Artisau arrantzaleak eta haien ondarea kolokan
Elikadura burujabetzaz eta agroekologiaz hitz egitean lurra eta landareak datozkigu burura gehienetan, baina, zer ari da gertatzen arrantzarekin? Ondarroa 12 Milia elkarteak urteak daramatza itsas kontserbazioaren eta artisau arrantzaren alde lanean, formazioak eta ekimenak antolatzen. Orain, Bizilur Lankidetzarako eta Herrien Garapenerako Erakundearekin elkarlanean, beste proiektu bat jarri du martxan: Itsasoiko. Gure kostaldeko portuetan eguneko artisau arrantza desagertzeko arriskuan dagoela ikusita, zerbait egitea erabaki dute.
“Artisau arrantzaleak egunero ateratzen dira itsasora, eta arte txikiez baliatuz harrapatutako gertuko arraina dakarte portura”, azaldu du proiektuko kide den Eneko Batxillerrek. Gehienek autonomoki egiten dute lan, haien ontzien jabe dira eta bakarrik edo bizpahiru lagunekin aritzen dira. Azken urteotan, baina, nabarmen egin du behera eskala txikiko arrantza eredu horrek, eta zenbait portutan desagertzera ere iritsi da, arrantzaleak eta horien atzean zeuden ogibide asko galduz. “Arrazoiak arrazoi, kontua da ondare kultural handi bat ari garela galtzen”, gehitu du kideak.
Elikadura burujabetza pixkanaka eta pauso txikiz bada ere bere tokia irabazten ari den garaiotan, geroz eta arreta handiagoa jartzen dute kontsumitzaileek lurreko produktuak non eta nola ekoitzi diren jakiteko. Itsasotik datozenen kasuan, ordea, ez da gauza bera gertatzen: “Baserriko produktuak ongi identifikatzen ditugu eta kontsumo taldeak lan handia ari dira egiten. Bada, arrantzaren inguruan ez dago ia ezer". Hutsune hori betetzeko helburuarekin abiatu dute Itsasoiko proiektua; bertako eta sasoiko arrainaren kontsumoa ere elikadura burujabetzaren estrategian txertatzeko asmoz.
Lanketa instituzionalaz gain, formakuntza eta herri aktibazioa
Hiru ardatz nagusiren baitan ari dira lanean proiektuko kideak. Lehen helburua bertako eta sasoiko arrainaren eta honen arrantzaren inguruan sentsibilizazio materialak sortzea da. “Denok dakigu legatza zer den, baina badira beste espezie asko ez hain ezagunak eta gure portuetan asko sartzen direnak”. Horregatik, sasoiko espezieen gida eta dokumentala eginen dituzte, egoeraren inguruan kezka zabaltzeko eta alternatibak aktibatzeko. Bigarren ardatza kostaldeko herrietan ekimenak egitea da; Mutrikun, esaterako, eguneko artisau arrantza identifikatzeko zigilu bat jarri dute martxan. Ekimen horiek bultzatzeko ezinbestekoa da tokiko instituzioen laguntza, eta horixe bera da hirugarren ardatza: hurbileko instituzioekin lanketa amankomuna bultzatzea.
Eztabaida mahai gainean jartzeko eta herritarrak sentsibilizatzeko asmoz sortu da Itsasoiko. Norvegiatik datorren izokina edo bakailaoa erostea erabakitzen badugu, behintzat, arrantza eredu horren atzean dagoenaren jakitun izan gaitezela. “Inguraketa arrantza eta eredu handiagokoa ere hor daude, eta herria bertako arrainez elikatzeko horiek ere beharrezkoak dira. Hemen arazoa da orain arte bezala jarraituz gero, horiek bakarrik geldituko direla”.
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]