B’Tselem erakundeak, giza eskubideen aldeko elkarte israeldarrik sendoenak, urtarrilaren 12an ozenki aldarrikatu du Jordan ibaiaren eta Mediterraneoaren arteko eremu osoan indarrean dagoen erregimen politikoa argi eta garbi dela apartheid-a: sistema supremazista bat betikotu nahi duena herritar juduen nagusitasuna eremu berean bizi diren palestinarren gainetik. Aspalditik ekintzetan erakutsia, 2018tik Israelek bere Konstituzioan dauka txertaturik.
B’Tselem 1989ko otsailean sortu zuen Israelgo abokatu, intelektual eta akademiko talde handi batek lehen Intifada betean eta taldeari helburutzat jarri zioten beren estatuak lurralde okupatuetan egiten dituen giza eskubideen urraketak dokumentatzea, izena hartuta Bibliako Genesia ataletik: “Jainkoak bere antzeko (“b’tselem Elohim”, hebraieraz) egin zuen gizakia”. Gizaki guztiak, alegia.
Israelgoa apartheid-estatu bat dela esaten ez dira lehenak izan B’Tselemgoak, baina honen deklarazioa benetako mugarria gerta daiteke Ekialde Hurbileko gatazkaz munduak daukan pertzepzioan, 31 urteko lan eta erreflexioen ostean ozenki aldarrikatu baitu Israelek bere kontrolpeko eremu osoa kudeatzen duela apartheid izena dagokion eredu bakar baten arabera: “Irudika ditzakegu hainbat bide justiziazko etorkizun batera iristeko Jordan ibaitik Mediterraneora arteko eskualde honetan, baina hasteko denok esan behar diogu ezetz apartheid-ari”. B’Tselemen agiriak zehatz-mehatz deskribatzen ditu apartheid hitza erabili beharra argudiatzeko arrazoiak. Hona xehetasunon zenbait tanta.
14 milioi jende bizi dira Jordan ibaitik Mediterraneora artean, erdiak juduak eta beste erdiak palestinarrak. Diskurtso publiko, politiko, juridiko eta mediatikoetan aditzera ematen da bi erregimen ezberdinetan bizi direla, 1949ko armistizioan markatutako Lerro Berdearen alde banatan. Alde batean, Israel estatu burujabean 9 milioi pertsona, denak herritartasun israeldarraren jabe,
nahiz eta ez denak izan judu (ia 2 milioi palestinarrak dira, arabiar israeldarrak ere deituak). Lerro Berdearen beste aldean, 1967an Israelek okupatutako lurraldean etorkizuneko negoziaketek zehaztu beharko omen duen estatutu baten zain diraute 5 milioi palestinarrek, 51 urtez luzatu den okupazio militar ‘probisionalean’.
Baina bost hamarkada luzeotan ehunka mila kolono judu kokatu dira Zisjordaniako kolonia egonkorretan eta bizi dira de facto Lerro Berdearen mendebaldean bailiran, Israelen bezala. Gainera, Ekialdeko Jerusalem ofizialki bereganatu du Israelek eta Zisjordania praktikan bere egin du. Beraz, bi erregimen ezberdin izatearen uste horrek nahasten du benetako egoera zuzen interpretatzea: eskualde osoa bizi dela erregimen berean.
B’Tselemek 1989an helburutzat hartu zuen Zisjordanian –Eki-Jerusalem barne– eta Gazan Israelek egindako eskubide urraketak salatzea, uko eginez muturra sartzeari Israel estatuko barne egoeran. Baina geroztik Israelek praktikan ezarritako de facto-zko aldaketez gain 2018an funtsezko aldaketa egin zuen bere Konstituzioan, legez deklaratuz Israel “jende juduen nazio-estatu”. Eta errematatzeko, parlamentuak 2020an Zisjordaniaren zati osoak bereganatu ditu formalki.
“Horrek guztiak esan nahi du lurralde okupatuetan gertatzen dena ezin dela ulertu Israelek kontrolatzen duen eremuaren osotasunetik at. Jada ez dira egokiak azken urteotan egoera deskribatzeko aipatu ditugun kontzeptuak, “okupazio luzatua” bezalakoak. Giza eskubideen bortxaketen kontra eraginkortasunez borrokatzeko, eskualde osoan agintzen duen erregimena dago definitu beharra. Eta errealitatea da Mediterraneotik Jordanera bitarteko eskualde osoan Israelgo erregimenak erabiltzen
dituen lege, praktika eta estatu biolentzia antolatuta daudela talde batek –juduek– bestearen gainean –palestinarrak– supremazia eraiki dezan”.
XXI. MENDEKO APARTHEID-A
Herritar juduak eskualde osoan bizi dira eremu bakarra bailitzan, haientzat ez da Lerro Berderik, bazter orotan dauzkate
eskubide guztiak. Aldiz, eremu-zatiketa bizi duten bakarrak dira palestinarrak, hauentzako eskualdea mosaiko bat da.
Palestinar batzuk, 1949ko mugen barruan Lerro Berdearen mendebaldera bizi direnak, Israelgo herritar dira eta eskubide
asko dituzte –nahiz eta ez juduen guztiak–. Zisjordania okupatua, 2020ko legez bereganatua bezala gainerako guztia,
Israelek berea balu erabiltzen du eta hemen bizi diren 2,6 milioi palestinarrak dozenaka eremu txiki eta itxitan pilatzen dira, juduen aginte militar zorrotzaren mende eta eskubide politikorik gabe. Bai Palestinako Agintaritzak kontrolatzen duen Zisjordaniaren %40a eta bai Israelek bere militarrak bezala kolonoak atera zituen Gaza txikia, bere 2 milioi herritar
palestinarrekin, horiek ere zorrotz kontrolatzen ditu Israelek.
