadura bilketa abiatu dute eskualdean: “Erabat normalizatu da Laudioko zein Amurrioko Etengabeko Arreta Guneetan mediku... [+]
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua aurkeztu du azaroaren 7an Donostian. Azala, ilea eta gorputzeko hainbat atal garbitzeko eta zaintzeko behar ditugun produktuak guk geuk egiteko argibide eta informazio osoa ematen du liburuak. Auzi hau ez da azalekoa,... [+]
Udazken betean gaudela arnas bideei erreparatu beharra daukagu, garai honetan ia gehienok izango baitugu katarroren bat. Hori bakarrik denean gustura, arnasbideetako gaitz larriagoak zeharo gaiztotuta dabilzkigulako azkenaldian. Gure artean aurre zaintza egitea ohitura zabaldua... [+]