Ezin da
Ezin da idatzi garai hartan zer gertatu zen, dena txikitzea litzatekeelako, zubi denak erretzea”. Joxean Larrañaga ‘Urko’-ren hitzak dira, Berria egunkarian berri-berrikitan egindako elkarrizketa batean. Joan den mendeko 80ko eta 90eko hamarkadez ari da kantari donostiarra, urte horietan ezker abertzaleak –ezker abertzalearen zati batek, nahiago bada– zenbait euskal sortzaileri, musikariei batez ere, egindako jazarpen ankerraz. “Proskritoak” deitzen ditu bera eta bere egoera berean zeudenak.
Imanol Lartzabal kantariaren kasua da ezagunena. Ez bakarra. Xabier Letek pairatu zuena oroitarazi ziguten joan den urtean, haren heriotzaren hamargarren urteurrena dela-eta plazaratu diren lanetan. Oroitarazi bai, baina sobera nabarmendu gabe, haren biografiaren bertze pasarte batzuen gisara (Joxan Artzerekin bezala, lotsa-emangarri bide zaio hainbati bizitzaren azken urteetan
"Berradiskidetzea hitz handixkoa izanagatik ere, zekenenak ere onartzen du zenbat irabazi dugun indarkeria politikoak gure artean pizten zituen zatiketa eta ika-mikak ehorztearekin"
Lete kristautasunera itzuli zela jakitea). Hainbertze urteren ondotik, zauria itxi ez den seinale.
Ikusi noraino darion materia, Larrañagak berak nahiago baitu gai horretaz ez luzatu. Uko egiten dio xehetasunak emateari. “Ezin da idatzi garai hartan zer gertatu zen”. Ongi irakurri duzue, ezin da. Eta arrazoitu egiten du: “Dena txikitzea litzatekeelako, zubi denak erretzea”. Isiltasuna, bakearen amoreagatik.
Atxagak iragarri zuen La pelota vasca film gogoangarrian: “ETAren jarduna hain zaigu pisua, ezen, desagertzen denean, hegaz egiten ahalko baitugu”. Hegaz, ez dakit; egia da euskaldunon arteko giroa ikaragarri aldatu dela azken 20 urteetan. Berradiskidetzea hitz handixkoa izanagatik ere, zekenenak ere onartzen du zenbat irabazi dugun indarkeria politikoak gure artean pizten zituen zatiketa eta ika-mikak ehorztearekin. Kulturaren esparruan, inon baino nabarmenago.
Itsu batek ere ikusten du. Zubiak zutitu dira berriz. Aiseago aritzen gara elkarlanean. Hobeki bizi gara, erosoago. Nola ez gaitu, bada, izularrituko duela 30-40 urteko garai latzetara itzultzen ahal garela pentsatze hutsak? Bide berri eta eztiagoak bidesaria badu, ordea: ahanztura. Bazterrak harrotu nahi ez badituzu, ez harrotu sobera iragana. Ez ekarri gogora puteatzen ninduten/zintugun garaiak. Ezin da horietaz idatzi, mintzatu, eztabaidatu. Memoria historikoa? Aukeran, nahiago ez.
Isiltasun hitzarmen bat dugu, isilpekoa. Normala da. Ulergarria da. Agian ona ere bada. Ez uka pixka bat tristea ere badela.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Hezkuntza publikoko irakasleok hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]
Ekonomialariei asko gustatzen zaizkie merkatuen jokabideak adierazten dituzten grafikoak, kurbak alegia. Deigarria egin zait zentzu horretan Pluralistic webguneko “The future of Amazon coders is the present of Amazon warehouse workers” artikuluan (Amazonen... [+]
Ikaslez lepo zegoen Leioako Hezkuntza Fakultatea pasa den asteazkenean, Samantha Hudson zetorrelako. 1999an jaiotako Mallorcako artista, abeslari eta influencer transgeneroa da. Kantatzen Duen Herria topaketetako izarrak ilara amaigabea zuen selfie eta autografoak emateko, eta... [+]
Bekatu bat aitortu behar dut hemen. Duela lau urte, ohitura berri bat sarrarazi nuen nire bizian: igande gauetan, kaka kanoi baten antzera "informazio" jarraikia hedatzen duen CNews telebista kate ultraeskuindarra begiratzen hasi nintzen. Hasieran ordu erdi bat astero... [+]
Kointzidentzia harrigarriak daude bizitzan. Izan ere, zenbat ikusle elkartu litezke Arriaga antzokian? Zenbat komun ote daude solairu bakoitzean? Zein probabilitate dago Gipuzkoako emakume bik sartu-irtenean leku eta istant berean kointziditzeko, 35 urtean elkar ikusi barik egon... [+]
Transfeminismoak argia eta konplexutasuna ekarri ditu gorputz, genero eta desirei buruzko eztabaidetara. Hala ere, itzalak ere sortu ditu. Ustezko koherentzia politiko erradikal baten izenean –askotan hegemonia oso zehatz bati lotua–, diskurtso transfeminista batzuek... [+]
Garai kuriosoak bizi ditugu eta bizi gaituzte, zinez. Hezkuntza krisian dela dioten garaiak dira eta, gutxien-gutxienean, aliritzira, ba aizue, 2.361 urte ditu gaurgero boladatxoak.
Ez zen ba debalde joan Aristoteles bere maisu maite Platonen akademiatik lizeo bat muntatzeko... [+]
Ukrainako gerrar hasierako zergatiak ez dira azaldu zizkigutenak bakarrik, beste arrazoi batzuk ere badaudelako. Errusiak zioen Ukrainako errusiar hiztunen defentsarako urrats bat eman behar zuela; Ukrainako Gobernuak, aldiz, Errusiaren armadari aurre egin behar zitzaiola,... [+]
Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Berriki zabaldu da Gazako lurralderako Egiptok egindako hirigintza-antolaketa plana. Marrazki batean jaso dira etorkizuneko kale, eraikin eta iruditeria, oraindik metraila eta lehergailuen usaina darion errealitate baten gain. Hirigintza proposamena, beste bonba jaurtiketa bat... [+]
Bizitza erdigunean jartzeko abagunea ikusi genuen feministok zein ekologistok Covid-19 pandemia garaian. Ez ginen inozoak, bagenekien boteretsuak eta herritar asko gustura itzuliko zirela betiko normaltasunera. Bereziki, konfinamendu samurra pasa zutenak haien txaletetan edo... [+]
Segurtasun falta dagoen irudipena handitu dela azaldu du Eustaten azken txostenak. Gurean, Trapagaranen, Segurtasuna orain, delinkuenteen aurka manifestaziora deitu dute herritar batzuek.
Bi izan dira sentsazio hori zabaltzeko arrazoiak. Batetik, udalak Udaltzaingoaren... [+]
Badira etxebizitzak saltzeko atarietara harpidetuta daudenak, etxe bat erosi nahiko luketelako. Tarteka etxeak ikusteko hitzorduak ere egiten dituzte, eta seguru nago saltzaileak badakiela pertsona horiek ez dutela etxea erosiko, ez bisitan etxeari aurkitzen dizkioten baina... [+]