“Osasun publikoaren eta askatasun politikoen arteko dikotomia faltsua hautsi behar da”
Soziologia, ekonomia eta kazetaritza lanak uztartzen ditu Isabel Benítezek (Badajoz, 1981). Bartzelonara heldu bezain laster, mugimendu sozialetan hasi zuen ibilbidea: ikasle mugimenduan, COS sindikatuan eta etxebizitzaren aldeko borrokan. Karl Marxen pentsamendua lantzen duen Taifa mintegiko kidea da eta La Directa hedabidean kolaboratzaile gisa dihardu. Pandemiak arlo ekonomikoan eta sozialean ekarritako ondorioak aztertu ditu.
Pairatzen ari garen krisi ekonomikoa pandemiaren ondorioa da edo lehenagoko testuinguru batean kokatu behar da?
Krisi ekonomikoa ez da pandemiaren ondorio zuzena, hori da egin beharreko lehen irakurketa. 2008ko krisira jo behar dugu eta gogoratu programa neoliberalak bultzatutako murrizketa eta zorpretze politiken ondorioz desberdintasunak nabarmendu zirela gizartean. Pandemiak desberdintasun horiek azaleratu eta areagotu ditu, besterik ez. Orain paradoxa baten aurrean gaude: jarduera ekonomikoari eusten saiatzeko funts publikoak erabili beharra.
Eman dezake enplegua aldi baterako erregulatzeko espedienteena enplegu suntsiketa ekiditen saiatzeko mekanismoa dela, baina epe laburreko irtenbidea da. Zer dator gero?
Zorpetze mekanismo horrek polarizazio soziala handituko du arlo guztietan: etxebizitza duina izateko zailtasunak, enplegu suntsiketa, soldaten debaluazioa... prekarizazio eta bazterketa sozial handiagoa dakar. Argi izan behar dugu ez dugula inoiz berreskuratuko duela urte batzuk izan genuen enplegu eskaintza, ezta zerbitzu publikoen kalitatea ere.
Oinarrizko errenta unibertsala edo lanaldiaren murrizketa gisako proposamenak izan al daitezke irtenbidearen parte?
Zentzua gal ez dezaten testuinguru jakin batean kokatu beharreko proposamenak dira biak. Adibidez, oinarrizko errentaren gainean erretorika maltzurra dago, zerbitzu publikoak murrizteko aukera eman lezakeelako. Nire ustez, zentzuzkoagoa litzateke pertsonei oinarrizko zerbitzu unibertsalak bermatzea. Bestalde, soldata-maila bermatu gabe lanaldia murrizteaz hitz egiteak pobrezia eta prekaritate handiagoa besterik ez luke ekarriko.
Lan merkatuaren baitan aldaketak sakontzea eragin du pandemiak: telelana geratzeko iritsi da, plataforma-kapitalismoa gero eta ohikoagoa da... lan-eskubideei dagokienez atzerakada dagoela deritzozu?
Langileen eskubideei dagokienez, segurtasunari eta soldatari lotuta ematen ari diren atzerapausoak marko batean kokatu behar ditugu: askatasun politikoen murrizketak.
Garatu dezakezu?
Sistematikoki ezarri dira kontaktu sozialak mugatzen dituzten neurriak, produkzio-jarduera etenik gabe mantendu den bitartean, lan-eremuan kutsatzeak gertatuko ez balira bezala. Harrigarria da zeinen erraz ezabatu dituzten mugitzeko eta biltzeko eskubidea, eta izaera politiko nabarmena duen krisiaren aurrean ezinegona adierazteko eskubidea.
Neurriak ez dira pandemiaren hasieran indartzen zen bizitza erdigunean jartzearen diskurtsoaren eskutik joan.
Egin beharreko galdera da: zer-nolako bizimodua jarri nahi dugu erdigunean? Bizitza bada garrantzitsua kapitalismoarentzat, baina produkzioaren zerbitzura dagoen bizitza da hori. Badirudi dekretuak diseinatzeko erabiltzen ari den ikuspegiaren arabera atomoak garela, gizartearen parte ez bagina bezala. Familia nukleoak, hurbilekoak, eta bestelako kontzeptuak erabiltzen dituzte politikariek beren diskurtsoetan. Baina zer gertatzen da familia tradizionaletik at dauden erlazio eta komunitateekin?
Murrizketen ondorioz antolakuntzarako zailtasunak daude. Egokitu gara edo ikusle kritiko bihurtuko gara?
Idealismotik harago, hilabeteotan izan dira elkartasun kolektiboaren adierazpen antolatu nabarmenak: elkarlaguntza sareak, etxebizitza sindikatuak, poliziaren gehiegikerien salaketak... baina krisia gainditzeko boluntarismoa baino zerbait gehiago behar dugu. Aztertu beharko genuke ea ba ote dagoen Europako Batasunak, CEOEk (Espainiako Enpresaburuen Elkarteen Konfederazioa) edo finantza-oligarkiak ematen dizkiguten apurrak baino zerbait gehiago lortzeko gai den indar antolaturik.
Pandemiaren ondorioetako bat izan da parte-hartze politikoa eta ekintza kolektiborako indarra ahultzea. Zergatik gertatu da eta nola berreskura daiteke?
