Hiru emakume zizare-humusa ekoizteko proiektuaren atzean
Bertako gatzagengatik da ezagun Arabako Añana eskualdea batik bat, baina duela bi urtetik, gatzarekin batere zerikusirik ez duen beste proiektu berezi bat ere badago martxan Zanbranan: Añanako Humusa. Andrea Cortes Paz, Estibaliz Ramirez Leiva eta Tania Busto Lopez dira ekoizpenaren atzean dauden kideak. “Ingurumenari lotutako hainbat jardueratan ari ginen hirurak lanean lehenagotik; hiri-baratzeetan, plangintza agroekologikoetan… gutako bat txiletarra da, eta han oso ongi ari ziren funtzionatzen zizare-humusaren esperientziak”. Han arrakasta izan bazuen, hemen zergatik ez? Proiektua martxan jartzeko lanean hasi ziren eta 2019ko otsailean abiatu zuten egitasmoa.
Zizare-konpostak lurrari onura asko dakarzkiola azaldute: lurrak eta landareek behar dituzten sustantzia eta mineral organikoak erakartzen ditu, nutrienteak hobeki bereganatzen ditu eta orokorrean lurrak egituratzen eta orekatzen ditu, beste gauza askoren artean. “Azken batean, lurra berreskuratzen ari garela diogu guk”, gehitu du Bustok.
Nola den zizare-humusaren ekoizpen prozesua? Labur-labur azalduta, hauxe da kontatu diguna: “Materia organikoa aurre-konpostatu egin behar da lehenik, tenperatura zehatz bat hartu behar du patogeno batzuk ezabatzeko. Behin materiala aurre-konpostatuta dagoenean, zizareak hori jaten doaz eta kaka egiten dute. Horixe da humusa”. Bizilagun abeltzain batek dituen behien gorotza erabiltzen dute humusa egiteko. “Urte erdia kanpoan egiten duten animaliak dira”. Prozesu guztia hurbilean eta jasangarritasun soziala, ekologikoa eta ekonomikoa bultzatuz ari dira egiten.
Eredu gutxi inguru hurbilean
Madrilen izan ziren Añanako Humusa proiektuko hiru kideak ikastaro bat jasotzen, eta gerora, Landa, Itsasertz eta Elikagaien Sustapenerako HAZI agentziarekin elkarlanean Zestoako Hezieko zizare-hazkuntza proiektuan ikasten eman zuten denbora bat. “Handik bueltan, gutako baten aitak zuen lursail batean hasi ginen lanean Zestoatik ekarri genituen zizare-gorriekin”.
Euskal Herrian zizare-humusa ekoizteko egitasmo gutxi dagoela dio Arabako ekoizleak. Aldiz, Asturiasen, Galizian, Extremaduran edo Madrilen ustiategi dezente ezagutzen dituzte. “Gasteiz inguruan eta Errioxa eta Burgos aldean badira batzuk, baina ez da hain ohikoa eta horietako gehienek gainera prezio oso baxuan saltzen dute produktua”. Antzeko egitasmo gehiago egongo balira zailtasun gutxiago izanen lituzketela uste du Bustok; izan ere, baimenak-eta lortzeko nahikoa lan izaten dute, ustiategi hauek zer diren definitu gabe dagoelako oraindik: “Ez dakite gu hondakinen kudeaketa alorrean sartu, edo abeltzaintza nukleo bezala hartu…”. Eskala txikian ekoizten dute humusa oraingoz, inguruko baratze txikietarako.
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Urteak dira Bergaran kontsumoaz eta lehen sektoreaz lanketa zabala egiten hasi zirela. Ereindajan kooperatibaren eta Elikadura Mahaiaren sorrerak bultzada izan ziren lanketa orokor horretan. Azken urteotan, azoka plazaren inguruko hausnarketa prozesuan buru-belarri aritu dira... [+]