Aipatu eremu ezberdin guztiotako bakoitzean Israelek eskubide multzo ezberdina aitortzen die palestinarrei, beti juduei aitortutakoa baino mugatuagoa. Eta lau metodo nagusi darabiltza apartheid israeldarrak juduen supremazia sustatzeko. Horietatik bi eskualde osoan ezarrita dauzka: etorkin ez-juduei Israelera etortzea eragoztea eta palestinarrei lurrak kentzea soilik juduentzako diren kolonia berriak eraikitzeko. Beste bi metodo gehiago erabiltzen ditu soilik lurralde okupatuetan: palestinarren
mugimenduak eragozteko neurriak eta haiei eskubide politikoak ukatzea.
Hego Afrikako apartheid ezagunarekin alderatu ote daitekeen Israelgoa? Baietz diote B’Tselemdik. Hego Afrikan herritarren
arteko ezberdintasuna larruazalaren koloreak erabakitzen zuen; Israelen, nazionalitateak eta etnizitateak. Erakundearen zuzendari nagusi Hagai El-Adek esan duen moduan, apartheid 2.0 da Israelgoa, Hego Afrikakoa bezain supremazista baina metodo eta tekniketan sofistikatuagoa. “2018an Konstituzioan sartu den aldaketak herri juduaren autodeterminazioa ezartzen du gainerako guztiak kanpo utzita. Konstituzioak dio Israelen (eta munduko beste edonon) juduen eta ez-juduen artean bereiztea
oinarrizkoa eta legezkoa dela. Horretatik abiatuta, instituzionalizatu egin du juduen aldeko diskriminazioa erresidentzia
eskubidean, lurren jabegoan, herritartasunean, hizkuntzan eta kulturan. Orain juduen supremazia Konstituzioan dago ezarrita”.
Horrela ikusita, apartheid-aren beste balentria lotsagabe bat gehiago da COVID-19aren txertoekin Israelek egin duena, bere herritarren zati hautatua munduaren txertatze eredu bihurtuz eta herritar gaitzetsiak –palestinarrak–, pandemiaren mende utziz erruki gabe.
Hego Afrikako apartheid-arekin egin zen bezala, inork ez luke negoziorik egin behar horrelako herrialde batekin. Are gutxiago, Beasaingo CAF tren ekoizlearen kasuan bezala, herritarren segregazioa areagotuko duen azpiegitura bat eraikitzeko baldin bada.
Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]
Migratzaile familia batek irekitako denda baten aurrean ikur frankistak jarri dituztela salatu du Zurekin Nafarroa ezker koalizioak. Fiskaltzari eraman dizkiote datuak, gorroto delitu bat egon daitekeelako pankarta horren atzean.
Martutene auzoan lapurretak ugaritu direla aitzakia hartuta, iaztik, hainbat dira Martutene auzoan eztabaida eta polemikak. Segurtasun talde bat sortu zuten hainbat bizilagunek, “Ertzaintzak ezer egiten ez zuela iritzita”. Pauso bat urrunago joan dira orain, eta... [+]
Gorroto-gertakarien kopurua 2022. urtearekin alderatuta %35 txikiagoa izan zen, baina bigarren kopururik handiena da azken zortzi urteetan. Tipologiari dagokionez, lesioak (%32) eta mehatxuak (%24) nabarmendu ziren. Delituak jasan zituztenen erdia baino gehiago migratutako... [+]
Gizon bilbotar zuri bat epaitua izan da bere bikotekidea (emakume migratua) bizirik erre izana leporatuta. Feminizidio frustratu horrek agerian uzten du biktimek bizi duten babesgabetasuna, indarkeria matxista arrazakeriarekin uztartzen denean.
Cimade elkarteak emandako datuen arabera, %55a aske geratu bazen ere, 2023an 351 pertsona atxilotu zituzten paperik gabekoak atxikitzeko zentroan. Gehienak Aljeria, Maroko eta Tunisiako jatorria zuten.
Apirilaren 18an, Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea deitu zuen, Bilboko manteroen aurkako arrazakeria eta indarkeria poliziala salatzeko.
Asmatuz gero, ziur asko, eraginkorragoa da keinu bat, hitz bat baino. Zenbat bider esan eta ezeztatu dugu mila hitzek irudi batek baino gehiago balio dutela. Barkatu, alderantziz da. Ez da bakoitzak zenbat balio duen, da zertarako. Zerbait ulertzen burua bihurritu nahi... [+]
Hainbat herritarri suzko arma batekin tiro egin ostean bi pertsona zauritu zituzten udaltzainek, horietako bat larri, pasa den martxoaren 21ean, Barakaldon. Tirokatuak kalean bizi ziren magrebtar jatorrikoak izatea ez dela kasualitatea dio 77 elkartek sinaturiko adierazpenak:... [+]
Ostegun goizeko 8:00etatik 12:20era Polizia operazio handia egon da Donostiako Martutene auzoko etxe okupatu batean. Espainiako Poliziak, Ertzaintzak eta Udaltzaingoak elkarrekin egin dute operazioa, “atzerritarren bulegoaren operazioa” dela azaldu dute. Donostiako... [+]
Arrazakeria, diskriminazioa eta islamofobia salatu ditu langileak, eta Iruñeko Lan Ikuskaritzaren aurrean elkarretaratzea egin dute, SOS Arrazakeriak eta LAB sindikatuak deituta. Ikuskaritzak salaketa itxi du, eta onartu egin du Misericordia enpresaren argudiaketa, dioena... [+]
Donostiako Egia auzoan, azken hilabeteetan, bizilagunen artean segurtasunaren inguruko kezka handitu da, eta “beldur eta urduritasunak duen garrantzia aitortu eta sentimendu horiei lekua” egin behar zaiela aldarrikatu dute.