Beti egiten da arriskuen eta onuren balantzea, eta orain ekintza kolektiboak gauzatzeko aurreiritzi potentzialak onurak baino handiagoak dira. Osasun publikoaren eta askatasun politikoen arteko dikotomia faltsua hautsi behar da. Askatasun politikoen defentsa bermatzea baita eskubideak lortzeko eta mantentzeko bidea.
Aldiz, atsekabe adierazpen batzuk sistematikoki lotu dira negazionismoarekin edo ultraeskuinarekin.
Bai, horregatik aipatzen nuen lehen aurreiritziena. Madrilgo auzo aberatsetako faxistak manifestatzen direnean, gainerakoen askatasun politikoen aurka egiten dute, osasun publiko kolektiboaren aurka. Etxegabetze bat geldiarazteko unean baliteke distantzia soziala haustea, baliteke norbaitek maskara ondo jantzita ez eramatea, baina defentsa kolektibo ariketa bat egiten ari dira. Pandemiaren testuinguruan protesta kriminalizatzeko diskurtsoaren azpijokoan ez dugu erori behar, irakurketa guztiz antagonikoak direlako.
Langile klasea ardatz
Duela ia hogei urte iritsi zen Bartzelonara, ikasteko beka bati esker. Oraindik ikasle izanik, Bolonia planaren aurkako mobilizazioetan hartu zuen parte. Gauza batek bestera eraman zuen Benítez, eta Taifa ekonomia politikoko mintegian sartu zen buru-belarri, kapitalaren eta patriarkatuaren arteko erlazioak lantzen. Langile borroka da bere bizitzaren zutabeetako bat. Liburu bat argitaratu du: Panrico, la vaga més llarga (Panrico, grebarik luzeena).
Garraio publikoaren prezioa handitzea eta deskontuak kentzea “onartezina” dela kritikatu dute dozenaka pertsonak, Jauzi Ekosozialak eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak deituta. Langile klasearentzako “zama gehigarri bat” izango litzatekeela eta... [+]
Duin bizi ahal izateko prestazio ekonomikoa jasotzen dutenak lupapean ditu, berriro ere, Eusko Jaurlaritzak: postontzia jarri du martxan, herritarrek modu anonimoan “jardun irregularren edozein susmo” jakinarazi dezaten, eta Lanbideko Kontrol Unitatea indartu du,... [+]
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.
Valentziako Generalitateko presidentearen aurka salaketa jarri du CGT sindikatuak, heriotzak saihesteko neurriak hartu ez izana leporatuta. Hogei bat eragile sozial eta sindikalek berriz, haren dimisioa eskatzeko manifestazioa antolatu dute hiriburuan, datorren larunbaterako.
Amurrioko anbulatorioko Etengabeko Arreta Gunean ez zen medikurik egon joan den igandean, Aiaraldeak informatu duenez. Hain justu, hainbat bizilagunek sinadura bilketa abiatu dute eskualdean: “Erabat normalizatu da Laudioko zein Amurrioko Etengabeko Arreta Guneetan mediku... [+]
Iberdrolak 5.472 milioi euroko etekinak izan ditu aurten irailera arte, eta bere aurreikuspenen arabera 2024an errekor berria jarriko du irabazietan: iaz baino %14 gehiago. Repsolek uztailerako 1.626 milioi euro zeuzkan poltsikoan, eta 2023an irabazitako 3.168 milioiak aurten... [+]
Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]
2023ko urtarriletik indarrean da oinarrizko elikagaiei –duela hiru hilabetetik, oliba olioa talde horretan dago– BEZik ez aplikatzeko neurria.
Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak Apple eta Irlanda kasua ebatzi, eta Googleren aurkako zigorra berretsi du, nagusitasunezko posizioaz abusatzeagatik.
Aparteko ordu boluntarioekin betetzen ari dira medikurik gabeko zerbitzuak Elizondon. Xabi Zarandona medikuak salatu du ezinezkoa dela gaixoen jarraikortasuna bermatzea.
Kalera atera dira salatzeko Bortziri eta Baztanen mediku eta pediatren falta, itxaron zerrenda amaigabeak eta hitzorduen atzeratzea jasaten ari direla, besteak beste. “Landa eremuan bizi garenok ere merezi dugu behar dugun bezala artatuak izatea”.
Etxebizitzen eta alokairuen prezioek mugarik gabe jarraitzen dute gorantz eta milioika lagun egoera oso prekarioan utzi ditu horrek: gazteek ezin dute emantzipatu, herritar asko euren auzotik ostikoka bota dituzte, eta beste askorentzat infraetxeak partekatzea da irtenbide... [+]
Europako Banku Zentralak interes tasak jaitsiko ditu ostegun honetan, bi urtetako etengabeko gorakadaren ondoren. Diruaren garestitze edo merkatzeak zuzeneko eragina du Euriborrean eta herritarrek ordaindu behar duten hipoteketan. Baina nola nabarituko da aldaketa hori?
Europar Batasuna pandemia aurreko zerga arau zorrotzetara bueltatzeko bidean da, Europako Parlamentuak estatu kideek duten defizita eta zorpetzea mugatzeko neurri fiskal berriak onartu ostean. Ecofinek 2023 urte amaieran erabakitakoari jarraiki, austeritate eta murrizketa... [+]
Europako Banku Zentraleko lehendakari orde Luis de Guindosek Europak dituen "mehatxuez" hitz egin du Bartzelonan: "Berriz ere erreforma estrukturalen inguruan hitz egin behar dugu".