Ramses II.aren bidaia Parisera
Le Bourget (Île-de-France), 1976ko irailaren 26a. Ramses II.a faraoiaren momia zeraman hegazkin militarrak lur hartu zuen.
Harrera egin zioten Alice Saunier-Seité Frantziako Unibertsitateetako estatu-idazkariak, Egiptoko Arabiar Errepublikako enbaxadoreak, Le Bourget hegazkin-baseko jeneral buruak eta Guardia Nazionaleko destakamendu batek. Orduan agintean zegoen edozein estatubururentzat prestatutako protokoloa ezarri zieten duela 3.000 urteko gorpuzki haiei. Faraoiari egotzitako lorpen zaharrei titulu berriak erantsi zizkieten: “Hegazkinez bidaiatu duen lehen faraoia”, ”Antzinaroko lehen agintaria pasaporte ofiziala lortzen”…
Ramsesena ez zen Parisera (edo Londresera, Berlinera…) bidaiatu zuen lehen momia; Napoleonen garaitik aurrera, ondarearen espoliazio gupidagabean, milaka eta milaka momia lapurtu zituzten Egiptotik, Mendebaldeko museoen funtsak elikatzeko. Baina Ramses “sendatzera” bidali zuten Parisera; momiaren kontserbazio egoera oso larria zen eta Egipton ez zegoen konpontzeko baliabide eta teknologiarik. Zortzi hilabetetan zati hondatuenak berregin eta josi zituzten, eta gamma izpiez tratatu zuten gorpua, bakterioak eta onddoak uxatzeko. Tratamendua amaituta, Kairoko Museora itzuli zen faraoia.
Ramses II.a 87 urterekin hil zen K.a 1213an, 66. agintaldia eta gero. Ehunka monumentu, erliebe eta margolanetan utzi zituen idatzita bere garaipen militar eta lorpen handiak. Baina azken urteotan arkeologia hori guztia zalantzan jartzen ari da. Esaterako, Kadesheko guduan hititak garaitu zituela zizelkatu arazi zuen han eta hemen, baina egungo frogek diote egiptoarrek ez zutela hiria konkistatzea lortu eta, gehienez ere, guduaren emaitza berdinketa teknikotzat jo daitekeela. Eta 2018an britainiar arkeologo talde batek Libia eta Egiptoren arteko mugako aztarnategiak ikertu zituenean, ikusi zuten egiptoarrek libiar eta nubiarrekin harreman baketsu eta emankorrak zituztela; Ramsesen arabera, ordea, muga eremu gatazkatsua zen, eta soilik bere estrategia bikainei esker lortu zuen arerioak kontrolpean izatea. Horregatik, beste titulu bat ere ipini diote azkenaldian faraoiari: fake news-en asmatzaile.
1976ko Paris-Le Bourget aireportuko hitzaldi ofizial solemnean Saunier-Seité estatu idazkariak zera esan zuen: “Frantziak harrera egiten die Antzinaro osoko estatuburu handienetakoaren gorpuzkiei”. Eta horrek erakusten du Ramses II.a Antzinaro osoko propagandista handienetakoa izan zela...
Gurera ekarri dugu Achille Mbenbe politologo kamerundarraren "nekropolitika" terminoa. Heriotzaren prismatik begiratzen die herritartasunari eta botereari, eta argi uzten digu pertsona multzo batzuen biziak gutxietsiak, balio gabekoak eta beraz, lasai asko desagertu... [+]
Beste detektibe triste baten telesail bat ikusi berri dut. Eskoziako irla urrun batean gertatzen dira trama guztiak. Badakizue nola funtzionatzen duten fikzio horiek: hildako asko, jende arrunta baina ez hainbeste, eta paisaia berde iluna. Oraingo honetan duela urte pila bat... [+]
Pitzatu samar dagoen astakirten baten ateraldia bailitzan hartu zen –Europan batik bat, baina baita gainerako bazterretan ere– 2019ko abuztuan Donald Trump, AEBetako presidenteak Groenlandia erosteko azaldu zuen asmoa.
Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]
2017an Indonesiak eta Herbehereek akordio bat sinatu zuten, Europako herrialdeak hiru mendeko kolonialismoaren ondorioz lapurtutako ondarea itzul tzeko helburuarekin. Gusti Agung Wesaka Puja itzultze prozesuaren arduradun indonesiarraren hitzetan, akordio hori... [+]
Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]
Azaroaren 4an itzuli die Frantziak benindarrei Katakle errege-aulkia, duela 132 urteko triskantzan frantses kolonoek lapurtu zietena. Memoriaren, aitortzaren eta ondare kulturalaren izenean, Europan zehar dituzten lapurtutako 500.000 objektuak berreskuratu nahi dituzte Afrikako... [+]
Washington (AEB), 1807. AEBetako Konstituzioak esklaboen trafiko transatlantikoa debekatu zuen. Horrek ez du esan nahi esklabotza abolitu zenik, esklaboen iturri nagusia eten zela baizik. Hala, emakumezko esklaboak bihurtu ziren esklabo berriak “ekoizteko” bide... [+]
Commonwealth-eko herrialdeen gailurra hasi da ostiral honetan Samoako Estatuan (Ozeania) eta bertan, Karibeko herrialdeak eskatu diote Erresuma Batuari onar dezala bere iragan esklabista, barkamena eska dezala eta kalte-ordainak egin ditzala.
Nobel Akademiak iragarri ditu Medikuntzako, Fisikako eta Kimikako aurtengo irabazleak. Zazpi dira, eta zazpiak, gizonak, denak zuriak, eta AEB edo Erresuma Batukoak. Guztiz bete da, beraz, egun batzuk lehenago Nature aldizkariak egindako iragarpena. Aurreko urteetako irabazleen... [+]
Ez da kasualitatea Hispanitatearen eguna, Guardia Zibilarena eta Pilarreko amabirjinarena data berean izatea. Hirurek egitura zapaltzaileak irudikatzen dituzte (estatua, armada eta eliza). Bestalde, indigenen erresistentzia eta Espainiako Estatuak bere armada militar eta... [+]
1492ko urriaren 12an ez zen soilik Amerikako jatorrizko herrien genozidioa hasi. Europa munduko potentzia bilakatuko zuen Atlantikoko esklabotzaren negozioari ere bidea zabaldu zitzaion. Sistema kolonial erraldoi hori ezinezko zatekeen Cádiz bezalako metropolirik gabe:... [+]