“Polizia eredua aldatzeak ez du zigorgabetasuna amaitzea bermatzen”
- Poliziaren indarkeriari aurre egiteko giza eskubideen behatokia da IRIDIA. Doako lege aholkularitza eta laguntza psikosoziala eskaintzen die biktimei. Horrez gain, dibulgazio eta salaketa lanak egiten ditu behatokiak, komunikazio kanpainen bidez eta talde politikoekin eta parlamentarioekin dituen harremanen bitartez. IRIDIAko zuzendarikidea eta zuzenbide penaleko abokatua da Anaïs Franquesa (Vilafranca del Penedès, Herrialde Katalanak, 1983).
Azken hilabeteetako gertakarien ondorioz, foam jaurtigailuen erabilera eztabaidaren erdian kokatu da Herrialde Katalanetan zein Euskal Herrian.
Foam jaurtigailuek kalte handia eragin dezakete. Jatorrian, suzko armak ordezkatzeko sortu ziren eta NBEren nazioarteko araudiaren arabera, ezin dira bereizi gabe erabili. Hau da, ezin dira erabili manifestari talde baten aurka sakabanatzeko helburuarekin, ez daude horretarako pentsatuta.
Baina, adibidez, duela gutxi Mosso d’Esquadrek argitaratutako protokoloak ahalbidetzen du hori.
Gobernu osaketarako ERC eta CUP alderdien arteko aurreakordioari esker argitaratu den protokoloak asko kezkatzen gaitu. Jasotzen denez, baldin eta pertsona batek objekturen bat jaurtitzen badu, Esquadra Mossoek gorputz adarretara tiro egin dezakete. Horrek esan nahi du burura tiro egin dezaketela eta gero esan, adibidez, eskuetara tiro egiten ari zirela.
Arazo hori konpon daiteke foam jaurtigailuak beste tresna batengatik ordezkatuz? Zein izan beharko litzateke abiapuntua?
Beste arma batengatik ordezkatu edo ez erabakitzea azken katebegia da. Lehenik eta behin ikusi behar da agente batek delitu bat egiten badu, instituziotik bertatik emango zaion erantzuna zein izango den eta hori nola kontrola daitekeen. Kontrolerako eta fiskalizaziorako tresnak behar dira. Armak ordezkatzeak edo polizia eredua aldatzeak ez du inpunitatea amaitzea bermatzen.
Zertan oinarritzen dira kontrol eta fiskalizazio tresna horiek eta nork izan beharko luke horren ardura?
Argi dagoena da poliziaren egitura hierarkikoaren mende ez direla egon behar, organo independenteak izan behar dira. Poliziaren jokabide zehatzak auzitegiek epaitu behar dituzten ala ez ebaluatzeaz gain, zein arma eskuratzen den ere fiskalizatuko lukete.
Bitartean, zigorgabetasuna nagusi. Etsigarria da.
Poliziarengan konfiantza izan behar dugula esaten digute, baina poliziarekiko mesfidantza inpunitateak sortzen du, instituzioek zein auzitegiek erantzun sendorik ematen ez dutenean. Zigorgabetasun hori irauli behar da, eta pixkanaka goaz aurrera. 2020. urtean 135 agente ikertu ditugu IRIDIAn eta hori pentsaezina litzateke duela urte batzuk, are gutxiago epaiketara iristea edo polizia bat kondenatzera heltzea.
Gardentasunerako tresna gisa azalduta, Ertzaintzak iragarri du urtearen amaieran kamerak eramango dituela soinean, uniformeetan. Zer deritzozu?
Kamerak baliagarriak izan daitezke gardentasunerako, baina ikusi egin beharko da nork kontrolatuko dituen irudi horiek. Agenteak erabaki dezake noiz hasi eta noiz utzi grabatzeari? Ondoren, grabazio hori ikusteko aukera izango du? Edo irudi horiek organo independente batera bidaliko dira era zifratu batean, eta erakunde horrek erabaki dezake, salaketa jarriz gero, epaiketarako aurkeztu edo ez? Zenbat denboraz egongo dira gordeta irudi horiek? Galdera asko dago airean.
Beste ertz bat izan daiteke kontrolerako tresna bihur daitezkeela.
Jakina. Manifestazioetara nor joaten den ikusteko erabil daitezke kamerak, eta baita debekatuta dauden profil ideologikoak egiteko. Intimitate eskubidea urra dezakete…
Indarraren monopolioa du poliziak. Zer suposatzen du?
Manifestazioetan indar eskaladaren lehen katebegia poliziaren presentzia da, Erresuma Batuko College of Policing-ek adierazten duenez. Beraz, polizia armatuta egotea, ezkutuekin, kaskoekin, foam jaurtigailuekin eta abar, indarraren erabilera horretan beste maila bat igotzea bezala ulertu behar da. Tentsioa handitu dezake eta istiluak gertatu daitezke. Protestarako eskubidea zer den eta nola gauzatzen den hautemateko era da gakoa. Bermatu beharreko eskubide gisa edo mehatxu gisa ulertzen den.
