Antoine Compagnon aipatu, berriki eman duen azken lezioa Collège de France prestigiotsuan, eta, jubilatu den honetan, aitortu beharra dut inspiragarri izan zaidala, ezagutza iturri, sarri asko mirail, egiazko maisu. Literaturaz dakidan gutxiaren parte handi bat hari zor diodala, alegia, han-hemenka harrapatu dizkiodan mintzaldiei, artikuluei, liburuei. Pentsa, apalategiak txukundu nituen batean El demonio de la literatura saiakeraren hiru ale zenbatzera iritsi nintzen. Eta eduki zehatz batzuez harago: hartu diot egonarria, munduan ibiltzeko modu bat, laburtuz, Perecen hura, bizitza nola erabili.

Beste maisu batek, Jordi Llovetek, badu liburu bat, hain zuzen Els mestres izenekoa, zeinean egiten dien omenaldia pertsona eta intelektual gisa osatzeko erabakigarri izan zaizkion bost maisuri: Miquel Batllori, José Manuel Blecua, Martí de Riquer, José María Valverde eta Antoni Comas. Bostak ere aski diferente, partekatzen dituzte hainbat ezaugarri: batere botere goserik gabeak, fede izugarria zioten hitz idatziari, eta batez ere lana, lana eta lana egiteko gaitasuna –ni sekula inoren maisu izango ez naizenaren proba definitiboa–. Eta, inportanteena, ematen duenez jende diskretua zen, umila, jende ona. Halako maisurik ez dago jada, dio Llovetek. Esango nuke ez dagoela Llovet bezalakorik ere –nik dagoeneko ez nituen ezagutu Bartzelonako Unibertsitate Autonomoan, nahiz paraleloki Llovetek klaseak ematen zituen oraindik Bartzelonako Unibertsitatean–.

Eta hala ere gogoratzen ditut irakasle batzuk –nola ahaztu, adibidez, 3 bat jarri zidan hura–, gogoratzen dut denborarekin maisu-maistra bilakatu direnak; eta irakasle izan gabe, are batzuk sekula aurrez aurre izan gabe ere, paper hori, hitzaren zentzu zabalenean, bete dutenak. Ez dut uste lortu dutenik nitaz pertsona bertutetsu eta ilustratu bat egitea. Baina gauzak erakutsi dizkiote gauza horiek oraindik ez zekizkienari. Eta esango nuke halako zerbait dela irakastea.