Ramses II.aren bidaia Parisera
Le Bourget (Île-de-France), 1976ko irailaren 26a. Ramses II.a faraoiaren momia zeraman hegazkin militarrak lur hartu zuen.
Harrera egin zioten Alice Saunier-Seité Frantziako Unibertsitateetako estatu-idazkariak, Egiptoko Arabiar Errepublikako enbaxadoreak, Le Bourget hegazkin-baseko jeneral buruak eta Guardia Nazionaleko destakamendu batek. Orduan agintean zegoen edozein estatubururentzat prestatutako protokoloa ezarri zieten duela 3.000 urteko gorpuzki haiei. Faraoiari egotzitako lorpen zaharrei titulu berriak erantsi zizkieten: “Hegazkinez bidaiatu duen lehen faraoia”, ”Antzinaroko lehen agintaria pasaporte ofiziala lortzen”…
Ramsesena ez zen Parisera (edo Londresera, Berlinera…) bidaiatu zuen lehen momia; Napoleonen garaitik aurrera, ondarearen espoliazio gupidagabean, milaka eta milaka momia lapurtu zituzten Egiptotik, Mendebaldeko museoen funtsak elikatzeko. Baina Ramses “sendatzera” bidali zuten Parisera; momiaren kontserbazio egoera oso larria zen eta Egipton ez zegoen konpontzeko baliabide eta teknologiarik. Zortzi hilabetetan zati hondatuenak berregin eta josi zituzten, eta gamma izpiez tratatu zuten gorpua, bakterioak eta onddoak uxatzeko. Tratamendua amaituta, Kairoko Museora itzuli zen faraoia.
Ramses II.a 87 urterekin hil zen K.a 1213an, 66. agintaldia eta gero. Ehunka monumentu, erliebe eta margolanetan utzi zituen idatzita bere garaipen militar eta lorpen handiak. Baina azken urteotan arkeologia hori guztia zalantzan jartzen ari da. Esaterako, Kadesheko guduan hititak garaitu zituela zizelkatu arazi zuen han eta hemen, baina egungo frogek diote egiptoarrek ez zutela hiria konkistatzea lortu eta, gehienez ere, guduaren emaitza berdinketa teknikotzat jo daitekeela. Eta 2018an britainiar arkeologo talde batek Libia eta Egiptoren arteko mugako aztarnategiak ikertu zituenean, ikusi zuten egiptoarrek libiar eta nubiarrekin harreman baketsu eta emankorrak zituztela; Ramsesen arabera, ordea, muga eremu gatazkatsua zen, eta soilik bere estrategia bikainei esker lortu zuen arerioak kontrolpean izatea. Horregatik, beste titulu bat ere ipini diote azkenaldian faraoiari: fake news-en asmatzaile.
1976ko Paris-Le Bourget aireportuko hitzaldi ofizial solemnean Saunier-Seité estatu idazkariak zera esan zuen: “Frantziak harrera egiten die Antzinaro osoko estatuburu handienetakoaren gorpuzkiei”. Eta horrek erakusten du Ramses II.a Antzinaro osoko propagandista handienetakoa izan zela...
Orain dela hilabetetxo batzuk eztabaida bizia piztu zen sare sozialetan. Bi bando buruz buru: Euskal Herria kolonia bat ote da? Nire uste apalean, ika-mika haren muina kolonialismo eta inperialismo hitzen definizioan zegoen, oso modu ezberdinean erabiltzen ari baitziren hitzok... [+]
Duela aste batzuk Sony etxeak Rise of the Rōnin bideojokoa kaleratu du, eta adituek jokoaren kokapen historikoa nabarmendu dute orduz geroztik. Jokoa XIX. mende erdialdeko Japonian kokatuta dago, Yokohama, Edo eta Kyoto inguruetan.
Edo aroaren azken urteak izan ziren... [+]
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Malin, Burkina Fason eta Nigerren Frantzia haizatua da. Mendebaldeko potentziek haien eragina galtzen ari dira Afrikako kolonia zaharretan. Afrika frankofonoko populazioa bereziki gaztea da, eta ez du frantses kolonialismoa zuzenki ezagutu. 35 urtez peko gazteek populazioaren... [+]
Ghana, 1823. Ashanti Inperioaren eta britainiarren arteko lehen gerra hasi zen. Guztira lau gerra izan ziren bien artean, eta gatazka 1901 arte luzatu zen. Lehenago, europarrek herrialdeko Urrezko Kosta kontrolatzen zuten. Baina 1807ko esklabotzaren abolizioaren ondorioz,... [+]
Herri axolagabea! Zein ezberdina izango litzatekeen zuen patua, askatasunaren prezioa ezagutuko bazenute! Baina ez da berandu. Emakumea eta gaztea naizen arren, heriotzari aurre egiteko ausardia dut orain, eta mila aldiz gehiagotan ere izango nuke, ez ahaztu!".
Hitz... [+]
Arrazakeria zientifikoa asmatu zenetik, hamaika dira Europan zehar zabaldu ziren uste eta ideia arrazistak XIX. eta XX. mendeetan. Donostia, esklabo portu ohia izanik, ez zen zertan salbuespena izan. 1926an izan zen lehen giza zoologikoa.
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
Epaileek zuten azken hitza eta hala eman dute: La Negresse auzoak hala izaten jarraituko du Paueko Administrazio Auzitegiaren ebazpenaren ondoren, Miarritzeko Herriko Etxearen iritziarekin bat eginda. Izena aldatzeko auzibidea Mémoires et Partages (Oroimenak eta... [+]
Marcus Rediker historialari estatubatuarrak kapitalismoaren aurkako erresistentzien hasiera arakatu du, marinelen eta pirateriaren historiara iritsi arte.
Julian de Zulueta esklabista arabarraren inguruko erakusketa ikusgai dago LABE espazioan.
Julián de Zulueta y Amondo esklabista arabarra eta bere negozioak ardatz hartuta Azukre Beltza erakusketa “murgiltzailea” sortu du Irati Antía Zuaznabar gasteiztarrak, eta asteazkenean inauguratuko du hiriburuko LABE espazioan. Zulueta XIX. mendeko... [+]
Iruñeko Katu tabernan oihuka kantatzen zen, Malincheren madarikazio kantu famatua: "Y en ese error, entregamos la grandeza del pasado, y en ese error nos quedamos trescientos años esclavos".
Hego Amerikan –bereziki Kolonbian– jaioa izatea... [+]