Desokupa enpresa ultraeskuindarrarekin harremana izan du Ertzaintzak bideo batzuek erakusten dutenez. Katalunian ere gertatu da Mosso d’Esquadrekin. Oso larria da.
Hasteko, etxe kaleratzeak soilik agindu judizial baten bidez eraman daitezke aurrera. Desokupa enpresa pribatu bat da, ezin du horrelakorik burutu, are gutxiago indarkeria erabilita. Hainbat delitu bil ditzake horrek, hertsapenak, etxebizitza bortxatzea, eta abar. Beraz, Ertzaintzak etxe kaleratzea geldiarazi beharko luke. Desokuparen eta Ertzaintzaren edo Mosso d’Esquadren artean nolabaiteko lankidetza eta sinpatia egoteak kezka handia sortzen du. Ikusi behar da nondik datorren harreman hori, zein lotura egon daitekeen eskuin muturrarekin eta zergatik. Ikertu beharreko gai korapilotsua da.
“Giza eskubideen defentsan oinarritu ditut nire aktibismoa eta lan arloa. Mugimendu sozialek errepresioaren aurka egin duten lanetik edan dut. Plaça Catalunyaren hustuketa, esaterako, eskola izan zen niretzat. Mugimendu sozialek eta giza eskubideen aldeko erakundeok tolerantziaren mugak mugiaraztea lortu dugu. Orain, poliziaren indarkeria albiste da, onartezina dela eta gertatu ezin daitekeela berresten du iritzi publikoak”.
Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.
Donostian 2024ko martxoan jokatutako futbol partiduaren aurretik Ertzaintzak egindako kargetan, Amaya Zabarte zaleaz gain bigarren pertsona bat zauritu zuten, ustez foam pilota batekin begian jota. Orain, kasu hori ere ikertzeko agindu du Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak.
Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.
Larunbat arratsaldean istiluak izan ziren gaztetxe berriaren atarian, Ertzaintza gogor oldartu zen gaztetxeari babesa ematera joandakoen aurka. Hori dela eta, ehunka lagun bildu dira igande honetan foam jaurtigailu bidezko kargak salatzeko eta udalaren jarrera seinalatzeko... [+]
Jokin Aperribay Real Sociedadeko presidenteak azaldu du gertaturikoa “argitzeko” eskatu diola Polizia autonomikoari. Zauritutako Amaia Zabarteren familiak klubari egotzi dio publikoki ez gaitzestea erasoa.
2018ko maiatzean Getxoko Ertzaintzaren komisarian jipoitu zuten Silvia emakume migratu eta arrazializatua, bidegabeki atxilotu ostean. Epaiketan zigor arinak ezarri zizkioten ertzain bati, baina emakumea ere zigortu zuten desobedientzia leporatuta. Silviak Espainiako Epaitegi... [+]
Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.
Gutxienez hamabi poliziak inguratu zuten gaztea. Erail zuen agenteak esan du gainera joan zitzaiola agerraldia izan zuen gaztea, baina bertsio hori gezurtatu du lekuko batek. 2020an izan zen hilketa, eta orain ari dira epaiketa egiten.
Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburuak orain arteko bertsioari eutsi dio. Bestalde, esan du Amaya Zabartek, martxoan PSGren kontrako futbol partiduan Anoetan larri zauritutako Realeko zaleak, ez zuela bere deklarazioan aipatu ertzain batek ostikoa jo zionik.
Alde Zaharreko Gazte Asanbladak (AZGA) salatu du Donostiako Udaltzaingoak auzoko hainbat gazteren aurka astelehen gauean egindakoa: “Auzoko hainbat gazte futbolean jokatzen ari ziren Trinitate enparantzan, Udaltzaingoa hurbildu eta mehatxuka guztiak identifikatzeko agindua... [+]
1991n zauritu zuen larri ke pote batekin Espainiako Poliziak Iruñean eta 31 urte ondoren lortu du instituzio publiko baten aitortza biktima gisa. Espainiako Gobernuak ere kalte-ordaina ordaindu behar izan zion, baina ez da kasuagatik poliziarik zigortu.
Duela bi urte, Marokotik Melillara igaro nahian ari ziren ehunka pertsonari eraso egin zieten polizia-indarrek, eta gutxienez 70 lagun erail zituzten, nahiz eta kopuru zehatza ez dagoen argi. Gertakarien inguruko ikerketa amaitutzat jo dute Marokon, iritzita ez dagoela... [+]
2021ean Pablo Hasel rap musikariaren atxiloketaren aurka Bartzelonan egon zen manifestazioetako batean parte hartu zuen neskak eta begia galdu zuen mossoek jaurtitako foam bala baten ondorioz. Epailearen ustez, neskak “ondorioak bereganatu beharko lituzke”, istiluak... [+]